Κρυφό Σχολειό. Μερικές από τις ιστορικές πηγές

· Στέφανος Κανέλος: Επιστολή στον γερμανό θεατρικό συγγραφέα Ίκεν του 1822. Ο Στέφανος Κανέλος υπήρξε προσωπικός φίλος του Αδαμάντιου Κοραή και του Ρήγα Φεραίου και σκοτώθηκε στην Κρήτη, πολεμώντας (1823-1824) εναντίον των Τούρκων.

· Φώτος Χρυσανθακόπουλος (Φωτάκος): Ο υπασπιστής του Θ.Κολοκοτρώνη έγραψε στα Απομνημονεύματά του, το 1829, σχετικά με τα κρυφά σχολειά, «Μόνοι των οι Έλληνες εφρόντιζον διά την Παιδείαν, η οποία συνίστατο εις το να μανθάνουν τα κοινά γράμματα (στοιχειώδης εκπαίδευση) και ολίγην αριθμητικήν ακανόνιστον. Εν ελλείψει δε διδασκάλου ο ιερεύς εφρόντιζεν περί τούτου . Όλα αυτά εγίνοντο εν τω σκότει και προφυλακτά από τους Τούρκους». Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος Α, σελ.36, εκδ. Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών, Αθήναι 1974.

· Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: «Εις τον καιρό της νεότητος, όταν ημπορούσα να μάθω κάτι τι, σχολεία, ακαδημίαι δεν υπήρχαν. (…) Το ψαλτήρι, το κτωήχι, (οκτάηχος), ο μηναίος (μηνολόγιο), άλλαι προφητείαι, ήσαν τα βιβλία όπου ανέγνωσα» διήγηση του Κολοκοτρώνη στον απομνηματογράφο του, Τερτσέτη, το1846.

Αλλά η Οθωμανική διοίκηση συνέχισε την ανθελληνική της τακτική, με ανυπαρξία στοιχειώδους εκπαιδεύσεως των Ελλήνων υπηκόων της και πολύ αργότερα, στις περιοχές που παρέμειναν αλύτρωτες υπό το ζυγό των Τούρκων.

Ο γάλλος περιηγητής της Ηπείρου Rene Peaux , το 1913 (προ της απελευθερώσεως των Ιωαννίνων) στο έργο Δυστυχισμένη Β.Ήπειρος (σελ.126), σημειώνει σχετικά:

· «Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η ελληνική ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα.

Ας δούμε ωστόσο από ποιον άρχισε να αμφισβητείται η ιστορική πραγματικότης του κρυφού σχολειού. Ο Άλκης Αγγέλου στο βιβλίο του Το κρυφό σχολειό: Το χρονικό ενός μύθου, επιχείρησε να ανατρέψει την ιστορική αλήθεια στηριζόμενος στο έργο του γερμανού φιλολόγου Martin Crusius , Turcagraecia, του 1584!!! Όμως μάλλον δεν πρόσεξε καλά ο Αγγέλου την πηγή του γιατί ο ίδιος ο Crusius μεταξύ άλλων αναφέρει εκ μέρους των Ελλήνων και τα ακόλουθα «παράπονα» για την … εκπαιδευτική πολιτική των Οθωμανών Τούρκων: «Σοφίαν γαρ ή μαθήματα, δούλοι όντες, ουκ έχομεν» και «… σοφίας εστερήθημεν βαρβαρωθέντες εν βαρβάροις χρόνοις».

Η ιστορική πραγματικότητα του κρυφού σχολειού είναι αδιαμφισβήτητη και για όσους το αγνοούν τους πληροφορούμε ότι, τηρουμένων των αναλογιών, «κρυφά σχολειά» λειτουργούν και σήμερα στις «αλύτρωτες ελληνίδες πατρίδες» της Τουρκίας, από τους κρυπτοχριστιανούς, οι οποίοι εξισλαμίστηκαν βιαίως μετά το 1922.

δρ. Κωνσταντίνα Παλαμιώτου

 http://www.pentapostagma.gr