Το 2006 αφανίζονται στην Αμερική 2.300.000 μέλισσες. Από τότε, έχουν πεθάνει δισεκατοµµύρια µέλισσες σε όλον τον κόσµο και ...
οι ειδικοί προσπαθούν να αναζητήσουν τα αίτια κρούοντας παράλληλα τον κώδωνα του κινδύνου: η µεγάλη µείωση του πληθυσµού τους θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες στις καλλιέργειες. Εκτιµάται ότι το ένα τρίτο των τροφίµων που καταναλώνουµε εξαρτάται άµεσα από την επικονίαση.
οι ειδικοί προσπαθούν να αναζητήσουν τα αίτια κρούοντας παράλληλα τον κώδωνα του κινδύνου: η µεγάλη µείωση του πληθυσµού τους θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες στις καλλιέργειες. Εκτιµάται ότι το ένα τρίτο των τροφίµων που καταναλώνουµε εξαρτάται άµεσα από την επικονίαση.
"ΟΤΑΝ ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΟΥΝ ΟΙ ΜΕΛΙΣΣΕΣ, ΘΑ ΕΞΑΦΑΝΙΣΘΕΙ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ" Αϊνστάιν
Τον Μάρτιο του 2011, έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) με τίτλο «Η εξαφάνιση των μελισσών και οι διάφορες απειλές για τα έντομα» παρουσίασε με τα πιο μελανά χρώματα το μέλλον του ανθρώπου αν οι ταπεινές μελισσούλες εξαφανιστούν. Οπως χαρακτηριστικά αναφερόταν στην έκθεση, ο μαζικός θάνατος αποικιών μελισσών σε πολλά σημεία του πλανήτη ενδέχεται να αποτελεί ένα μέρος της μεγάλης, βαθιάς και αυξανόμενης απειλής που προέρχεται από τη μόλυνση του περιβάλλοντος και έχει επίδραση στα αποθέματα τροφών για τους ανθρώπους. Συμπληρωνόταν ότι οι μέλισσες, οι πεταλούδες, τα σκαθάρια και τα πουλιά προσφέρουν ετησίως στην ανθρώπινη οικονομία εργασία που αποτιμάται σε 153 δισ. ευρώ- το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 9,5% της συνολικής αξίας της εργασίας για την παραγωγή ανθρώπινης τροφής. Αυτά για όσους πίστευαν ή πιστεύουν ότι η εξαφάνιση των μελισσών αποτελεί θέμα απλώς των... μελισσοκόμων- άντε και των οικολόγων.
 |
| To Mάϊο του 2008, μεταξύ 330 and 500 εκατομμύρια μέλισσες σκοτώθηκαν στο Δυτικό κομμάτι της Γερμανίας (Rheintal) από τη χρήση του εντομοκτόνου της Bayer clothianidin , που χρησιμοποιήθηκε σαν επικάλυψη σπόρων καλαμποκιού. |
O αφανισμός των μελισσών αποτελεί γεγονός. Στην ίδια έκθεση υπογραμμίζεται ότι προσφάτως οι αποικίες μελισσών στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη εμφανίζουν μείωση της τάξεως του 30%, ενώ σε περιοχές όπως η Μέση Ανατολή η μείωση αυτή αγγίζει ως και το 85%. Μιλούμε λοιπόν για ένα παγκόσμιο πρόβλημα που έχει παγκόσμιο αντίκτυπο. Και είναι επόμενο επιστήμονες αλλά και κρατικές αρχές ανά τον κόσμο να αναζητούν τα αίτια αυτών των μαζικών θανάτων.
Ανάμεσα στους πολλούς παράγοντες που φαίνεται να συντελούν στο πρόβλημα και οι οποίοι συνδέονται άμεσα με την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον όπως η αποψίλωση δασών, η εξασθένηση των ανθέων των φυτών και η μεγάλη εξάπλωση των παρασίτων, ακόμα και οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες από την κινητή τηλεφωνία άρχισε να αναδύεται τα τελευταία χρόνια και ένας που ακούει στο όνομα νεονικοτινοειδήφυτοφάρμακα. Πρόκειται για μια κατηγορία φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιείται τις τελευταίες περίπου δύο δεκαετίες σε διαφορετικές χώρες του κόσμου- στην Ελλάδα από το 1997- και η οποία γνωρίζει συνεχή εξάπλωση «ντύνοντας» ολοένα και περισσότερες καλλιέργειες.
Ανάμεσα στους πολλούς παράγοντες που φαίνεται να συντελούν στο πρόβλημα και οι οποίοι συνδέονται άμεσα με την ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον όπως η αποψίλωση δασών, η εξασθένηση των ανθέων των φυτών και η μεγάλη εξάπλωση των παρασίτων, ακόμα και οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες από την κινητή τηλεφωνία άρχισε να αναδύεται τα τελευταία χρόνια και ένας που ακούει στο όνομα νεονικοτινοειδήφυτοφάρμακα. Πρόκειται για μια κατηγορία φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιείται τις τελευταίες περίπου δύο δεκαετίες σε διαφορετικές χώρες του κόσμου- στην Ελλάδα από το 1997- και η οποία γνωρίζει συνεχή εξάπλωση «ντύνοντας» ολοένα και περισσότερες καλλιέργειες.
Οι Αμερικανοί σε συνεργασία με τα Μ.Μ.Ε, έχουν δώσει στη δημοσιότητα πέντε λόγους στους οποίους οφείλεται ο αφανισμός των μελισσών.
- 1. Το ακάρι Varroa
- 2. Τα παράσιτα
- 3. Η χρήση των κινητών τηλεφώνων
- 4. Οι σπόροι 'εξολοθρευτές'
- 5.Ο ισραηλινός ιός οξείας παράλυσης
Το φαινόμενο της εξαφάνισης ολόκληρων κυψελών χωρίς ίχνη από τις νεκρές ονομάζεται «σύνδροµο Μary Celeste» από το διασηµότερο πλοίο – φάντασµα της Ιστορίας, το οποίο είχε βρεθεί να πλέει ακυβέρνητο και µε εξαφανισµένο το πλήρωµά του ανάµεσα στις Αζόρες και το Γιβραλτάρ. Σχεδόν 150 χρόνια από τότε, το µυστήριο του «Μary Celeste» παραµένει άλυτο ή Colony Collapse Disorder «Σύνδρομο Κατάρρευσης των Μελισσιών»ή « Διαταραχή Κατάρρευσης Αποικίας»
.
Στην Αμερική το 2010 το 1/3 των μελισσιών δεν εβγαλε το χειμώνα.Το 2011 επαναλαμβάνεται η ίδια απώλεια.
Το 2012 δημοσιεύεται έρευνα του Πανεπιστημίου του Purdue που δημοσιεύεται στο περιοδικόPLoS ONE ότι βρέθηκαν υψηλά επίπεδα clothianidin στα φυτά από τα καυσαέρια που διέφυγαν κατά τη διάρκεια της εαρινής σποράς των επεξεργασμένων σπόρων αραβοσίτου. Η Επιτροπή διαπίστωσε επίσης αυξημένα ποσοστά νεονικοτινοειδών στο έδαφος ακαλλιέργητων εκτάσεων κοντά σε εκείνες που φυτεύονται με καλαμπόκι Bt, στις πικραλίδες, στα ραδίκια, σε νεκρές μέλισσες που βρέθηκαν κοντά στις εισόδους της κυψέλη, καθώς και στην γύρη που ειχαν αποθηκεύσει στις κυψέλες.Τα στοιχεία που υπάρχουν δείχνουν την παρουσία του νεονικοτινοειδούς που έχει μολυνει τη γύρη ως παράγοντα αφανισμού των μελισσών(CCD).
Το ΒΗΜΑ στις 17/4/2011 κάνει μια ενδιαφέρουσα επισκόπηση για το πρόβλημα της εξαφάνισης των μελισσσών.
Διασυστημικά φυτοφάρμακα
Τι ακριβώς είναι όμως τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα και ποια η διαφορά τους από τα συμβατικά; Οπως εξηγεί στο «Βήμα» η κτηνίατρος της Ομοσπονδίας Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος (ΟΜΣΕ) κυρία Κατερίνα Καρατάσου, πρόκειται για διασυστηματικά εντομοκτόνα (κυκλοφορούν, δηλαδή, σε όλα τα μέρη του φυτού) που έχουν δράση παρόμοια με το φυσικό εντομοκτόνο νικοτίνη, το οποίο δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Οι ουσίες αυτής της κατηγορίας είναι οι acetamiprid, clothianidin, dinotefuran,fipronil, imidacloprid, nitenpyram, thiacloprid και thiamethoxam.
(episthmi: acetamiprid 'Assail' (Aventis); 'Rescate' (Nippon Soda, Aventis); 'Saurus' (Nippon Soda, Aventis),clothianidin (BAYER), dinotefuran MITSUI(ΙΑΠΩΝΙΑ),fipronil (BASF),imidacloprid (BAYER,η πατεντα έληξε ),nitenpyram (CAPSTAR , Novartis),thiacloprid (BAYER),thiamethoxam (BAYER ,πολεμος με SYRGENTAαπό το 2002 για την πατέντα)
Το αρχικό σκεπτικό της δράσης τέτοιου είδους φυτοφαρμάκων σε αντίθεση με τα συμβατικά που απλώς ψεκάζονται στα φυτά ήταν το να χρησιμοποιούνται και για την «επένδυση» σπόρων έτσι ώστε να «κυριεύουν» το φυτό από την αρχή ως το τέλος της ζωής του σώζοντάς το από επιβλαβή έντομα. «Οταν γίνεται ψεκασμός του φυτοφαρμάκου, ένα μεγάλο μέρος διασπείρεται στον αέρα ή φεύγει στο έδαφος, ενώ μικρή σχετικώς ποσότητα περνά στο φυτό.Η καινούργια αυτή οικογένεια φαρμάκων επενδύεται στους σπόρους με ειδική επεξεργασία,με αποτέλεσμα να περνά ολόκληρη η ποσότητα της ουσίας στο φυτό» λέει η κυρία Καρατάσου.
Ωστόσο, όπως δείχνουν όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία, εκτός από τα βλαβερά έντομα-στόχους, τα φυτοφάρμακα αυτά δηλητηριάζουν και ωφέλιμα έντομα όπως οι μέλισσες, οι αγριομέλισσες, οι βομβίνοι και οι πεταλούδες. Και αυτό διότι εντοπίζονται στο νέκταρ, στη γύρη αλλά και στον «ιδρώτα» των φυτών που παράγεται κατά τη διαπνοή τους, άρα σε όλους τους χυμούς τους οποίους συλλέγουν οι επικονιαστές. «Πολλά από αυτά τα ωφέλιμα έντομα αποτελούν παράλληλα τροφή για τα πουλιά και υπάρχουν ήδη αναφορές για μεγάλη μείωση του πληθυσμού των άγριων πτηνών της Ευρώπης. Τα νεονικοτινοειδή φαίνεται επίσης ότι προσβάλλουν και ασπόνδυλα ζώα που ζουν στα επίγεια νερά και αποτελούν τροφή για τα ψάρια του γλυκού νερού ή και για πτηνά» αναφέρει η κτηνίατρος της ΟΜΣΕ.
Πρόκειται, όπως είναι ξεκάθαρο, για μια αλυσίδα που όταν σπάσει καταστρέφει όλους τους κρίκους που την αποτελούσαν, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Πρόκειται την ίδια στιγμή όμως και για μια αλυσίδα... φτιαγμένη από χρυσάφι για τις παρασκευάστριες εταιρείες φυτοφαρμάκων: είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 2009 οι πωλήσεις αποκλειστικώς του imidacloprid (του πιο ευρέως χρησιμοποιούμενου νεονικοτινοειδούς εντομοκτόνου παγκοσμίως) άγγιξαν τα 606 εκατ. δολάρια (περί τα 420 εκατ. ευρώ).
Το αρχικό σκεπτικό της δράσης τέτοιου είδους φυτοφαρμάκων σε αντίθεση με τα συμβατικά που απλώς ψεκάζονται στα φυτά ήταν το να χρησιμοποιούνται και για την «επένδυση» σπόρων έτσι ώστε να «κυριεύουν» το φυτό από την αρχή ως το τέλος της ζωής του σώζοντάς το από επιβλαβή έντομα. «Οταν γίνεται ψεκασμός του φυτοφαρμάκου, ένα μεγάλο μέρος διασπείρεται στον αέρα ή φεύγει στο έδαφος, ενώ μικρή σχετικώς ποσότητα περνά στο φυτό.Η καινούργια αυτή οικογένεια φαρμάκων επενδύεται στους σπόρους με ειδική επεξεργασία,με αποτέλεσμα να περνά ολόκληρη η ποσότητα της ουσίας στο φυτό» λέει η κυρία Καρατάσου.
Ωστόσο, όπως δείχνουν όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία, εκτός από τα βλαβερά έντομα-στόχους, τα φυτοφάρμακα αυτά δηλητηριάζουν και ωφέλιμα έντομα όπως οι μέλισσες, οι αγριομέλισσες, οι βομβίνοι και οι πεταλούδες. Και αυτό διότι εντοπίζονται στο νέκταρ, στη γύρη αλλά και στον «ιδρώτα» των φυτών που παράγεται κατά τη διαπνοή τους, άρα σε όλους τους χυμούς τους οποίους συλλέγουν οι επικονιαστές. «Πολλά από αυτά τα ωφέλιμα έντομα αποτελούν παράλληλα τροφή για τα πουλιά και υπάρχουν ήδη αναφορές για μεγάλη μείωση του πληθυσμού των άγριων πτηνών της Ευρώπης. Τα νεονικοτινοειδή φαίνεται επίσης ότι προσβάλλουν και ασπόνδυλα ζώα που ζουν στα επίγεια νερά και αποτελούν τροφή για τα ψάρια του γλυκού νερού ή και για πτηνά» αναφέρει η κτηνίατρος της ΟΜΣΕ.
Πρόκειται, όπως είναι ξεκάθαρο, για μια αλυσίδα που όταν σπάσει καταστρέφει όλους τους κρίκους που την αποτελούσαν, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Πρόκειται την ίδια στιγμή όμως και για μια αλυσίδα... φτιαγμένη από χρυσάφι για τις παρασκευάστριες εταιρείες φυτοφαρμάκων: είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 2009 οι πωλήσεις αποκλειστικώς του imidacloprid (του πιο ευρέως χρησιμοποιούμενου νεονικοτινοειδούς εντομοκτόνου παγκοσμίως) άγγιξαν τα 606 εκατ. δολάρια (περί τα 420 εκατ. ευρώ).
Κερκόπορτα για νοζεμίαση
Αξίζουν όμως τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα τα (πολλά) λεφτά τους σε ό,τι αφορά το οικοσύστημα; Ολοένα περισσότερα επιστημονικά στοιχεία μαρτυρούν πως η απάντηση μάλλον δεν είναι θετική. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Μία από τις πρώτες επιστημονικές παρατηρήσεις που έκαναν παγκόσμια αίσθηση σχετικά με την αρνητική επίδραση αυτών των «διάσημων» φυτοφαρμάκων στην υγεία των μελισσών ήλθε από τις ΗΠΑ και συγκεκριμένα από τον δρα Τζέφρι Πέτις, επικεφαλής ερευνητή στο Εργαστήριο για την Ερευνα στις Μέλισσες του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ. Ο δρ Πέτις, ο οποίος είναι ο κύριος ερευνητής της αμερικανικής κυβέρνησης σχετικά με τις μέλισσες, ανακάλυψε πριν από δύο έτη ότι το imidacloprid κάνει τα συγκεκριμένα έντομα πολύ πιο ευάλωτα σε μια νόσο, τη νοζεμίαση, η οποία προκαλείται από το παράσιτο nosema που πλήττει το γαστρεντερικό σύστημα.
Ο δρ Πέτις αναφέρει στο «Βήμα» ότι επικεντρώθηκε στο συγκεκριμένο φυτοφάρμακο καθώς είναι ευρέως χρησιμοποιούμενο σε πολλές και διαφορετικές καλλιέργειες. «Είδαμεστο πλαίσιο πειράματος στο εργαστήριο ότι όταν εκθέσαμε μέλισσες στο συγκεκριμένο νεονικοτινοειδές φυτοφάρμακο και στη συνέχεια τις εκθέσαμε στο nosemaεμφανίστηκετριπλάσια αύξηση των επιπέδων του παρασίτου στον οργανισμό αυτών των εντόμων σε σύγκριση με άλλες μέλισσες που δεν είχαν εκτεθεί στο φυτοφάρμακο αλλά προσβλήθηκαν από νοζεμίαση. Το αποτέλεσμα αυτό μαρτυρεί ότι τα έντομα ήταν πιο ευάλωτα στο nosema όταν είχαν προηγουμένως εκτεθεί στο φυτοφάρμακο». Οπως έδειξε μάλιστα η εργαστηριακή μελέτη του δρος Πέτις, η οποία παραμένει αδημοσίευτη, η ευαισθησία των μελισσών στο παράσιτο παρετηρείτο ακόμη και όταν τα έντομα είχαν εκτεθεί σε δόσεις του φυτοφαρμάκου τόσο μικρές ώστε να είναι μη ανιχνεύσιμες μετά τον θάνατό τους.
Ποια θα ήταν η λύση σε αυτό το παγκόσμιο ανησυχητικό φαινόμενο του αφανισμού των μελισσών, ρωτήσαμε τον αμερικανό ειδικό. «Είμαι αισιόδοξος ότι μπορούμε να βρούμε τρόπους ώστε να κρατήσουμε τις μέλισσες υγιείς.Πιστεύω ότι τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα παίζουν ρόλο στον θάνατο των μελισσών, ωστόσο δεν έχουμε προσδιορίσει πόσο σημαντικό ρόλο αφού το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Σε κάθε περίπτωση χρειαζόμαστε ισχυρούς νόμους που να προστατεύουν τις μέλισσες. Δεν είμαι σίγουρος ότι τα στοιχεία που έχουμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας είναι αρκετά ώστε να δικαιολογούν τη συνολική απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων,ωστόσο μπορεί μελλοντικά να αποδειχθεί ότι χρειάζεται μια τέτοια καθολική απαγόρευση».
Ο δρ Πέτις αναφέρει στο «Βήμα» ότι επικεντρώθηκε στο συγκεκριμένο φυτοφάρμακο καθώς είναι ευρέως χρησιμοποιούμενο σε πολλές και διαφορετικές καλλιέργειες. «Είδαμεστο πλαίσιο πειράματος στο εργαστήριο ότι όταν εκθέσαμε μέλισσες στο συγκεκριμένο νεονικοτινοειδές φυτοφάρμακο και στη συνέχεια τις εκθέσαμε στο nosemaεμφανίστηκετριπλάσια αύξηση των επιπέδων του παρασίτου στον οργανισμό αυτών των εντόμων σε σύγκριση με άλλες μέλισσες που δεν είχαν εκτεθεί στο φυτοφάρμακο αλλά προσβλήθηκαν από νοζεμίαση. Το αποτέλεσμα αυτό μαρτυρεί ότι τα έντομα ήταν πιο ευάλωτα στο nosema όταν είχαν προηγουμένως εκτεθεί στο φυτοφάρμακο». Οπως έδειξε μάλιστα η εργαστηριακή μελέτη του δρος Πέτις, η οποία παραμένει αδημοσίευτη, η ευαισθησία των μελισσών στο παράσιτο παρετηρείτο ακόμη και όταν τα έντομα είχαν εκτεθεί σε δόσεις του φυτοφαρμάκου τόσο μικρές ώστε να είναι μη ανιχνεύσιμες μετά τον θάνατό τους.
Ποια θα ήταν η λύση σε αυτό το παγκόσμιο ανησυχητικό φαινόμενο του αφανισμού των μελισσών, ρωτήσαμε τον αμερικανό ειδικό. «Είμαι αισιόδοξος ότι μπορούμε να βρούμε τρόπους ώστε να κρατήσουμε τις μέλισσες υγιείς.Πιστεύω ότι τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα παίζουν ρόλο στον θάνατο των μελισσών, ωστόσο δεν έχουμε προσδιορίσει πόσο σημαντικό ρόλο αφού το ζήτημα είναι πολυπαραγοντικό. Σε κάθε περίπτωση χρειαζόμαστε ισχυρούς νόμους που να προστατεύουν τις μέλισσες. Δεν είμαι σίγουρος ότι τα στοιχεία που έχουμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας είναι αρκετά ώστε να δικαιολογούν τη συνολική απαγόρευση των νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων,ωστόσο μπορεί μελλοντικά να αποδειχθεί ότι χρειάζεται μια τέτοια καθολική απαγόρευση».
Ερευνες σε ΗΠΑ, Γαλλία, Ολλανδία
Ο δρ Πέτις δεν φαίνεται να είναι ο μόνος που έχει ανησυχητικά ευρήματα στα χέρια του. Τα αποτελέσματά του γρήγορα επιβεβαιώθηκαν από ειδικούς στο Εργαστήριο για τη Βιολογία και την Προστασία των Μελισσών του Εθνικού Ινστιτούτου Αγρονομικής Ερευνας (ΙΝRΑ) στην Αβινιόν της Γαλλίας, με επικεφαλής τον δρα Σεντρίκ Αλό. Και από τη γαλλική μελέτη προέκυψε ότι τοimidacloprid κάνει τις μέλισσες πιο ευάλωτες στη νοζεμίαση. Οπως σημείωσε στο «Βήμα» ο δρ Αλό, η μελέτη αυτή που επίσης διεξήχθη στο εργαστήριο έδειξε ότι ο συνδυασμός του νεονικοτινοειδούς φυτοφαρμάκου και του παθογόνου nosema αποδυνάμωνε σε τέτοιον βαθμό τον οργανισμό των μελισσών ώστε αυτές πέθαιναν πρόωρα. «Φάνηκε να υπάρχει συνεργιστική δράση μεταξύ τουimidacloprid και του παρασίτου nosema η οποία οδηγούσε σε αποδυνάμωση των μελισσών. Παρατηρήσαμε σημαντική αύξηση της θνησιμότητας,ωστόσο δεν γνωρίζουμε τον ακριβή μηχανισμό που οδηγεί σε αυτήν». Ο γάλλος ειδικός προσέθεσε ότι οι απορίες σχετικά με τον μηχανισμό που οδηγεί στην εξαφάνιση των μελισσών μοιάζουν με το προαιώνιο ερώτημα σχετικά με το αβγό και την κότα. «Δεν έχουμε καταλήξει ακόμη αν τα φυτοφάρμακα αποδυναμώνουν τον οργανισμό των εντόμων με αποτέλεσμα να γίνονται πιο ευάλωτα στο nosema ή αν το παράσιτο εξασθενεί τις μέλισσες οι οποίες πεθαί νουν ευκολότερα μετά την έκθεση στα φυτοφάρμακα». Ο κώδωνας του κινδύνου χτυπά όμως και από την Ολλανδία και συγκεκριμένα μέσα από τα αποτελέσματα μελέτης του τοξικολόγου Χενκ Τένεκες σχετικά με τους μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία των μελισσών από τη χρήση των νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων imidacloprid καιthiacloprid. Οπως σημειώνεται σε μελέτη του δρος Τένεκες που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2010 στο επιστημονικό περιοδικό «Τoxicology», «οι κίνδυνοι των νεονικοτινοειδών εντομοκτόνωνimidacloprid και thiacloprid για τα αρθρόποδα μπορούν να υποτιμηθούν σοβαρά. Τα αποδεκτά όρια της τάξεως των 50 ppb (μέρη ανά δισεκατομμύριο) είναι βασισμένα κυρίως στις βραχυπρόθεσμες δοκιμές. Αν πραγματοποιούσαμε μακροπρόθεσμες μελέτες,πολύ χαμηλότερες συγκεντρώσεις μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνες. Αυτό εξηγεί γιατί πολύ μικρές ποσότητες imidacloprid μπορούν να προκαλέσουν μείωση του πληθυσμού των μελισσών μακροπρόθεσμα».
SΟS για τις μέλισσες στην Ελλάδα
Ας δούμε την γκρίζα ελληνική εικόνα σε ό,τι αφορά τη χρήση νεονικοτινοειδών εντομοκτόνων.
Στη χώρα μας λοιπόν τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται ως διάλυμα για ψεκασμό σε εσπεριδοειδή και πυρηνόκαρπα (ροδάκινα, κεράσια, βερίκοκα κτλ.) αλλά και στα φοινικοειδή. Χρησιμοποιούνται επίσης ως επικάλυμμα σπόρων στο βαμβάκι, ενώ, όπως επισημαίνει η κυρία Χατζήνα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης συζητεί τη χορήγηση έγκρισης και για χρήση σε σπόρους καλαμποκιού, ηλίανθου και ελαιοκράμβης.
Στη χώρα μας λοιπόν τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται ως διάλυμα για ψεκασμό σε εσπεριδοειδή και πυρηνόκαρπα (ροδάκινα, κεράσια, βερίκοκα κτλ.) αλλά και στα φοινικοειδή. Χρησιμοποιούνται επίσης ως επικάλυμμα σπόρων στο βαμβάκι, ενώ, όπως επισημαίνει η κυρία Χατζήνα, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης συζητεί τη χορήγηση έγκρισης και για χρήση σε σπόρους καλαμποκιού, ηλίανθου και ελαιοκράμβης.
Στην Πέλλα
Σημειώνεται πως σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια βαμβακιού, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες, οι επενδεδυμένοι με νεονικοτινοειδή σπόροι φθάνουν ως και το 90% επί του συνόλου των σπόρων που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες. Βαμβακοκαλλιέργειες υπάρχουν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα (τα ηνία κρατά ο Νομός Πέλλας) αλλά και στην Κεντρική Ελλάδα. Μάλιστα, σύμφωνα με την κυρία Χατζήνα, στον Νομό Πέλλας άρχισαν τα τελευταία περίπου έξι χρόνια να εμφανίζονται και τα περισσότερα προβλήματα στις μέλισσες. «Οι μελισσοκόμοι μετέφεραν τα μελίσσια τους στα βαμβάκια ώστε να έχουν παραγωγή βαμβακόμελου- το βαμβακόμελο θεωρείται ένα πολύ καλό σε ποιότητα μέλι.Πίστευαν λοιπόν ότι θα έχουν καλή παραγωγή.Ωστόσο χρόνο με τον χρόνο έβλεπαν ότι τα μελίσσια τους αποδυναμώνονταν,χάνονταν μεγαλύτεροι πληθυσμοί μελισσών από το φυσιολογικό. Ετσι άρχισε η αναζήτηση της αιτίας του φαινομένου».
Ενόσω τα ακριβή αίτια αυτού του αποδεκατισμού αναζητούνται, οι αριθμοί είναι αδυσώπητοι. Οπως αναφέρει η κυρία Καρατάσου, από το 2003 και μετά χάνουμε περίπου 3.000 τόνους βαμβακόμελου ετησίως. Συγχρόνως όσοι μελισσοκόμοι έβαλαν τα μελίσσια τους κοντά σε βαμβακοκαλλιέργειες έχασαν το 50%-80% του πληθυσμού των μελισσών τους.
Ενόσω τα ακριβή αίτια αυτού του αποδεκατισμού αναζητούνται, οι αριθμοί είναι αδυσώπητοι. Οπως αναφέρει η κυρία Καρατάσου, από το 2003 και μετά χάνουμε περίπου 3.000 τόνους βαμβακόμελου ετησίως. Συγχρόνως όσοι μελισσοκόμοι έβαλαν τα μελίσσια τους κοντά σε βαμβακοκαλλιέργειες έχασαν το 50%-80% του πληθυσμού των μελισσών τους.
Και στα Χανιά
Την ίδια στιγμή το παράσιτο nosema εξαφανίζει τις μέλισσες. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Νομού Χανίων, όπου τα τελευταία δύο χρόνια καταγράφονται μεγάλες απώλειες μελισσιών που αποδίδονται στο μικροσπορίδιο Νosema ceranae. Η υπόλοιπη Κρήτη όμως δεν εμφανίζει ιδιαίτερο πρόβλημα. «Είναι τυχαίο ότι στον Νομό Χανίων καλλιεργούνται πολλά εσπεριδοειδή τα οποία ψεκάζονται με νεονικοτινοειδή;» ρωτάει η κυρία Καρατάσου.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι την τελευταία τριετία, κατά την οποία εμφανίζονται έντονες ζημιές στα μελίσσια και ο μελισσοκομικός κόσμος δηλώνει πιο συστηματικά αυτές τις ζημιές στον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), έχουν χαθεί περί τις 200.000 μελίσσια εξαιτίας νοζεμίασης, επί συνόλου περίπου 1.200.000 μελισσιών. Αυτά τα στοιχεία αφορούν μάλιστα τους καταγεγραμμένους πληθυσμούς, καθώς δεν περιλαμβάνουν τις ζημιές που υφίστανται τα μελίσσια των ερασιτεχνών μελισσοκόμων. Σας εί παμε, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Οι εκτιμήσεις είναι ότι την τελευταία τριετία, κατά την οποία εμφανίζονται έντονες ζημιές στα μελίσσια και ο μελισσοκομικός κόσμος δηλώνει πιο συστηματικά αυτές τις ζημιές στον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ), έχουν χαθεί περί τις 200.000 μελίσσια εξαιτίας νοζεμίασης, επί συνόλου περίπου 1.200.000 μελισσιών. Αυτά τα στοιχεία αφορούν μάλιστα τους καταγεγραμμένους πληθυσμούς, καθώς δεν περιλαμβάνουν τις ζημιές που υφίστανται τα μελίσσια των ερασιτεχνών μελισσοκόμων. Σας εί παμε, οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Πολιτεία- θεατής
Θα περίμενε κάποιος ότι η καταστροφή αυτή ενός κλάδου που είναι από τους «στυλοβάτες» της οικονομίας μας- η Ελλάδα αποτελεί την πρώτη μελισσοκομική χώρα στην Ευρώπη με 2,2 μελίσσια ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ κατέχει την τέταρτη θέση στην ΕΕ στην παραγωγή μελιού με περισσότερους από 17.000 τόνους ετησίως, με πρώτη την Ισπανία και ακολούθως τη Γερμανία και τη Γαλλία- θα είχε οδηγήσει ήδη σε έντονη δράση σε κεντρικό επίπεδο. Και όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση με οδηγία που εξεδόθη στις 12.3.2010 (2010/21/ΕΕ) ζήτησε από τα κράτη-μέλη της να θεσπίσουν ως τις 31 Οκτωβρίου 2010 νομοθετικά μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται ως επικάλυμμα σπόρων. Στην οδηγία γινόταν λόγος βέβαια για «ατυχήματα» σε ό,τι αφορά τους θανάτους μελισσών, ωστόσο αναγνωρίζονταν οι κίνδυνοι για τις μέλισσες από τη χρήση των τεσσάρων πιο διαδεδομένων νεονικοτινοειδών φαρμάκων (chlothianidin, thiamethoxam,fipronil, imidacloprid). Το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο δεν έλαβε κάποιο συγκεκριμένο μέτρο ως εκείνη την ημερομηνία, αλλά ανέφερε ότι ξεκινά ελέγχους σχετικά με την επίδραση των νεονικοτινοειδών.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση με οδηγία που εξεδόθη στις 12.3.2010 (2010/21/ΕΕ) ζήτησε από τα κράτη-μέλη της να θεσπίσουν ως τις 31 Οκτωβρίου 2010 νομοθετικά μέτρα για την προστασία των μελισσών από τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται ως επικάλυμμα σπόρων. Στην οδηγία γινόταν λόγος βέβαια για «ατυχήματα» σε ό,τι αφορά τους θανάτους μελισσών, ωστόσο αναγνωρίζονταν οι κίνδυνοι για τις μέλισσες από τη χρήση των τεσσάρων πιο διαδεδομένων νεονικοτινοειδών φαρμάκων (chlothianidin, thiamethoxam,fipronil, imidacloprid). Το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο δεν έλαβε κάποιο συγκεκριμένο μέτρο ως εκείνη την ημερομηνία, αλλά ανέφερε ότι ξεκινά ελέγχους σχετικά με την επίδραση των νεονικοτινοειδών.
Περιμένοντας τις μελέτες...
Μιλώντας στο «Βήμα» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Γεωπόνων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΓΔΥ) και επικεφαλής της Διεύθυνσης Προστασίας Φυτικής Παραγωγής στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Κ. Καραμήτρος αναφέρει ότι το θέμα σχετικά με τα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα είναι γνωστό στους υπευθύνους του υπουργείου, καθώς και ότι οι δράσεις των αρμοδίων συνάδουν με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία. «Θα διερευνήσουμε εάν πράγματι αυτά τα φυτοφάρμακα ευθύνονται για θανάτους μελισσών ή εάν είναι άλλα αίτια που οδηγούν σε απώλειες». Ο κ. Καραμήτρος δεν αποκλείει πάντως μελλοντικά να υπάρξει ακόμη και απαγόρευση αυτών των φυτοφαρμάκων. «Εάν σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποδειχθεί ότι τα φυτοφάρμακα αυτά είναι “ένοχα”,είναι πιθανό τελικώς να απαγορευθούν».
Σε ό,τι αφορά τη νοζεμίαση, σύμφωνα με τον κ. Καραμήτρο, δεν μπορούμε να πούμε αυτή τη στιγμή αν αποτελεί απόρροια της αποδυνάμωσης του οργανισμού των μελισσών λόγω της έκθεσής τους στα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα. «Σίγουρα ένας αποδυναμωμένος οργανισμός είναι πιο ευάλωτος σε οποιουδήποτε είδους εχθρό,όπως είναι το παράσιτο nosema που πλήττει τις μέλισσες. Ολα αυτά όμως μένει να αποδειχθούν από μεγάλες μελέτες».
Σε ό,τι αφορά τη νοζεμίαση, σύμφωνα με τον κ. Καραμήτρο, δεν μπορούμε να πούμε αυτή τη στιγμή αν αποτελεί απόρροια της αποδυνάμωσης του οργανισμού των μελισσών λόγω της έκθεσής τους στα νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα. «Σίγουρα ένας αποδυναμωμένος οργανισμός είναι πιο ευάλωτος σε οποιουδήποτε είδους εχθρό,όπως είναι το παράσιτο nosema που πλήττει τις μέλισσες. Ολα αυτά όμως μένει να αποδειχθούν από μεγάλες μελέτες».
Φυσικά ακόμα περιμένουμε τις μελέτες στην Ελληνική Επικράτεια για κάτι που είναι προφανές από τις μελέτες μέχρι και σήμερα .Η Big Agόπως χαρακτηρίζεται στην Αμερική έχει τεράστια κέρδη από τη χρήση αυτών των φαρμάκων και οι παράπλευρες απώλειες που λέγεται αφανισμός των μελισσών , δεν δείχνουν να λαμβάνονται υπόψιν χάριν της κερδοφορίας.
-----------------------------------------------------------
Από το site της BASF το 2003 ο Γάλλος Υπουργός Γεωργίας απαγορεύει τη χρήση του fipronil.To 2007 σύσσωμη η ΕΕ αποδέχεται τη χρήση του.
On February 23, 2003, the French Ministry of Agriculture decided to temporarily suspend the sale of crop protection products containing fipronil in France. Based on the facts, BASF cannot understand the rational behind this decision. The company presented the ministry with the necessary documents about the environmental properties of fipronil within the required time period.(http://www.agro.basf.com/agr/AP-Internet/en/content/news_room/news/basf-fipronil-temporary-suspension-in-france-statement)
BASF Agricultural Products is very pleased with the decision of the EU Commission to re-authorize the insecticide fipronil in crop protection products in the European Union (Annex I Listing). The decision came after an extremely long approval process that involved many regulatory bodies, both on the EU and the Member State level.(http://www.agro.basf.com/agr/AP-Internet/en/content/news_room/news/07_03_26_BASF-welcomes-annexI-listing-of-fipronil-insecticide)
ΠΗΓΕΣ
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=396122
http://proliberty.com/observer/20090408.htm
http://grist.org/food/2012-01-13-honey-bees-problem-nearing-a-critical-point/
«Ελεύθερος Τύπος» 16/4/2007
http://afipnisoy.blogspot.com/2012/03/blog-post_6751.html#ixzz1p32g6Um8
ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΑΕΡΟΨΕΚΑΣΜΟΙ, ΤΣΙΓΑΡΟ ΚΑΙ ΜΟΡΓΚΕΛΟΝΣ
Reviewed by Unknown
on
11:45
Rating:
Reviewed by Unknown
on
11:45
Rating:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου