Τί ἦταν ἡ περίφημη Λημνία Γῆ

Μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα η 6η Αυγούστου (ημέρα που γιορτάζεται η Μεταμόρφωση του Σωτήρος) είχε ξεχωριστό νόημα για τους κατοίκους της Λήμνου. Σύμφωνα με ένα πανάρχαιο έθιμο ήταν ...

η στιγμή να μαζέψουν από την περιοχή Αγιόχωμαένα είδος παχύρρευστου κοκκινωπού πηλού, που υπήρξε για αιώνες εκλεκτό φάρμακο για πολλές ασθένειες. Πρόκειται για τη θαυματουργό Λημνία Γη, που κάποτε ήταν ονομαστή σε όλη την Ευρώπη (http://lemnos.com.gr/proto-xapi-tis-arxaiotitas-i-limnia-gi). Η ιστορία της χάνεται βαθιά πίσω στα χρόνια του Ηροδότου. Συνδέθηκε με τον θεό Ήφαιστο, είχε ειδικά τελετουργικά και σφραγίδες, ενώ οι Τούρκοι έσπευσαν να την μετατρέψουν σε κερδοφόρο μονοπώλιο.

Δώρο του Ηφαίστου

Ο Ήφαιστος θεωρείται ότι ήταν ο καλύτερος τεχνίτης αλλά και ο πιο παρεξηγημένος ανάμεσα στους θεούς. Δύο φορές οι γονείς του τον έδιωξαν από τον Όλυμπο. Την πρώτη η μητέρα του Ήρα, από την ντροπή της για την ασχήμια του παιδιού της, και τη δεύτερη ο πατέρας του Δίας, επειδή βοήθησε την τιμωρημένη και φυλακισμένη Ήρα να ελευθερωθεί. Μετά την κλοτσιά του Δία ο Ήφαιστος προσγειώθηκε κακήν κακώς στη Λήμνο, όπου οι ντόπιοι τον καλοδέχθηκαν, φρόντισαν το σπασμένο πόδι του και τον φιλοξένησαν (http://www.goldenmag.gr/archives/40363). Ο θρύλος αναφέρει ότι ο Ήφαιστος θέλησε να ανταποδώσει στους Λημνίους τη φροντίδα τους. Τους άφησε λοιπόν ως δώρο το θεραπευτικό μυστικό της Λημνίας Γης, την οποία χρησιμοποιούσε και ο ίδιος για να γιατρεύεται.

Πανάκεια

Οι ιστορικές καταγραφές θέλουν τη Λημνία Γη να είναι αποτελεσματικό φάρμακο ανώτερης ποιότητας σχεδόν για κάθε νόσο: Αντίδοτο για το δηλητήριο των φιδιών και θεραπευτικό για όλους τους πόνους, αιμορραγίες, εσωτερικά έλκη, εξωτερικές πληγές που επουλώνονται δύσκολα, δυσεντερία, πανώλη, λοιμώδεις πυρετούς και όλες τις επιδημίες, εμετούς, αιμοπτύσεις, υπερβολική εμμηνοροή στις γυναίκες, ασθένειες των ματιών και των νεφρών αλλά και ισχυρό αντισηπτικό και τονωτικό για τις εγκύους. Χρησιμοποιούνταν είτε ως αλοιφή είτε με κατάποση, κάποιες φορές ανακατεμένη με ξίδι. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Φιλοκτήτης θεραπεύτηκε από δάγκωμα φιδιού στο πόδι με τον θαυματουργό αυτόν πηλό.

Συγκομιδή με τελετουργικό

Η συγκομιδή της γινόταν μια φορά τον χρόνο (6 Μαΐου) από ειδική ιέρεια του Ηφαίστου σε συγκεκριμένο τόπο, σε ένα επίπεδο σημείο κοντά στην κορυφή του βουνού Μόσυχλου, όπου βρισκόταν και το εργαστήριο του Ηφαίστου. Λέγεται ότι το χώμα της περιοχής πρώτα βρεχόταν με αίμα από θυσιασμένα σφάγια (κατσίκες και τράγους). Κατόπιν το υλικό πλαθόταν σε σχήμα δίσκου, σφραγιζόταν με ειδική σφραγίδα γνησιότητας και… ονομασίας προέλευσης (με σήμα την αίγα ή την Άρτεμη), συσκευαζόταν στην τότε πρωτεύουσα της Λήμνου Ηφαιστεία και διακινούνταν στο νησί, ενώ γίνονταν και εξαγωγές. Ο λόγος που σφραγιζόταν ήταν για να μην υπάρχει αμφιβολία από τους παραλήπτες ότι το προϊόν είναι μαϊμού ή…γενόσημο (ενδεχομένως υπήρχαν και τότε κερδοσκόποι). Είναι επίσης γνωστό ότι το τυποποιημένο αυτό φαρμακευτικό αγαθό απευθυνόταν στους εύπορους και τους ηγεμόνες του τότε κόσμου.

Σουλτάνοι και μονοπώλιο

Η εξόρυξη του θεραπευτικού πηλού συνεχίστηκε και αργότερα στηρίζοντας για αιώνες την οικονομία του νησιού. Ο Γαληνός, ο Θεόφραστος, ο Βιτρούβιος και ο Διοσκουρίδης την αναφέρουν ως επίσημο φάρμακο της εποχής, ενώ διάφοροι περιηγητές την μνημόνευσαν μεταξύ 15ου και 20ου αιώνα. Ο Πλίνιος την ονομάζει «Terra Lemnia» (Λημνία Γη) και «Terra Sigillata» (Σφραγισμένη Γη). Σε γενικές γραμμές ο κοκκινόχρωμος πηλός πρωταγωνιστεί σε πολλές αναγνωρισμένες… λίστες φαρμάκων και ιατρικούς καταλόγους της προχριστιανικής και μεταχριστιανικής εποχής.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας το τουρκικό δημόσιο εκμεταλλεύτηκε μονοπωλιακά τη Λημνία Γη απειλώντας με χρηματικά πρόστιμα ή ακόμα και αποκεφαλισμό όποιον την πουλούσε παράνομα. Οι σουλτάνοι μάλιστα την προσέφεραν ως εκλεκτό δώρο σε βασιλείς και ηγεμόνες, ενώ την πουλούσαν διεθνώς με δική τους σφραγίδα σε πολύ υψηλή τιμή. Η εκσκαφή και η συγκομιδή της συνδυάστηκε με τη γιορτή του Σωτήρος και καθιερώθηκε να γίνεται στις 6 Αυγούστου (για να είναι ευλογημένη), με καθορισμένο τελετουργικό από χριστιανό ιερέα παρουσία Τούρκων επισήμων. Οι Λήμνιοι την ονόμασαν πλέον Αγιόχωμα και αργότερα της έβαλαν τη σφραγίδα του Σωτήρα Ιησού. Η τελευταία φορά που πραγματοποιήθηκε επίσημη τελετή εξόρυξής της ήταν τον Αύγουστο του 1916 (http://www.thermaspa.gr/el/terra-lemnia.html).

 Η σύνθεσή της δικαιώνει τη φήμη της

Σύμφωνα με τον Λήμνιο γιατρό Σπυρίδωνα Παξιμαδά, χημικές αναλύσεις του προηγούμενου αιώνα δικαιώνουν τις θεραπευτικές ιδιότητες της Λημνίας Γης (http://lemnian-earth.blogspot.gr/2011/08/blog-post_11.html). Μαζί της ασχολήθηκαν Ευρωπαίοι επιστήμονες και πανεπιστήμια, όπως αυτό της Γλασκώβης της Σκωτίας (http://www.gla.ac.uk/schools/humanities/research/archaeologyresearch/projects/industrialminerals/samoslemnos/lemnianearth/).Στη σύστασή της περιλαμβάνονται οξείδιο του σιδήρου, αλουμίνιο, πυριτική άργιλος, ίχνη μαγνησίου και ασβεστίου, καθώς και ελάχιστο θειικό οξύ και νερό, που δικαιολογούν την αποτελεσματική δράση της σε δηλητηριάσεις από φίδια, τροφές ή φάρμακα, στη δυσεντερία, την αναιμία, την κύηση και την αντισηψία.

Golden Magazine

http://filonoi.gr/ti-htan-h-perifhmh-lhmnia-gh/