Οι ελέφαντες... ξανάρχονται

	Το μοντέλο που αναπαριστά τον Elephas antiquus θα είναι από τα βασικά εκθέματα της Παλαιοντολογικής Συλλογής Σιάτιστας.

Ένας τεράστιος ελέφαντας με ίσιους χαυλιόδοντες, που ζούσε πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ελλάδα, επέστρεψε χθες στη Σιάτιστα Κοζάνης. Και έφερε μαζί του για...

παρέα μαμούθ, μαστόδοντες και άλλα, τεράστια σε διαστάσεις ζώα, που έχουν εξαφανιστεί. Τα συγκεκριμένα ζώα είναι φτιαγμένα από πηλό, προκαλούν όμως δέος όταν τα αντικρίσει κανείς, αφού διακρίνονται με λεπτομέρειες τα αυτιά, το δέρμα τους κ.ά., ενώ αποτελούν τμήμα της Ιστορικής Παλαιοντολογικής Συλλογής Σιάτιστας, που εγκαινιάστηκε χθες το απόγευμα στο Τραμπάντζειο Γυμνάσιο της πόλης.
Μία ομάδα παλαιοντολόγων, υπό την επίβλεψη της αναπληρώτριας καθηγήτριας Γεωλογίας του ΑΠΘ Ευαγγελίας Τσουκαλά, ανέπτυξαν μία ενδιαφέρουσα και ελκυστική συλλογή με επιστημονικές αναπαραστάσεις, που βασίζονται στα απολιθωμένα λείψανα ζώων που βρέθηκαν στην περιοχή.
Στη Δυτική Μακεδονία, κατά το Πλειστόκαινο ή εποχή των παγετώνων, δηλαδή πριν από 200.000 χρόνια, κυριαρχούσε ο ελέφαντας αντίκουους (elephas antiquus), που ξεπερνούσε σε ύψος τα 3-4 μέτρα, είχε ίσιους χαυλιόδοντες και τριγυρνούσε αμέριμνος στις απέραντες στέπες, τρομάζοντας -ως το πιο δυνατό ζώο- τα άλλα προβοσκιδωτά. Ύστερα από χρόνια ερευνών οι παλαιοντολόγοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αποτελούσε τον πρόδρομο του σημερινού ελέφαντα της Αφρικής.

Στα Αμπέλια Γρεβενών
Ένας ημιτελής σκελετός του βρέθηκε στα Αμπέλια Γρεβενών και αποτέλεσε τη βάση για την αναπαράσταση του μοντέλου του (στο 1/3 του φυσικού του μεγέθους) από τον Ολλανδό γλύπτη Ρεμί Μπέικερ, στο εργαστήριό του στο Ρότερνταμ.
Ο Μπέικερ, που βρίσκεται στη Σιάτιστα και θα δείξει στα παιδιά πώς φτιάχνει μαμούθ από πηλό, χρησιμοποίησε πάνω από 140 κιλά πηλό και χρειάστηκε περίπου 3 μήνες για να το ολοκληρώσει. Στη συνέχεια το μοντέλο καλύφθηκε από πολυεστέρα και βάφτηκε. Ταξίδεψε από την Ολλανδία στη Σιάτιστα και τοποθετήθηκε στην προθήκη του, ξαφνιάζοντας ευχάριστα όσους το αντικρίζουν.
Εκτός από τον ελέφαντα αντίκουους, στη συλλογή της Σιάτιστας υπάρχουν όλα τα προβοσκιδωτά: μαστόδοντες, μαμούθ, αλλά και στεγόδοντες. Τα μαμούθ έζησαν πριν από εκατομμύρια χρόνια και δεν άφησαν απογόνους. Το πιο παλιό είναι το μαμούθ του νότου που διαβιούσε πριν από 2 εκατομμύρια χρόνια, ακολούθησε το μαμούθ της στέπας πριν από 1 εκατομμύριο χρόνια και το τριχωτό μαμούθ πριν από 100.000 χρόνια, το οποίο εξαφανίστηκε πριν από 8.000 χρόνια. Το τελευταίο δεν πρέπει να πέρασε από την Ελλάδα, καθώς δεν υπήρχαν οι συνθήκες ψύχους στις οποίες αναπτυσσόταν.

1902, το πρώτο εύρημα
Η αρχή έγινε το 1902, όταν ο Ν. Διαμαντόπουλος βρήκε στις όχθες του Αλιάκμονα έναν απολιθωμένο χαυλιόδοντα. Αυτό είναι το πρώτο κομμάτι της Συλλογής, η ίδρυση της οποίας θα γινόταν 4 χρόνια αργότερα από τον καθηγητή του Τραμπάντζειου, Αν. Δάνα. Τη δεκαετία του ’40 οι Γερμανοί κατέστρεψαν τη συλλογή, πετώντας την από τα παράθυρα και χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να την ξαναστήσουν οι καθηγητές. Η επιστημονική επαναξιολόγηση, η προστασία και η προβολή της έγινε τα τελευταία χρόνια και χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «Θησέας».

Δ. Μακεδονία, Παράδεισος των... καρχαριών
Τα προβοσκιδωτά όργωναν τις εύφορες στέπες της Μακεδονίας, εκεί όπου χρόνια πριν υπήρχε μια απέραντη θάλασσα και ήταν ο... παράδεισος των καρχαριών. Κατά την περίοδο του Ολιγόκαινου, πριν από 30 εκατομμύρια χρόνια, ολόκληρη η δυτική Μακεδονία βρισκόταν στον βυθό της Τηθύος Θάλασσας. Σταδιακά άρχισαν να ανεβαίνουν οι τεκτονικές διεγέρσεις, δημιουργώντας την οροσειρά της Πίνδου. Όπως είπε στο «Εθνος» η κ. Τσουκαλά, η θάλασσα αυτή εκτεινόταν από τον Ατλαντικό ως την Ασία και κάλυπτε το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής ελληνικής επικράτειας. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι δεν έχουν βρεθεί πουθενά στο ελληνικό έδαφος απολιθώματα δεινοσαύρων, αφού δεν υπήρχε ξηρά. Απολιθωμένα δόντια καρχαρία βρέθηκαν επίσης στον Έβρο, στη Ρόδο και την Κρήτη, όπου έχουν ταυτοποιηθεί πέντε είδη του μεγαλύτερου ψαριού στον κόσμο. Ανάμεσά τους και το είδος του καρχαρία megalodon.


Πηγή: Έθνος, Μαρία Ριτζαλέου, 19/08/2011

http://www.arxaiologia.gr