Γιατί αυξάνονται οι απόπειρες αυτοκτονίας τα Χριστούγεννα;

Στολισμένοι δρόμοι με χιλιάδες λαμπάκια, χριστουγεννιάτικα δέντρα σε κάθε σπίτι και πλατεία, λαμπερές βιτρίνες, σακούλες γεμάτες δώρα, τις...
μέρες αυτές όλα λαμβάνουν μία πιο παραμυθένια και μαγική όψη... Όπου και να γυρίσουμε το κεφάλι μας, τα Χριστούγεννα είναι εδώ. Κι όμως κάποιοι δε μπορούν να ταυτιστούν με το πνεύμα των εορτών. Μελαγχολούν την περίοδο των Χριστουγέννων, τους συντρίβει συναισθηματικά το εορταστικό κλίμα, δεν παρασύρονται από τον ενθουσιασμό και τη χαρά των ημερών.


Τι συμβαίνει;

Η "κατάθλιψη των Χριστουγέννων" δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αντιφατική διάψευση της αναμονής. Η ματαίωση της επιθυμίας και της προσδοκίας.

Ενώ, όλοι περιμένουμε την περίοδο των Χριστουγέννων να είμαστε ευτυχισμένοι, ορισμένοι ανακαλύπτουν πως τελικά όχι μόνο δε χαίρονται, αλλά επιπλέον κι ότι δε μπορούν να χαρούν και να ευτυχήσουν. Η διαπίστωση αυτή ασφαλώς τους καταθλίβει και τους προκαλεί ψυχικό πόνο.

Η "κατάθλιψη των Χριστουγέννων" δεν αποτελεί ψυχική νόσο. Στην πραγματικότητα, αναφερόμαστε σε καταθλιπτικού τύπου συμπτώματα, τα οποία σε περιόδους εορτών γίνονται πιο έντονα κι ενοχλητικά - ιδιαιτέρως σε άτομα με αντίστοιχη προδιάθεση.

Πάντως αποτελεί αναμφισβήτητη πραγματικότητα, πως τον Δεκέμβριο στατιστικά σημειώνονται οι περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας και πως οι παραπομπές για κλινικού τύπου καταθλίψεις σημειώνουν σημαντική αύξηση. Είναι επίσης γεγονός, πως στις χριστουγεννιάτικες γιορτές πολλοί είναι εκείνοι που αισθάνονται μελαγχολία, θλίψη ή ακόμη και πραγματική δυστυχία. Οι αιτίες είναι συνήθως εξωγενείς και τις περισσότερες φορές συνδυάζονται με την πλήρη αδυναμία να ανταποκριθεί κανείς στις σταθερές, που βάζουν η κοινωνία και ο καταναλωτισμός.

Επιπλέον, η περίοδος και το νόημα των Χριστουγέννων, προσφέρονται για τον καθένα να ζήσει σαν παιδί, με άμεσο αποτέλεσμα να ανασύρονται οι αντίστοιχες παιδικές μνήμες. Η διαδικασία αυτή είναι καθολική, αυτόματη κι υποσυνείδητη στον άνθρωπο. Κάθε γιορτή ή επέτειος ανασύρει μνήμες, εμπειρίες, συναισθήματα του παρελθόντος. Συνεπώς αρνητικά βιώματα της παιδικής ηλικίας ανασύρονται και βιώνονται εκ νέου με πόνο στις περιόδους των γιορτών. Ειδικά αν τα άσχημα αυτά παιδικά βιώματα αφορούν στις γιορτές των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς του παρελθόντος, η θλίψη και η στεναχώρια μετατρέπουν τις γιορτές σε πραγματικό μαρτύριο.

Παράλληλα, αν οι διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια είναι δυσλειτουργικές, οι γιορτές των Χριστουγέννων αποτελούν τη «χρυσή ευκαιρία» για να φανούν ανάγλυφα τα προβλήματα. Την τεταμένη κατάσταση επιτείνει η μάταιη αναμονή της οικογενειακής ευτυχίας των Χριστουγέννων, που ποτέ δεν έρχεται, και η θλίψη της διάψευσης πολλαπλασιάζεται επώδυνα.

Αναλόγως με την ψυχική δομή των ανθρώπων η «κατάθλιψη των Χριστουγέννων» ενδεχομένως να μην εξωτερικεύεται. Πολλοί κρύβουν επιμελώς τη θλίψη τους και την αρνητική τους διάθεση. Συμμετέχουν σε εορταστικές κοινωνικές εκδηλώσεις και εκφράζουν συναισθήματα χαράς κι ευτυχίας στο περιβάλλον τους. Δεν επιτρέπουν σε κανένα να αντιληφθεί τα αληθινά συναισθήματα τους, τα οποία πνίγουν μέσα τους. Στην πραγματικότητα η λύπη και η μοναξιά καθιστούν μαρτυρικές τις μέρες των γιορτών κι ανυπόφορη την χαρά των γύρω τους. Στις περιπτώσεις αυτές κυριαρχεί δυστυχώς μία αναντιστοιχία τού τι είναι ευτυχία για το περιβάλλον και τι για το ίδιο το άτομο. Έτσι, η επιθυμία να μην «περιθωριοποιηθούν», υιοθετώντας κάποια «αντικοινωνική συμπεριφορά», υπερισχύει των αληθινών τους συναισθημάτων.

Τα Χριστούγεννα προλογίζουν το τέλος του χρόνου, που συνήθως αποτελεί και την περίοδο του απολογισμού. Ελπίδες και όνειρα που δεν πραγματοποιήθηκαν, προσωπικές αποτυχίες, χαμένες ευκαιρίες και αρνητικές σκέψεις τείνουν να μεγεθύνονται, μέσα στο εορταστικό κλίμα.

Επιπλέον η απομάκρυνση από τις ουσιαστικές παραδόσεις και ο υπερκαταναλωτικός χαρακτήρας των γιορτών, ενισχύουν ακόμη περισσότερο την καταθλιπτική διάθεση. Κι όσο η καρδιά των ανθρώπων μένει πνευματικά άνυδρη και απομακρυσμένη από τη μυστική γέννηση του Θεανθρώπου, το οντολογικό κενό

θα μεγαλώνει και θα βιώνεται, ως κατάθλιψη και υπαρξιακή στέρηση.

Το μήνυμα της Γέννησης, ως ρεαλιστική ελπίδα αναγέννησης.

Αν αναλογιστούμε τους πολλαπλούς συμβολισμούς, που μεταδίδει το μήνυμα της Γέννησης, ίσως καταφέρουμε να καταπολεμήσουμε αυτή τη σκιά της θλίψης και της μελαγχολίας των Χριστουγέννων. Η νύκτα της Γέννησης δε σημαίνει τίποτα άλλο παρά μία πραγματική ελπίδα αναγέννησης του ανθρώπου και ολόκληρου του κόσμου, μία ουσιαστική ευκαιρία μετάβασης από τη θλίψη στην αισιοδοξία. Άλλωστε, το βασικό μήνυμα των Χριστουγέννων είναι το θαύμα της Ζωής που, αν και πραγματοποιήθηκε κάτω από αντίξοες συνθήκες, σκόρπισε το μήνυμα της αγάπης σε όλο τον κόσμο. Οι πολλαπλές σκοτεινές νύκτες όλων των ανθρώπων, με τα υπαρξιακά ερωτηματικά και τις αγωνίες και με τις οντολογικές αναζητήσεις και τις φοβίες, έρχονται να φωτιστούν τη νύκτα της Γέννησης Του και της δικής μας αναγέννησης.

Ο κοινωνικός αναβρασμός και η πολλαπλή κρίση που διερχόμαστε αυτή την περίοδο δεν μπορούν παρά να μας προβληματίσουν έντονα την παρούσα εορταστική περίοδο. Σε περιόδους κρίσης η «κατάθλιψη των Χριστουγέννων» λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Αξίες εξανεμίζονται, ασφάλειες προσωπικές, εθνικές και κοινωνικές κλονίζονται, παλιά ερωτήματα αμφισβητούνται και νέα νοήματα αναζητούνται. Καλούμαστε όλοι να επαναπροσδιορίσουμε και να βιώσουμε εκ νέου έννοιες και πραγματικότητες, όπως η μοναξιά, η αλληλεγγύη, η κοινωνική και ατομική ευημερία. Μία τέτοια συνθήκη, άρα, φέρνει τους ανθρώπους αντιμέτωπους με ζητήματα υπαρξιακά και δομικά, που στο παρελθόν έμεναν κρυμμένα κάτω από αλλοτινές βεβαιότητες. Κι απέναντι σε μία τέτοια συνθήκη τα λόγια του Ιησού «Ού γάρ είσι δύο η τρεις συνηγμένοι εις το έμον όνομα, έκεϊ είμι εν μέσω αύτών». (Όπου είναι μαζεμένοι δυο ή τρεις στο όνομά μου, εγώ είμαι ανάμεσά τους) καθίστανται εξαιρετικά επίκαιρα.

Κάθε Χριστούγεννα γεννιέται ο Χριστός της αλληλεγγύης, της αγάπης, της προσφοράς. Ας καταστούν στα φετινά Χριστούγεννα οι έννοιες της αγάπης, της προσφοράς, της φροντίδας και κυρίως της αλληλεγγύης περισσότερο επίκαιρες από κάθε άλλη χρονική στιγμή.

Δημήτρης Κούκης παιδοψυχολόγος - ψυχοθεραπευτής


http://www.iatropedia.gr