Βιονικό μάτι από Ελληνα επιστήμονα

Για άλλη μία φορά η επιστήμη κατορθώνει να συγκριθεί με το εξωπραγματικό. Μπορεί η δυνατότητα οι τυφλοί να βρουν την όρασή τους με ένα μικροτσίπ να μας φαίνεται σαν σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας.Κι όμως, ο ομογενής Σταν Σκαφίδας, καθηγητής νανοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, είναι πεπεισμένος ότι μαζί με την ομάδα του έχει δημιουργήσει το πρώτο βιονικό μάτι που θα δώσει φως ακόμη και σε τυφλούς.

Ο Σταν (Ευστράτιος) Σκαφίδας είναι σήμερα επικεφαλής της έρευνας στο NICTA, το εθνικό ερευνητικό κέντρο της Αυστραλίας, που κατέχει βραβεία αριστείας σε τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης με BE (Hons), BSc, MEngSc και διδακτορικό δίπλωμα ηλεκτρολόγου μηχανικού. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν ασύρματα συστήματα επικοινωνιών, τα συστήματα σε ένα τσιπ υψηλής ταχύτητας μεικτού σήματος και μικροηλεκτρονική ραδιοσυχνοτήτων, ασύρματη μεταφορά ενέργειας και νευρωνικά κυκλώματα διασύνδεσης. Το NICTA είναι σήμερα το μεγαλύτερο κέντρο έρευνας για την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς προθέσεων διέγερσης του αμφιβληστροειδούς.

Πριν από την ένταξή του στο NICTA το 2004, ο καθηγητής Σκαφίδας ήταν συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας τεχνολογίας Bandspeed με έδρα τις ΗΠΑ και αντικείμενο την ανάπτυξη των ασύρματων προϊόντων ημιαγωγών. Από τη θέση του αυτή οδήγησε την ανάπτυξη πολυεθνικών ομάδων τσιπ σετ για ADSL / VDSL / Bluetooth. Ο Σταν Σκαφίδας είναι επίσης ο συνεφευρέτης του AFH, ένα κρίσιμο συστατικό της τεχνολογίας συνύπαρξης Bluetooth. Μέχρι σήμερα, η AFH τεχνολογία έχει ενσωματωθεί σε πάνω από ένα δισεκατομμύριο συσκευές Bluetooth και ο αριθμός αυτός αυξάνεται συνεχώς.

Κατέχει πάνω από είκοσι διπλώματα ευρεσιτεχνίας και έχει καταθέσει είκοσι πέντε αιτήσεις γιια διπλώματα ευρεσιτεχνίας που εκκρεμούν στον τομέα της μικροηλεκτρονικής, στα ασύρματα και σε άλλα συστήματα επικοινωνίας. Ο Σταν Σκαφίδας αποδεικνύει για άλλη μία φορά ότι όπου οι Ελληνες έχουν τη δυνατότητα να λειτουργήσουν για την πρόοδο και την εξέλιξη της επιστήμης και της ανθρωπότητας δηλώνουν τη δυναμική τους και υπερβάλλουν σε ζήλο.

ΟΡΟΣΗΜΟ ΤΟ 2015

«Φιλόδοξος στόχος είναι η παροχή βιονικής όρασης μέσα στα επόμενα τρία χρόνια» μας λέει. Τα πάντα έχουν να κάνουν με τη λειτουργία του αμφιβληστροειδούς.

«Οταν βγάζουμε μια φωτογραφία με τη φωτογραφική μας μηχανή, το φως περνά μέσα από τον φακό και εστιάζεται επάνω στο φωτογραφικό φιλμ. Με αντίστοιχο τρόπο λειτουργεί ο οφθαλμός μας. Το φως περνά μέσα από τον κερατοειδή χιτώνα (πρόσθιος διαφανής χιτώνας του οφθαλμού, μοιάζει με το τζαμάκι του ρολογιού) και κατόπιν μέσα από τον κρυσταλλοειδή φακό (η θόλωσή του στα ηλικιωμένα άτομα ονομάζεται καταρράκτης). Τον ρόλο του φιλμ στον οφθαλμό μας παίζει ο αμφιβληστροειδής χιτώνας. Εκεί το φως μετατρέπεται σε ηλεκτρικά σήματα, τα οποία μέσω των οπτικών νεύρων φθάνουν στον ινιακό λοβό του εγκεφάλου. Στο κέντρο ακριβώς του αμφιβληστροειδούς βρίσκεται η ωχρά κηλίδα, η οποία είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση. Με την ωχρά κηλίδα επιτελούμε πολλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως διάβασμα, γράψιμο, οδήγηση, παρακολούθηση τηλεόρασης κ.ά. Ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής είναι υπεύθυνος για την περιφερική όραση. Η περιφερική όραση είναι πολύ σημαντική, γιατί μας δίνει την αίσθηση του χώρου και με αυτήν αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει πλάι μας. Η ωχρά κηλίδα ονομάζεται έτσι γιατί το χρώμα της είναι πιο ωχρό λόγω των χρωστικών που υπάρχουν σε αυτήν. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι η ωχρά κηλίδα είναι μια περιοχή του οφθαλμού μας η οποία είναι καθοριστικής σημασίας για την όρασή μας. Πολλές παθήσεις μπορούν να προσβάλουν την ωχρά κηλίδα (ηλικιακή εκφύλιση ωχράς, ιδιοπαθής οπή της ωχράς, επιωχρική μεμβράνη, κυστεοειδές οίδημα κ.ά.). Η θεραπεία για καθεμία από αυτές μέχρι σήμερα μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική είτε χειρουργική. Η συχνότερη πάθηση που προσβάλλει την ωχρά κηλίδα σε άτομα ηλικίας πάνω από πενήντα ετών είναι η ηλικιακή εκφύλιση (ΗΕΩ). Αποτελεί δε την πρώτη και κύρια αιτία τύφλωσης στις περισσότερες χώρες σε όλον τον κόσμο» λέει ο Σταν Σκαφίδας. «Αυτή η συνεργασία μεταξύ βιολογίας και ηλεκτρονικής τεχνολογίας είναι σε θέση να αναπτύσσει νέες εφαρμογές που θα ωφελήσουν όλους».

Αν όλα πάνε όπως έχει προγραμματιστεί, τα πρώτα βιονικά μάτια του κόσμου θα είναι η επόμενη μεγάλη ανακάλυψη όσον αφορά προβλήματα όρασης μετά την ανακάλυψη του Λουδοβίκου Μπράιγ, ο οποίος εφεύρε το ειδικό αλφάβητο για τυφλούς περισσότερα από διακόσια χρόνια πριν.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ

«Το βιονικό μάτι είναι μια νευρωνική πρόθεση που φυτεύεται στην ωχρά κηλίδα του ματιού (το κέντρο του αμφιβληστροειδούς). Αυτό που κάνει είναι ότι διεγείρει ηλεκτρικά τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς με σκοπό να δώσει την αίσθηση της όρασης. Ετσι, ουσιαστικά έχετε μια εξωτερική κάμερα που μπορεί να στηρίζεται στα γυαλιά σας, η οποία στέλνει ένα σήμα σε μια μονάδα επεξεργασίας, η οποία καθορίζει στη συνέχεια μια στρατηγική διέγερση που ουσιαστικά στέλνει ένα μήνυμα προς την πρόθεση που βρίσκεται στο μάτι σας και πραγματικά διεγείρει ή στέλνει ηλεκτρικούς παλμούς στους νευρώνες. Αυτοί οι νευρώνες στέλνουν ένα δυναμικό ενέργειας στον εγκέφαλο που διασχίζει τον οπτικό φλοιό και ουσιαστικά σας δίνει την αντίληψη μιας ψηφιακής εικόνας σε pixel. Αν βάλετε πολλά pixels μαζί, θα σας δώσουν μιαν εικόνα. Υπάρχουν και άλλες ομάδες σε όλο τον κόσμο που εργάζονται σε αυτήν την ιδέα, αλλά πιστεύουμε ότι έχουμε κάποια μοναδική ικανότητα να οικοδομήσουμε ένα σύστημα που έχει περισσότερα από χίλια ηλεκτρόδια και που μπορεί να μεταφέρει το ηλεκτρικό φορτίο ασύρματα στο βιονικό μάτι» λέει ο κ. Σκαφίδας.

Να σημειώσουμε ότι την έρευνα επικρότησε και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση, η οποία χορήγησε επιδότηση ύψους 42 εκατ. δολαρίων Αυστραλίας (περίπου 28,5 εκατ. ευρώ), προκειμένου να επιταχυνθούν οι έρευνες για το πρώτο βιονικό μάτι του πλανήτη. Ο ίδιος παραδέχεται ότι «υπάρχει πολύ περισσότερη δουλειά να κάνουμε, αλλά οι ανθρώπινες δοκιμές δεν είναι πολύ μακριά για μια συσκευή που θα μπορούσε πραγματικά να χαρακτηριστεί τίποτα λιγότερο από θαύμα. Εάν αυτές οι δοκιμές είναι επιτυχείς, μπορούμε στη συνέχεια να προχωρήσουμε στην εμπορευματοποίηση αυτής της τεχνολογίας, αλλά θα περάσουν μερικά χρόνια πριν η συσκευή αυτή διατεθεί στο εμπόριο».

Μια μικρή Ελλάδα στη Μελβούρνη

Ο Σταν Σταφίδας γεννήθηκε το 1971 στη Μελβούρνη. Πήγε σχολείο στο ελληνορθόδοξο κολέγιο «Αγιος Ιωάννης» και συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Το μικρόβιο της τεχνολογίας το είχε από παιδί και, όπως αναφέρει, «τα δώρα που ζητούσα να μου κάνουν στα γενέθλιά μου ή στην ονομαστική μου εορτή είχαν πάντα σχέση με ηλεκτρονικές μηχανές και υπολογιστές. Παντρεύτηκε το 1994 και παρακολούθησε το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο Cornell της Αμερικής. Επηρεάστηκε από την κουλτούρα του Πανεπιστημίου Cornell, καθώς, όπως αναφέρει, το επίκεντρο δεν βρισκόταν μόνο στην έρευνα αλλά και στην εμπορικότητά της.

Επισκέπτεται πολύ συχνά την Ελλάδα γιατί, όπως λέει, «οι περισσότεροι συγγενείς μου είναι εκεί. Προσπαθώ να έρχομαι στην Ελλάδα κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια. Και οι δύο γονείς μου είναι από την Ελλάδα. Η μαμά μου είναι από τον νομό Ηλείας και ο μπαμπάς μου είναι από την Καλαμάτα».

Ο Σταν Σκαφίδας μεγάλωσε στη μεγαλύτερη κοινότητα Ελλήνων μεταναστών στον κόσμο και, όπως λέει, για τον ίδιο ήταν κάτι «υπέροχο. Υπάρχουν πολλοί Ελληνες στη Μελβούρνη. Δεν υπάρχει τίποτα παράξενο σε αυτό. Πολλοί φίλοι μου είναι ελληνικής καταγωγής. Ο κουμπάρος μου που με πάντρεψε είναι Ελληνας. Υπάρχει μια μικρή Ελλάδα εδώ. Το ελληνικό σχολείο που πήγα είναι ένα δίγλωσσο και διοικείται από έναν Ελληνα μοναχό».Espressonews.gr