Το σπήλαιο των νυχτερίδων στη Κρήτη

Το Σπήλαιο Σάρχου ή Χώνος ή Νυχτεριδόσπηλιο βρίσκεται στα δυτικά του χωριού Σάρχου, σε υψόμετρο 276m.
Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα σπήλαια της Κρήτης, το οποίο είναι ιδιαίτερα αγαπητό στους σπηλαιολόγους λόγω της πολυπλοκότητάς του και του μεγάλου μήκους του.
Εσωτερικό
Οι συνολικές διαδρομές στο σπήλαιο ξεπερνούν σε μήκος τα 1500m, ενώ το βάθος του σπηλαίου αγγίζει τα 230m. Η είσοδος έχει 4.5m πλάτος και 3m ύψος.
Χαρακτηριστικό του σπηλαίου είναι εναλλαγή αιθουσών και ευρύχωρων διαδρόμων και γαλαριών. Το σπήλαιο σε όλο σχεδόν το μήκος των διαδρομών του, έχει κατηφορική κλίση. Πρακτικά, το σπήλαιο είναι ένας παλιός αγωγός που διοχέτευε ένα μέρος από τα νερά του όρους Ίδη στα βόρεια παράλια, πριν αυτό ανυψωθεί.

Ο διάκοσμος του σπηλαίου είναι περιορισμένος, παλιός και σε φάση αποσάθρωσης. Επικρατέστερα στοιχεία διακόσμου που υπάρχουν είναι οι ρευματόλιθοι, οι σταλαγμίτες, οι σταλακτίτες και λίγα κοραλλοειδή.
Το σπήλαιο αποτελεί τόπο κατοικίας για τρία σημαντικά είδη νυχτερίδων της Κρήτης. Άλλωστε πολλοί το ονομάζουν νυχτεριδόσπηλιο.

Υδροφορία
Το σπήλαιο χωρίζεται σε δύο τμήματα.
Το πρώτο τμήμα ξεκινά από την είσοδο και εκτείνεται 780μ. σε μήκος και 130μ. σε βάθος και είναι το ενεργό τμήμα του σπηλαίου που δέχεται εισροές νερού σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις.
Το δεύτερο τμήμα ξεκινά από το τέλος της προηγούμενης και εκτείνεται σε όλο το μήκος του σπηλαίου μέχρι το βάθος των 228μ. Πρόκειται για το εποχικά ενεργό δίκτυο όπου υπάρχει έντονη ροή νερού σε περιόδους βροχοπτώσεων, γεγονός που το καθιστά αρκετά επικίνδυνο.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι το Νοέμβριο του 2003, το σπήλαιο έγινε γνωστό πανελλαδικά για την πολύ δύσκολη επιχείρηση απεγκλωβισμού 3 σπηλαιολόγων, οι οποίοι παγιδεύτηκαν στο σπήλαιο μετά από βροχόπτωση. Η επιχείρηση διάσωσης διήρκησε 4 μέρες και ήταν πολύ δύσκολη.
Το σπήλαιο ονομάζεται και Χώνος, καθώς ουσιαστικά αποτελεί μια καταβόθρα που αποστραγγίζει τρεχούμενα νερά μέσα από τα χάσματα που βρίσκονται στο «Κρουσανιώτικο Λιβάδι» και το «Βρωμονερό».
Την περίοδο έντονων βροχοπτώσεων, μεγάλες ποσότητες νερού εισρέουν στο σπήλαιο μέσα από τα κατώτερα στρώματά του και πλημμυρίζουν τους αγωγούς του από κάτω προς τα πάνω. Ο Χώνος είναι η κλασική περίπτωση πηγής τύπου «υπό πίεση», καθώς π.χ. το 1975 έβγαζε νερό ποσότητας 23 κυβικών μέτρων από την είσοδο. Αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αγωγούς τροφοδοσίας της πηγής του Αλμυρού που απέχει από το Σάρχο μόλις 13,5 χλμ.

Ιστορία
Το σπήλαιο επισκέπτονταν ανέκαθεν οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, είτε οι βοσκοί είτε για προστασία.Έχει μεγάλη ιστορική σημασία καθώς κατά τη διάρκεια των επαναστάσεων κατά των Τούρκων οι κάτοικοι το χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο από το 1746-1896.

Ειδικά στην επανάσταση του 1866-69, είχαν καταφύγει στο Χώνο τα γυναικόπαιδα του χωριού για να σωθούν. Η αποτυχία των Τούρκων να κάψουν το σπήλαιο με τα γυναικόπαιδα, τους ανάγκασε να υπογράψουν τιμητικό πρωτόκολλο με τον επικεφαλής της φρούρησης του σπηλαίου Ι. Φιλιππάκη. Το γεγονός αυτό είχε ευνοϊκό αντίκτυπο στον κρητικό αγώνα.

Πρόσφατα και συγκεκριμένα στις 25/02/2015, το σπήλαιο πλημμύρισε.- Παραθέτουμε το σχετικό άρθρο του Μανώλη Κοκολάκη στο Εθνος.
Οι κάτοικοι του Σάρχου και των γύρω χωριών έκπληκτοι παρατηρούν το φαινόμενο, οι δε ειδικοί λένε ότι η εξέλιξή του οφείλεται στις μεγάλες πιέσεις που ασκούνται στο εσωτερικό του σπηλαίου λόγω των έντονων βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων.
Για τους περισσότερους κατοίκους της περιοχής είναι πρωτόγνωρο το φαινόμενο, ενώ οι παλιοί λένε ότι έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν πριν από 40 χρόνια.
Το Σπήλαιο Σάρχου ή «Χώνος» ή «Νυχτεριδόσπηλιο», όπως είπε στο «Εθνος» ο διευθυντής του ινστιτούτου σπηλαιολογικών ερευνών Ελλάδος, Κ. Παραγκαμιάν, βρίσκεται στα δυτικά του χωριού Σάρχου, έχει μήκος 2 χιλιόμετρα, βάθος 300 μέτρα και μετά τις βροχοπτώσεις-χιονοπτώσεις δέχτηκε υπό πίεση μεγάλο όγκο νερού. Το σπήλαιο «άνοιξε» και χιλιάδες κυβικά νερού «τρέχουν» μέσα σε αυτό, καθώς αποτελεί έναν παλιό «αγωγό» μέσω του οποίου διοχετεύονται τα νερά του Ψηλορείτη στα βόρεια παράλια και ιδιαίτερα στον Αλμυρό ποταμό.
ΠΗΓΗ