Η αμφισβήτηση της μεταφυσικής έννοιας της ψυχής

Η αμφισβήτηση της μεταφυσικής έννοιας της ψυχής, η αμφισβήτηση δηλαδή, ύπαρξης κάποιας οντότητας, κάποιας υπόστασης που δίδει στον άνθρωπο ορισμένες ιδιότητες, όπως τέθηκε από τους φιλοσόφους.

Η ανάδειξη της επιστήμης, με την έννοια όλων των κλάδων της, από νωρίς είχε δείξει πως στο μικροσκόπιο της κάποια στιγμή θα εισαγόταν και η περίφημος έννοια της Ψυχής για να μελετηθεί. Προκειμένου να μην θιχθεί ο αναγνώστης, όμως, είναι απαραίτητες ορισμένες διευκρινίσεις: 

Η επιστημονική αμφισβήτηση, δεν είναι θρησκευτικό δόγμα.

Απαράβατη και αναμφισβήτητη, δηλαδή, αλήθεια. Δεν είναι αυθεντία. Αντιθέτως η επιστήμη δέχεται και ακούει όλες τις απόψεις και απορρίπτει ή κρατά με βάση την συνύπαρξη τους με την λογική και με τους φυσικούς νόμους. Δίχως αυτό να είναι απόλυτο.

Άλλωστε η επιστήμη πολλές φορές αμφισβητεί τον εαυτό της, δείχνοντας τον αντιδεσποτικό χαρακτήρα της.

Μια δεύτερη απαραίτητη διευκρίνηση είναι το γεγονός, πως τόσο ο συγγραφέας όσο και η επιστήμη που υπηρετεί δεν σημαίνει πως δείχνουν αλαζονεία ή υπεροψία αμφισβητώντας την Μεταφυσική Ψυχή την οποία είχαν αναφέρει μέσω της Φιλοσοφικής ανθρωπολογίας τους οι Αιγύπτιοι αλλά κυρίως οι Αρχαίοι Έλληνες. Σέβεται απόλυτα τους στοχαστές της εποχής.

Άλλωστε η ίδια η επιστήμη είναι βασικό αποτέλεσμα των στοχασμών τους.

Η θεμελίωση της αμφισβήτησης της Ψυχής, κυρίως, θα λέγαμε ξεκινά από τον τον W. Wundt (1832-1920) ο οποίος είναι ο επίσημος θεμελιωτής της Πειραματικής Ψυχολογίας.

Με τον όρο Ψυχολογία πλέον, ορίζεται η μελέτη του συνόλου των ανθρώπινων συμπεριφορών και εκφάνσεων, αποκλινόντων και μη.

Η Πειραματική έτσι Ψυχολογία, ασχολείται με την μελέτη αυτή αλλά και με την αμφισβήτηση της Μεταφυσικής έννοιας της Ψυχής, με βάση κριτήρια των Φυσικών Επιστήμων.

Χρησιμοποιεί κατά πολύ την παρατήρηση, το πείραμα, τα Μαθηματικά, την ανθρώπινη ανατομία και φυσιολογία κ.α., γεγονότα που κατά κύριο λόγο εξηγούν το πώς ο άνθρωπος δύναται να ζει, το πώς λειτουργεί και συμπεριφέρεται κλπ. Αξιόλογη βέβαια, μέχρι και σήμερα για τους επιστήμονες Ψυχολόγους, θεωρείται η Ιατρική και ιδίως ο κλάδος της Νευρολογίας και της Ψυχοφυσιολογίας.

Η αναφορά έτσι στρέφεται και στην συγκεκριμένη ανάδειξη του κεντρικού οργάνου ρύθμισης των λειτουργιών του ανθρώπου. Αυτό είναι ο εγκέφαλος(με όλα τα μέρη του όπως ορίζεται από την Φυσιολογία) αλλά και η σπονδυλική στήλη. Πλέον η επιστήμη μελετώντας συστηματικά την ανατομία, βρίσκει τις απαντήσεις. Παράλληλα ερευνώνται και τα αιτία του περιβάλλοντος. Το εξωτερικού παράγοντα, που βρίσκεται εκτός του ανθρώπου(συνάνθρωποι, κοινωνία, σχέσεις κλπ). Σπουδαίοι Ψυχολόγοι και Ψυχίατροι, διατυπώνουν τις θεωρίες τους. Ανάμεσα σε αυτούς οι Sigmund Freyd (1856-1939), ο Erik Erikson (1902-1994), ο Alfred Adler (ομού περίπου με τον Erikson χρονικά), ο προαναφερθείς W. Wundt οι John Broadus Watson (1878-1958) και F. B. Skinner (1904-1990) και μιας πληθώρας άλλων.

Πλέον μελετάτε η παθολογία της Ψυχής(του εγκέφαλου ή καλύτερα της ανθρώπινης συμπεριφοράς) με επιστημονικά κριτήρια:

Γονότυπος και Φαινότυπος. Η γενετική φυσική προδιάθεση, το γενετικό υλικό, και το περιβάλλον που ζει ο άνθρωπος, οι εμπειρίες, τα βιώματα, οι σχέσεις του αντίστοιχα. Σχετικά με το πρώτο για παράδειγμα(το γενετικό μοντέλο), ανάμεσα σε πολλές μελέτες, πρόσφατα αναφέρθηκε από την επιστημονική κοινότητα Ψυχικής Υγείας πως ΄΄εντοπίστηκε συγκεκριμένη πρωτεΐνη στον ανθρώπινο εγκέφαλο με όνομα Π-11 που επηρεάζει τους εγκεφαλικούς νευρώνες και <<ρυθμίζει>> την εκδήλωση Κατάθλιψης ή άλλων διαταραχών…΄΄

Δημιουργούνται τα περίφημα Ψυχομετρικά εργαλεία κλπ.

Μέσω της Ιατρικής, ο άνθρωπος ορίζει τι είναι η ζωή και τι ο θάνατος, ανακαλύπτοντας καθαρά οργανικά αιτία και στα δυο και όχι αιτία την Ψυχή, όπως από φιλοσόφους είχε τεθεί.

Επιπλέον μελετώνται όλων των ειδών οι συμπεριφορές(ψυχικές εκφάνσεις) ακόμα και αυτές ολόκληρων εθνών. Γνωστές είναι, Η Ψυχολογία των Όχλων ή Μαζών, Η ομαδική Ψυχολογία, η Ψυχολογία των λαών και πολλά αλλά παραδείγματα. Σε όλη αυτή την απόρριψη και απομυθοποίηση της Ψυχής θα λέγαμε, συμβάλλουν οι επιστήμες της Φυσικής, της Παλαιοντολογίας και της Ανθρωπολογίας. Πλέον υπάρχουν θεωρίες που υποστηρίζουν την Τυχαιότητα και το Συμπαντικό Χάος, επί παραδείγματι, και θέτουν ως αποτέλεσμα αυτών των (τυχαίων) Φυσικών νομών το σύμπαν, την ζωή, τα αλλά ζώα, τον άνθρωπο κλπ. Επίσης με την μελέτη της Παλαιοντολογίας και ανθρωπολογίας με βασικό εκπρόσωπο τον Κάρολο Darwin (1809-1882) ο οποίος μέσω μακροχρόνιων μελετών απέδειξε πως ο άνθρωπος δεν είναι ούτε το σημαντικότερο και κεντρικό είδος, όπως ανέφεραν κυρίως οι θρησκείες και φιλοσοφίας του Μεσαίωνα, αλλά και οι σημερινές θρησκείες, αλλά αντίθετα είναι μια φυσική βαθμίδα, ένα είδος που (τυχαία) εξελίχθηκε σε αυτό που είναι(Η καταγωγή των ειδών).

Ο χώρος της επιστήμης, και δη της Ψυχικής επιστήμης, είναι πραγματικά πολύ μεγάλος και απαιτεί τεραστία θέληση και κόπο. Αυτή όμως είναι και η άξια της επιστήμης μας. Το πόνημα που καταβάλλουμε για να γνωρίσουμε όσα περισσότερα μπορούμε στην πορεία της ζωής. Καθώς ας μην ξεχνάμε πως στην ουσία ισχύει, κατά πολύ, το ρητό του Martin Heidegger <> , <<είμαι στην πορεία μου για τον θάνατο>>, <<βαδίζω στον θάνατο>>.


Γιώργου Μαμωλή , Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών




http://www.ramnousia.com