Γλαύκωμα, η νόσος που καταστρέφει το... οπτικό νεύρο.

Τι είναι το γλαύκωμα;

Το γλαύκωμα είναι νόσος του οπτικού νεύρου. Το οπτικό νεύρο μεταφέρει τις εικόνες στον εγκέφαλο. Το γλαύκωμα έχει να κάνει με την ...πίεση μέσα στο μάτι. Όσο μεγαλύτερη είναι η ενδοφθάλμια πίεση τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα βλάβης στο οπτικό νεύρο.
Το οπτικό νεύρο περιέχει τεράστιο αριθμό νευρικών ινών. Το γλαύκωμα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στις νευρικές ίνες, προκαλώντας τη δημιουργία τυφλών σημείων.

Συχνά οι ασθενείς δεν παρατηρούν αυτές τις τυφλές περιοχές παρά μόνο αφού έχει ήδη προκληθεί μεγάλη βλάβη στο οπτικό νεύρο. Εάν η πίεση του ματιού παραμείνει, το οπτικό νεύρο καταστρέφεται σε όλη του την έκταση και προκαλείται τύφλωση.
Η πρώιμη ανίχνευση και η αντιμετώπιση του γλαυκώματος είναι το κλειδί για να αποφευχθεί η βλάβη στο οπτικό νεύρο και η πρόκληση τύφλωσης.

Τι προκαλεί το γλαύκωμα;

Ένα καθαρό υγρό, το υδατοειδές υγρό, παράγεται συνεχώς μέσα στο μάτι και αποχετεύεται προς την γενική κυκλοφορία από την λεγόμενη αποχετευτική γωνία του ματιού που βρίσκεται στην συμβολή της ίριδας με τον κερατοειδή χιτώνα (βλέπε εικόνα Α – βέλη). Εάν η αποχετευτική γωνία του ματιού αποφραχθεί το υγρό δεν μπορεί να διοχετευθεί έξω από το μάτι.
Αποτέλεσμα της συνεχούς παραγωγής του υδατοειδούς και η μη απομάκρυνση του, είναι η αύξηση της πίεσης μέσα στο μάτι που μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή του οπτικού νεύρου.

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι γλαυκώματος;

Το χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας

Αποτελεί τη πιο συχνή μορφή γλαυκώματος. Τα αίτια είναι άγνωστα. Η αποχετευτική γωνία του ματιού, γίνεται λιγότερο επαρκής με το πέρασμα του χρόνου (προοδευτικά αποφράσσεται) και η πίεση στο εσωτερικό του οφθαλμού αυξάνει σταδιακά (εικόνα Β).

Εάν αυτή η αυξημένη πίεση καταλήξει σε βλάβη του οπτικού νεύρου, είναι γνωστή ως χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Πάνω από 90% του γλαυκώματος των ενηλίκων έχουν αυτού του είδους το γλαύκωμα.

Το χρόνιο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην όραση χωρίς προηγούμενα να σας έχει δώσει κάποια συμπτώματα που θα σας θορυβήσουν και θα σας αναγκάσουν να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρο.
Είναι σημαντικό επίσης να γνωρίζετε ότι ένας στους έξι ασθενείς με γλαύκωμα, έχει φυσιολογική πίεση.

Είναι αυτονόητο λοιπόν, ότι με την προληπτική εξέταση και μάλιστα όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό γλαύκωματος να γίνει έγκαιρη διάγνωση και να αντιμετωπιστεί η απώλεια της όρασης.

Γλαύκωμα κλειστής γωνίας

Όταν η αποχετευτική γωνία του ματιού αποφράσσεται απότομα από την ίριδα, η ενδοφθάλμια πίεση ανεβαίνει γρήγορα και σε υψηλά επίπεδα (βλέπε εικόνα C). Η κατάσταση καλείται οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
> Θολή όραση
> Πονοκέφαλο
> Σημαντικό οφθαλμικό άλγος
> Δακτυλίους ουρανίου τόξου γύρω από τις πηγές φωτός
> Ναυτία και εμέτους

Εάν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα επισκεφθείτε αμέσως τον οφθαλμίατρo σας. Εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση.

Πως διαγιγνώσκεται το γλαύκωμα;

Η συχνή εξέταση των ματιών σας από έναν οφθαλμίατρο αποτελεί τον καλύτερο τρόπο διάγνωσης του γλαυκώματος.

Οι εξετάσεις που γίνονται είναι:
- μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης (τονομέτρηση)
- έλεγχος της αποχετευτικής γωνίας του ματιού σας (γωνιοσκόπηση)
- αξιολόγηση κάθε βλάβης του οπτικού νεύρου (οφθαλμοσκόπηση)
- έλεγχος του οπτικών πεδίων (περιμετρία)

Ορισμένες από αυτές τις δοκιμασίες μπορεί να μην είναι απαραίτητες για κάθε άτομο. Μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβετε αυτές τις εξετάσεις σε τακτική βάση, για να καθοριστεί εάν η βλάβη από το γλαύκωμα αυξάνει με τον καιρό.

Ποιος κινδυνεύει να αναπτύξει γλαύκωμα;

Η εύρεση υψηλής πίεσης μόνο δε σημαίνει ότι έχετε γλαύκωμα. Ο οφθαλμίατρός σας θα λάβει υπ’όψιν του και άλλες πληροφορίες για να καθορίσει την πιθανότητα ανάπτύξης της νόσου.

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
- την ηλικία
- οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος
- Προηγούμενους τραυματισμούς στο μάτι
- Ιστορικό σοβαρής αναιμίας ή καταπληξίας
- Συστηματικές παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση κ.λ.π.)

Ο οφθαλμίατρός σας θα λάβει υπόψη όλους αυτούς τους παράγοντες προτού αποφασίσει εάν χρειάζεστε περαιτέρω έλεγχος ή θεραπεία.

Πως θεραπεύεται το γλαύκωμα;

Κατά κανόνα η βλάβη που προκαλείται από το γλαύκωμα είναι μη αναστρέψιμη. Οφθαλμικές σταγόνες, χάπια, και λέιζερ ή χειρουργικές επεμβάσεις χρησιμοποιούνται για την πρόληψη ή την καθυστέρηση περαιτέρω βλάβης.
Δεδομένου ότι το γλαύκωμα είναι μια ύπουλη πάθηση και καμία θεραπεία δεν είναι απόλυτη χρειάζεται συχνή παρακολούθηση. Ενδεχόμενα αν ο οφθαλμίατρος κρίνει να συστήσει αλλαγή θεραπείας.

Φαρμακευτική θεραπεία

Στην φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνονται οφθαλμικές σταγόνες που λαμβάνονται πολλές φορές την ημέρα, χάπια ή συνδυασμός αυτών. Αυτά τα φάρμακα μειώνουν την ενδοφθάλμια πίεση είτε καθυστερώντας την παραγωγή του υδατοειδούς υγρού στο εσωτερικό του ματιού, είτε βελτιώνοντας τη ροή από την αποχετευτική γωνία.

Η φαρμακευτική αγωγή για το γλαύκωμα, σε αντίθεση με άλλες παθήσεις, διαρκεί εφόρου ζωής. Όπως όλα τα φάρμακα έτσι και τα φάρμακα του γλαυκώματος μπορεί να έχουν παρενέργειες.

Θα πρέπει να ενημερώσετε τον οφθαλμίατρό σας αμέσως όταν εμφανίζετε:
- κόκκινα μάτια
- αίσθημα τσιμπίματος
- θολερή όραση
- πονοκεφάλους
- αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό ή στην αναπνοή
- «Μυρμήγκιασμα» των δακτύλων του χεριού ή του ποδιού
- Λήθαργο
- Ανορεξία
- Ανωμαλίες στο γαστρεντερικό
- Νεφρικούς λίθους
- Αναιμία ή αιμορραγική διάθεση

Χειρουργική με λέιζερ

Οι θεραπείες με λέιζερ μπορεί να είναι αποτελεσματική στους παρακάτω τύπους γλαυκώματος:

- Σε γλαύκωμα ανοικτής γωνίας θεραπεύεται η αποχέτευση. Το λέιζερ χρησιμοποιείται για να διευρύνει τις εξόδους αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού.

- Σε γλαύκωμα κλειστής γωνίας το λέιζερ δημιουργεί ένα άνοιγμα στην ίριδα (ιριδεκτομή) για να βοηθήσει το υδατοειδές υγρό να απομακρύνει την ίριδα από την αποχετευτική οδό και να διευκολυνθεί η αποχέτευση.

Χειρουργική αντιμετώπιση

Όταν η φαρμακευτική αγωγή ή το λέιζερ δεν επαρκεί για την ρύθμιση του γλαυκώματος, τότε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση. Ο οφθαλμίατρος Δημήτρης Καραγεωργόπουλος χρησιμοποιόντας μικροχειρουργικά εργαλεία σχηματίζει ένα νέο αποχετευτικό πόρο ώστε το υδατοειδές υγρό να μπορεί να αποχετεύεται. Έτσι η πίεση του ματιού ρυθμίζεται.

Παρά το γεγονός ότι οι σοβαρές επιπλοκές της μοντέρνας χειρουργικής του γλαυκώματος είναι σπάνιες, αυτές μπορεί να συμβούν, όπως και σε κάθε χειρουργική επέμβαση.

Παρόλα αυτά, ο οφθαλμίατρος σας, συστήνοντας να χειρουργηθείτε γνωρίζει ότι η επέμβαση είναι ασφαλέστερη από την καταστροφή που προκαλεί η πίεση στο οπτικό νεύρο με τελική κατάληξη την τύφλωση.

Ασθενής και θεραπεία

Θυμηθείτε, ότι το ζητούμενο είναι η όρασή σας και ότι θα πρέπει να ακολουθήσετε με ευλάβεια της οδηγίες του γιατρού σας για την διατήρησή της.

Ο γιατρός σας θα δώσει την απαιτούμενη αγωγή. Εσείς όμως και μόνο εσείς θα εξασφαλίσετε την σωστή εκτέλεση. Μη σταματάτε ή αλλάζεται φάρμακα αν δεν σας το συστήσει ο οφθαλμίατρος σας. Ακολουθήστε το πρόγραμμα επανεξετάσεων με απόλυτη ακρίβεια.

Αν παίξετε το ρόλο σας σωστά να είστε σίγουροι ότι η απώλεια της όρασης μπορεί να αποφευχθεί.

Δημήτριος Καραγεωργόπουλος χειρουργός οφθαλμίατρος

http://www.karageorgopoulos.gr
iator.gr
epirus.ellas.voula@gmail.com
http://www.epirus-ellas.gr