Η Μάχη της Σελλασίας (222 π.Χ.) - Η πτώση της Σπάρτης

Η μάχη της Σελλασίας πραγματοποιήθηκε το 222 π.Χ. ανάμεσα στους Σπαρτιάτες του Κλεομένη και τους Μακεδόνες του Αντιγόνου Δώσωνα στη Σελλασία της Λακωνίας.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του Άγι Δ'

Ο Άγις Δ' ήταν βασιλιάς της... Σπάρτης που ανήλθε στο θρόνο της το 245 π.Χ. και ήταν γιος του Ευδαμίδα Β'. Έκανε μεγάλες αλλαγές στο πολιτικό σύστημα της Σπάρτης, αλλά ο συμβασιλέας του, ο Λεωνίδας Β' τον ανέτρεψε στα σχέδιά του και οι αντιπάλοι του ακύρωσαν τις μεταρρυθμίσεις του και τον σκότωσαν.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια του Κλεομένη Γ'

Ο Κλεομένης Γ΄ ήταν βασιλιάς της Σπάρτης, γιος του Λεωνίδα Β' που ανήλθε στο θρόνο το 235 π.Χ. Έκανε και αυτός μεγάλες μεταρυθμίσεις. Επανένταξε τους νόμους του Λυκούργου, εκπαίδευσε το στρατό του με τα πρότυπα της μακεδονικής φάλαγγας, πρότεινε αναδασμό της γης και απελευθέρωση των ειλώτων. Έτσι οι πολίτες έφτασαν τους 4.000 από τους 700 που ήταν.

Ο πόλεμος με την Αχαϊκή Συμπολιτεία

Ο Κλεομένης με τους νόμους αυτούς προκάλεσε έντονη ανησυχία στις γύρω πόλεις και περισσότερο στην ανερχόμενη Αχαϊκή Συμπολιτεία. Ο Κλεομένης όμως εισέβαλλε στη Μεγαλόπολη και κατάφερε να τη λαφυραγωγήσει και να φύγει ανένόχλητος. Αμέσως μετά κατέλαβε τη Μαντίνεια και έδιωξε τους Αχαιούς. Αργότερα κατευθύνθηκε προς την Τεγέα και τις Φερές για να συγκρουστεί με τους Αχαιούς. Εκείνη τότε την εποχή στρατηγός των Αχαιών ήταν ο Υπερβάτας ο οποίος συγκέντρωσε 5.000 - 6.000 στρατιώτες και συγκρούστηκε με τον Κλεομένη στη Δύμη. Νικητής εξήλθε ο Κλεομένης και οι Αχαιοί του ζήτησαν ειρήνη. Ο Κλεομένης δεχόταν την ειρήνη με όρο να γίνει ο αρχηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Οι Αχαιοί δέχτηκαν, αλλά την κρίσιμη ημέρα της συνάντησης των Αχαιών με τον Κλεομένη για την υπογραφή των όρων της συνθήκης ο δεύτερος αρρώστησε. Την ευκαιρία δεν την έχασε ο Άρατος που τότε μετά το θάνατο του Υπέρβατου ήταν στρατηγός της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Έτσι προσεταιρίστηκε τους Μακεδόνες που τότε βασιλιάς τους ήταν ο Αντίγονος Γ' ο Δώσων. Ο Αντίγονος τότε έστειλε στην Πελοπόννησο 20.000 πεζούς και 1.400 ιππείς. Μετά από συγκρούσεις στο Άργος, στα Μέγαρα και στη Μεγαλόπολη ο Κλεομένης έχασε τις κτήσεις του εκτός της Σπάρτης.

Πριν τη μάχη

Ο μακεδονικός μαζί με τον αχαϊκό στρατό κατευθύνονταν προς τη Σπάρτη. Οι σπαρτιατικές δυνάμεις που φρουρούσαν τα σύνορα, συναντήθηκαν και αντιπαρατέθηκαν στον αντίπαλο στρατό στην περιοχή της Σελλασίας.

Οι δυνάμεις των Μακεδόνων και των Αχαιών

Ο Αντίγονος Γ΄ Δώσων παρέταξε απέναντι από τους Σπαρτιάτες 27.600 πεζούς και 1.200 ιππείς. Οι Αχαιοί ανάμεσα σε αυτό το στράτευμα παρέταξαν 3.000 πεζούς και 300 ιππείς. Φαίνεται το πρόβλημα της Αχαϊκής Συμπολιτείας να παρατάξει πολλούς πεζούς σε μια μάχη.

Οι δυνάμεις των Σπαρτιατών

Ο Κλεομένης κατάφερε να παρατάξει έναν αριθμό 20.000 οπλιτών και να απελευθερώσει πολλούς δούλους. Ακόμη κατάφερε να πάρει 1.000 μισθοφόρους.

Οι παράταξεις των αντιπάλων

Η παράταξη των Μακεδόνων και των Αχαιών

Οι Μακεδόνες και οι Αχαιοί ήταν απέναντι από το λόφο Εύα. Στο δεξιό άκρο ήταν παρατεταγμένα τμήματα συμμάχων, στο σύνολό τους ψιλοί. Στο κέντρο, είχαν τοποθετηθεί οι Αχαιοί και πίσω το ιππικό τους. Αριστερά είχε ταχθεί ο Αντίγονος επικεφαλής της μακεδονικής φάλαγγας υπό την κάλυψη ελαφρά οπλισμένων.

Η παράταξη των Σπαρτιατών

Η παράταξη του Κλεομένη είχε ταχθεί στο λόφο Εύα. Αριστερά τάχθηκαν οι συμμάχοι και οι περίοικοι υπό τον Ευκλείδα αδερφό και συμβασιλέα του Κλεομένη. Στο δεξιό άκρο βρισκόταν ο ίδιος ο Κλεομένης, αρχηγός των Σπαρτιατών οπλιτών. Στο κέντρο είχαν ταχθεί οι ιππείς, οι ελαφρά οπλισμένοι και οι μισθοφόροι.

Η μάχη

Η μάχη άρχισε με την επίθεση των Μακεδόνων κατά των Σπαρτιατών. Οι Σπαρτιάτες όμως κατάφεραν και απώθησαν τους Μακεδόνες. Όμως οι Μακεδόνες κατάφεραν να διεισδύσουν στην παράταξη των Σπαρτιατών από μια προδοσία ενός αξιωματικού του Κλεομένη, του Δαμοτέλη. Οι Ιλλύριοι και οι Ακαρνάνες σύμμαχοι των Μακεδόνων επιτέθηκαν στο ακάλυπτο άκρο των Σπαρτιατών και τούς πλευροκόπησαν στο λόφο Εύα. Όμως στο δεξιό άκρο, ο Κλεομένης αιφνιδίασε τους αντιπάλους του και ο Αντίγονος σταμάτησε την επίθεσή του στο αριστερό άκρο για να αντιμετωπίσει το δεξιό. Τότε το αριστερό άκρο των Σπαρτιατών υπό τον Ευκλειδα ανασυντάχθηκε και επιτέθηκε και εκείνο κατά των Μακεδόνων. Η μάχη μέχρι τότε ήταν υπέρ των Σπαρτιατών. Ο Φιλοποίμην όμως, ο αρχηγός των Αχαιών, διέταξε την επίθεση των ιππέων στο αριστερό άκρο των Σπαρτιατών. Ο Ευκλείδας δεν κατάφερε να συγκρατήσει την επίθεση των Μακεδόνων ιππέων και οι Σπαρτιάτες υποχώρησαν. Ο Ευκλείδας πολεμούσε απελπισμένα και πέθανε σαν αληθινός Σπαρτιάτης πάνω στη μάχη. Οι νεκροί για τους Σπαρτιάτες ήταν 5.800. Οι αντίπαλοι των Σπαρτιατών, οι Μακεδόνες πρέπει να είχαν 1.000 νεκρούς.

Η σημασία της μάχης

Τη σημασία της μάχης οι Έλληνες την κατάλαβαν πολύ αργότερα με τους Ρωμαίους. Ο Κλεομένης ίσως μπορούσε να ενώσει τους Έλληνες απέναντι στους Ρωμαίους με κυριότερο λόγο τους νόμους του.
Η τοποθεσία της μάχης απείχε περίπου 15 χιλιόμετρα της Σπάρτης και αποτελούσε φυλάκιό της. Σήμερα είναι χωριό με πληθυσμό περίπου 550 κατοίκων.

Βιβλιογραφία :

Πολύβιος. Ιστορίες, ii. 65-70.

Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι, 27-28.

Παυσανίας. Description of Greece, ii. 9. § 2, 10. § 7, iv. 29. § 9, vii. 7. § 4, viii. 49. § 5.

http://ofis66.blogspot.com