Ζωομορφία και Θηριανθρωπία : Μύθος ή Πραγματικότητα;

Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί πόσες φορές έχετε πει στη ζωή σας την έκφραση, «ξυπνάς μέσα μου το ζώο»; Μπορεί να το κάνατε για πλάκα, μπορεί να ήταν μέρος ενός ευρύτερου σεξουαλικού πολιορκητικού παιχνιδιού, μπορεί ωστόσο να συμβαίνει και κάτι άλλο. Το πιστεύετε ή όχι, τα όρια μεταξύ της ανθρώπινης φύσης και των ζωωδών ενστίκτων μας, είναι πάρα, μα πάρα πολύ λεπτά και συνυπάρχουν στην προσωπικότητά μας.

Δεν θα αναλωθούμε σε ψυχολογικές αναλύσεις αναφορικά με τη σχέση ανθρώπου ζώου. Με δεδομένο το γεγονός ότι και ο άνθρωπος είναι ένα ζώο στη φύση, το πιο επικίνδυνο μάλιστα απ' όλα, θα χρειάζονταν πάρα πολλές σελίδες για να καλύψουμε το θέμα από όλες του τις πλευρές. Αυτό που προσπαθούμε να αναλύσουμε με αυτό το άρθρο, είναι οι περιπτώσεις εκείνες ανθρώπων, στις οποίες το ζώο κυριάρχησε μέσα τους και εκφράστηκε χρησιμοποιώντας το σώμα τους.

Ψάχνουμε στο λεξικό τη λέξη Θηριανθρωπία (Therianthropy): Πρόκειται για το γενικό ορισμό που αναφέρεται στην κάθε είδους μεταμόρφωση ανθρώπου σε ζώο, είτε προέρχεται από τη Μυθολογία, είτε από τον Αποκρυφισμό και την Ανθρωπολογία. Η προέλευση της αγγλικής λέξης, therianthropy, είναι ελληνική, therion= θηρίο + άνθρωπος.

Το φαινόμενο αυτό, που εμφανίζεται στις λαϊκές παραδόσεις και τους θρύλους όλου του κόσμου, περιγράφει έναν ανθρώπινο χαρακτήρα που συνδυάζει ανθρώπινα και ζωώδη χαρακτηριστικά με πιο γνωστή εκδήλωση αυτή της Λυκανθρωπίας.

Λυκανθρωπία

Πέρα από την οποιαδήποτε προσέγγιση του θέματος «λυκανθρωπία» μέσα από τις κινηματογραφικές ταινίες, οφείλουμε να πούμε ότι η λυκανθρωπία ως ασθένεια υπάρχει. Εκατοντάδες είναι οι αναφορές ανά τον κόσμο για ανθρώπους με υπερβολική τριχοφυία η οποία συνοδευόταν από συμπτώματα ανεξέλεγκτης επιθετικότητας και αυξημένων αισθήσεων. Πολλοί συνδέουν την λυκανθρωπία με την λύσσα η οποία μπορεί να προσβάλει τον ανθρώπινο οργανισμό από τα ζώα. Η αλήθεια είναι, ότι πρόκειται απλά και μόνο για ένα σύμπτωμα.

O Λυκάνθρωπος σύμφωνα με τις λαϊκούς θρύλους, είναι ένα ανθρώπινο ον, που έχει την ικανότητα, ή τη δύναμη να μεταμορφώνεται σε λύκο, στη διάρκεια της Πανσελήνου. Η μεταμόρφωση είτε είναι ακούσια (επειδή μολύνθηκε από το δάγκωμα λύκου ή άλλου λυκανθρώπου) είτε συμβαίνει εξαιτίας σατανικών, μαγικών επιρροών, ή κατάρας, χάρη στις οποίες αποκτά υπερφυσικές δυνάμεις για να κυνηγάει την ανθρώπινη λεία του, να τρέφεται από αυτήν και να εξασφαλίζει την αιώνια επιβίωσή του.
Ο όρος Λυκανθρωπία, (Lycanthropy), δηλαδή η πεποίθηση πως κάποιος μεταμορφώνεται σε λυκάνθρωπο, χρησιμοποιείται επίσης στην Ιατρική και την Ψυχολογία, ακριβέστερα ως Κλινική Λυκανθρωπία (clinical Lycanthropy) ως διάκριση από την μυθολογική της έννοια, για να περιγράψει την ψυχική διαταραχή κατά την οποία ο ασθενής πιστεύει ότι μεταμορφώνεται σε λύκο, ή κάποιο άλλο ζώο, εκδηλώνοντας επίσης την αντίστοιχη συμπεριφορά.

Υπάρχουν ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία για την εξήγηση του φαινομένου ή πρόκειται απλώς για μύθους; Oι απαντήσεις, προερχόμενες από τη μυθολογία, τον πνευματισμό και τις επιστήμες είναι πολλές και συμφωνούν ή αντιφάσκουν μεταξύ τους.

Ζωόμορφοι στη Μυθολογία

Οι μυθολογίες όλων των λαών και ειδικά η ελληνική, βρίθουν περιπτώσεων στις οποίες οι άνθρωποι μεταμορφώνονται σε ζώα και τούμπαλιν. Για την ακρίβεια, υπάρχουν πάμπολλες αναφορές ζώων που πριν υπήρχαν άνθρωποι αλλά μεταμορφώθηκαν είτε από τους θεούς, είτε με τη θέλησή τους, για να εξυπηρετήσουν κάποιο σκοπό. Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα από την ελληνική μυθολογία:

Στον ιστό της αράχνης

Η Αράχνη ήταν κόρη του βαφέα Ίδμονα από την Κολοφώνα. Κατοικούσε στην πόλη της Λυδίας Ύπαιπα. Η υφαντική της τέχνη ήταν τόσο ξακουστή ώστε ακόμα και οι Νύμφες πήγαιναν για να θαυμάσουν τα έργα της. Όλοι πίστευαν πως η Αράχνη είχε διδαχθεί την τέχνη της από τη θεά Αθηνά. Εκείνη όμως το αρνιόταν και προκάλεσε μάλιστα τη θεά σε διαγωνισμό για να φανεί ποια υφαίνει καλύτερα.

Η Αθηνά μεταμορφώθηκε σε γριά και συμβούλεψε την κοπέλα ότι ήταν ασέβεια να προσπαθεί κάποιος να αναμετρηθεί με τους θεούς. Όμως η Αράχνη δεν άκουσε τις συμβουλές της και συνέχισε να προκαλεί τη θεά. Τότε η Αθηνά πήρε την κανονική της μορφή κι ο αγώνας άρχισε.

Η Αθηνά στο υφαντό της παράστησε δυο θέματα. Το κεντρικό θέμα ήταν ο αγώνας της με τον Ποσειδώνα για την προστασία της Αθήνας. Το άλλο απεικόνιζε τέσσερις θνητούς (ένας σε κάθε γωνία του υφαντού) να τιμωρούνται γιατί είχαν τολμήσει να αναμετρηθούν με θνητούς.

Η Αράχνη στο δικό της υφαντό είχε παραστήσει τους έρωτες του Δία και άλλων θεών με θνητές καθώς και τις μορφές που είχαν πάρει για πετύχουν το σκοπό τους.

Η Αθηνά πήρε το έργο της Αράχνης στα χέρια της και προσπάθησε να του βρει ψεγάδια. Όταν δεν κατάφερε να του βρει κάποιο ελάττωμα θυμωμένη από τις παραστάσεις του υφαντού και τυφλωμένη από την ζήλια το έσκισε και χτύπησε με το αδράχτι της την κοπέλα στο πρόσωπο.

Η Αράχνη από ντροπή για την προσβολή που της έγινε επιχείρησε να κρεμαστεί. Η θεά όμως δεν την άφησε να πεθάνει. Την μεταμόρφωσε στο γνωστό έντομο και την καταράστηκε να είναι πάντα κρεμασμένη καθώς θα εξασκεί την παλιά της τέχνη.

Η κουκουβάγια και ο νυχτοκόρακας

Η Μεροπίς ήταν κόρη του Εύμηλου και ζούσε μαζί με τον πατέρα της και τα αδέλφια της, τη Βύσσα και τον Αγρωνα, στην Κω. Και οι τρεις τους έδειχναν ασέβεια για τους θεούς και κακία για τους ανθρώπους.

Τιμούσαν μόνο τη θεά Γη, επειδή τους έδινε πλούσια σοδειά και δε συμμετείχαν στις γιορτές κανενός θεού, ούτε είχαν σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.

Όταν τους προσκαλούσαν στις θυσίες της Αθηνάς, ο Αγρων απαντούσε πως δε συμπαθούσε τη γαλανομάτα θεά, γιατί οι δικές του κόρες είχαν μαύρα μάτια και πως αντιπαθούσε και τις κουκουβάγιες επειδή είχαν λαμπερά μάτια όπως η Αθηνά.

Όταν τους καλούσαν σε γιορτή προς τιμή της Άρτεμης, ο Άγρων απαντούσε πως μισούσε τη θεά που τριγύριζε τις νύχτες στα δάση.

Και όταν τους έλεγαν να προσφέρουν σπονδές στον Ερμή, απαντούσαν πως δε σκόπευαν να τιμήσουν κάποιο θεό που ήταν κλέφτης.

Οι θεοί μην αντέχοντας άλλο τις προσβολές αποφάσισαν να τους συναντήσουν. Η Αθηνά και η Άρτεμη μεταμορφωμένες σε κοπέλες κι ο Ερμής σε βοσκό εμφανίστηκαν μια νύχτα μπροστά στο σπίτι τους. Εκεί ο Ερμής κάλεσε τον Εύμηλο και τον Άγρωνα να τον ακολουθήσουν στο τραπέζι που ετοίμαζε με τους άλλους βοσκούς προς τιμή του Ερμή και την ίδια στιγμή προσπάθησε να πείσει τη Μεροπίδα και τη Βύσσα να πάνε τα κορίτσια της ηλικίας τους στο ιερό άλσος της Αθηνάς και της Άρτεμης. Η Μεροπίδα όταν άκουσε τα λόγια του βοσκού θύμωσε και βλαστήμησε τη θεά Αθηνά. Η θεά τότε την μεταμόρφωσε σε κουκουβάγια και την αδελφή της, τη Βύσσα, σε γλάρο. Ο Άγρων επιτέθηκε με μια σούβλα εναντίον του Ερμή, αλλά ο θεός τον μεταμόρφωσε σε ερωδιό. Ο Εύμηλος άρχισε να διαμαρτύρεται για την τιμωρία των παιδιών του κι ο Ερμής τον έκανε νυχτοκόρακα, που όταν κράζει όλοι περιμένουν πως κάποιο κακό θα συμβεί.

Ο Λυκάονας

Για το φαινόμενο της Λυκανθρωπίας, υπάρχουν αναφορές τόσο στην παγκόσμια Μυθολογία όσο και στον ιστορικό Μεσαίωνα. Ο αρχαιότερος γνωστός μύθος προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και τη λατρεία του Λυκαίου Δία στην Αρκαδία ερμηνεύοντας το παράξενο, για τις ελληνικές θρησκευτικές αντιλήψεις, έθιμο της ανθρωποθυσίας που τελούνταν στο Λυκαίο όρος. Στην εκδοχή του Οβίδιου και του Παυσανία, ο Λυκάων, γιός του Πελασγού και βασιλιάς της Αρκαδίας, φιλοξένησε το Δία στο παλάτι του. Θέλοντας, να διαπιστώσει τη θεότητά του Δία, του πρόσφερε θυσία από σάρκες του θυσιασμένου ζώου μαζί με εκείνες ενός ομήρου. Ο Ζευς κατάλαβε το δόλο, έκαψε το παλάτι και μεταμόρφωσε τον Λυκάονα σε λύκο.

Υπάρχουν πολλές παρόμοιες μυθολογικές αναφορές στον Ηρόδοτο, τον Βιργίλιο, τον Γάιο Πετρόνιο, στον Πλήνιο Πρεσβύτερο, στις οποίες οι ασεβείς που πρόσφεραν ανθρωποθυσίες, αποκτούσαν την αρχική τους μορφή μετά από 10 χρόνια εφόσον δεν είχαν φάει ανθρώπινο κρέας. Στο όνομα του Λυκάονα πιστεύεται πως έχει τις ρίζες της η λέξη λύκος και λυκανθρωπία.

Αναφορές στη λυκανθρωπία, χωρίς τον περιορισμό του λύκου, και τη μεταμόρφωση σε άλλα κυρίως σαρκοβόρα, αλλά και σε ελάφια βρίσκουμε στις μυθολογίες και άλλων περιοχών του κόσμου, όπως στην Ινδία με την τίγρη, την Αφρική με τη λεοπάρδαλη, ύαινα ή το λοντάρι, την Κεντρική & Νότιο Αμερική με τον ιαγουάρο, την Βόρεια Ευρώπη με την αρκούδα, την Ιαπωνία με την αλεπού, τη Ρώμη με το λύκο, την Ελλάδα με το σκύλο.

Ειδικά στη Βόρεια Ευρώπη, υπάρχουν πλούσιες αναφορές σε πολλές εθνικές μυθολογίες, με προεξάρχουσα τη Νορβηγική, για τους berserk, μανιακούς σκανδιναβούς πολεμιστές που φορούσαν προβιές λύκων, ήταν άτρωτοι στον πόνο και επεδίωκαν το βίαιο θάνατο στη μάχη, φέρεται ως η επικρατέστερη για την αναβίωση του μύθου κατά το Μεσαίωνα.

Οι Σαμάνοι και τα Ζώα—Οδηγοί.

Ο σαμανισμός δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο των Ινδιάνων. Τον συναντάμε σ' όλους τους παραδοσιακούς πολιτισμούς σ' όλα τα μήκη και πλάτη της γης με διαφορετικές ονομασίες. Ο σαμάνος είναι ένα χαρισματικό άτομο που έχοντας ανακαλύψει τις απόκρυφες δυνάμεις του εαυτού του, μπορεί να λειτουργήσει στις αόρατες διαστάσεις και μέσω αυτών να πετύχει πράγματα στον συγκεκριμένο υλικό κόσμο.

Ο σαμάνος αντλούσε τη δύναμη του απ' τη φύση και στο έργο του αυτό είχε σύμμαχο ένα πνεύμα - φύλακα που αντιπροσώπευε ένα Ζώο Δύναμης. Ήταν συνηθισμένο, ο σαμάνος να προκαλεί την εμφάνιση του ζώου δύναμής του, με έναν τελετουργικό χορό, που τον έφερνε σε κατάσταση έκστασης και τον έβαζε σε επαφή με το χαρακτηριστικό του ζώο. Ένας τέτοιος χορός δεν είναι απλά μια μίμηση των κινήσεων και των κραυγών του ζώου. Αντίθετα, ο σαμάνος προσπαθούσε να γίνει ένα με το ζώο και να αποκτήσει τις χαρακτηριστικές δυνάμεις του. Έτσι π.χ. οι Γιούκι της Καλιφόρνια, πίστευαν ότι οι σαμάνοι τους μπορούσαν να μεταμορφωθούν σε αρκούδες και τους ονόμαζα γιατρούς-αρκούδες. Επίσης απαραίτητο στοιχείο ήταν η ύπαρξη ενός Τραγουδιού Δύναμης, το οποίο θα ξυπνούσε την κατάλληλη στιγμή το ζώο - φύλακα του σαμάνου.

Ο προστάτης-οδηγητής επιλέγει να εμφανιστεί στον προστατευόμενό του όποτε το θεωρεί απαραίτητο και είναι εκείνος που επιλέγει την μορφή του και ΟΧΙ ο καθοδηγούμενος. Κάποιοι πίστευαν ότι ο οδηγητής έχει την μορφή του ζώου που θαύμαζαν αλλά δεν είναι έτσι τα πράγματα. Η μορφή του είναι εκείνη που εναρμονίζεται με αυτό που είχαν ανάγκη οι άνθρωποι να διδαχθούν την εποχή που εμφανίζεται. Μπορούσε να εμφανιστεί κατά την διάρκεια διαλογισμού, ή σαν ζωντανό όνειρα, ή σαν όραμα. Ας δούμε λοιπόν τι συμβόλιζαν κάποια ζώα, σύμφωνα με την παράδοση των Σαμάνων.

Αντιλόπη: Ταχύτητα, προσαρμοστικότητα του πνεύματος. Διδάσκει τις επιλογές που θα πρέπει να κάνουμε για την ζωή μας, χαρίζει δύναμη για να ενεργήσουμε σωστά και με ταχύτητα.
Ακμάζουσα δύναμη: Άνοιξη και Φθινόπωρο

Αετός: Δημιουργία, θεραπεία, δύναμη, διαφώτιση του πνεύματος. Διδάσκει ελευθερία πνεύματος και έρχεται να μηνύσει ότι είναι ώρα να ακολουθήσουμε τις επιθυμίες της καρδιάς μας.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο, την ημέρα

Αλεπού: Γυναικεία μαγεία, καμουφλάζ, μεταμόρφωση, αορατότητα. Διδάσκει να παρατηρούμε τις πράξεις των άλλων και όχι τα λόγια τους.
Ακμάζουσα δύναμη: νύχτα, αυγή και σούρουπο

Άλογο: Ταξίδια, δύναμη, ελευθερία. Φέρνει το μήνυμα ενός ταξιδιού ή/και ελευθέρωσης.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Αρκούδα: Δύναμη, προστασία. Είναι αυτή που ξυπνάει το υποσυνείδητο και που συμβουλεύει να στραφούμε στο εσώτερο Εγώ για να λάβουμε απαντήσεις.
Ακμάζουσα δύναμη: Άνοιξη και Καλοκαίρι

Αρουραίος: Επιτυχία, αεικινητικότητα, εξυπνάδα
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Βάτραχος: Μεταμόρφωση, η δύναμη του Νερού και του Ήχου. Προσφέρει στήριγμα και δύναμη όταν η ζωή γίνεται πολύ νευρική ή εριστική.

Βουβάλι ή Βίσωνας: Σωματική δύναμη, εκδηλώνει την αφθονία μέσω των σωστών πράξεων. Διδάσκει ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα χωρίς το Πνεύμα.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Γάιδαρος: Σοφία, υπομονή, ανθρωπισμός
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Γάτα: Μυστήριο, μαγεία, ανεξαρτησία
Ακμάζουσα δύναμη: την νύχτα

Γεράκι: Δύναμη της όρασης, διαφύλαξη. Διδάσκει την παρατηρητικότητα και την ανάγκη μερικές φορές να δίνουμε σημασία στους οιωνούς.
Ακμάζουσα δύναμη: Άνοιξη και Φθινόπωρο

Δελφίνι: Ευτυχία, οξυδέρκεια, ζωτικότητα, αισθησιασμός. Η δύναμη της αναπνοής και του ήχου. Διδάσκει την επικοινωνία με την Φύση.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Ελάφι: Τρυφερότητα, αθωότητα. Έρχεται για να μηνύσει ότι θα πρέπει να γίνουμε λίγο πιο ευαίσθητοι και συναισθηματικοί με τους γύρω μας.
Ακμάζουσα δύναμη: Άνοιξη και Φθινόπωρο

Καρδινάλιος ή Λοφιοφόρος: Ζωτικότητα, αναγνώριση και αποδοχή του Εαυτού
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Κάστορας: Ο Χτίστης των Ονείρων. Έρχεται για να μηνύσει την ώρα όπου θα πρέπει πλέον τα όνειρα να γίνουν πράξεις.
Ακμάζουσα δύναμη: Σούρουπο και νύχτα

Κατσίκα ή Τράγος: Σταθερότητα, ταχύτητα, αναζήτηση ανώτερων στόχων
Ακμάζουσα δύναμη: Τέλος Φθινοπώρου και Αρχές Χειμώνα

Κίσσα: Η σωστή χρήση της εξυπνάδας, απόκρυφες γνώσεις, οικειότητα
Ακμάζουσα δύναμη: Χειμώνας και Καλοκαίρι

Κοράκι: Η μυστική Μαγεία της δημιουργίας. Είναι ο Φύλακας της Τελετουργικής Μαγείας και διδάσκει τον Νόμο της Φύσης. Φέρνει το μήνυμα ότι κάτι απόκρυφο και μαγικό είναι να συμβεί στην ζωή μας.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Κούγκαρ: Αναγνώριση προσωπικών δυνάμεων
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Κουκουβάγια: Τα μυστήρια της Μαγείας, οιωνοί, σοφία. Διδάσκει παρατηρητικότητα στους οιωνούς και φέρνει το μήνυμα ότι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την διαίσθησή μας για κάποιο φλέγον ζήτημα.
Ακμάζουσα δύναμη: τη νύχτα

Κουνέλι ή Λαγός: Ταχύτητα, γονιμότητα, καινούργια ξεκινήματα ζωής
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Λύκος: Προστασία, διαφύλαξη, πίστη, πνευματισμός. Είναι ο Δάσκαλος.
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο, πανσέληνος και σούρουπο

Μαρμότα: Όνειρα, θνησιμότητα. Είναι ο θύλακας των μυστηρίων του θανάτου
Ακμάζουσα δύναμη: Χειμώνας

Μέλισσα: Γονιμότητα, ομαδικότητα, εργατικότητα

Μυρμήγκι: Τάξη, ομαδικότητα, πειθαρχεία, εργατικότητα. Διδάσκει εμπιστοσύνη στην μοίρα.

Νυχτερίδα: Μύηση, μεταβατικότητα. Έρχεται για να σημάνει την ώρα του τελετουργικού/συμβολικού θανάτου και της αναγέννησης.
Ακμάζουσα δύναμη: τη νύχτα

Πεταλούδα: Μετάλλαξη. Είναι η χορεύτρια της Χαράς

Σκαθάρι: Αναγέννηση. Είναι ο οδηγός των ψυχών, Ψυχοπομπός

Σκαντζόχοιρος: Αισθήσεις αναζήτησης, αθωότητα. Διδάσκει να μην απορρίπτουμε το παιδί που βρίσκεται μέσα σε όλους μας.
Ακμάζουσα δύναμη: Φθινόπωρο

Σκύλος: Προστασία, πίστη, φιλία
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Σπουργίτι: Συνειδητοποίηση, θρίαμβος, αρχοντιά
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Τσακάλι ή Κογιότ: Σοφία αλλά και αφροσύνη
Ακμάζουσα δύναμη: όλο το χρόνο

Φίδι: Αναγέννηση, μύηση, σοφία. Διδάσκει ότι είμαστε κομμάτι της Φύσης και θα πρέπει να αποδεχτούμε όλες τις πτυχές του εαυτού μας.

Χελώνα: Μητρότητα, μακροβιότητα, ευκαιρίες, σύμβολο της Μητέρας Φύσης. Υπενθυμίζει την σύνδεσή μας με την Φύση.

Τα ζώα προστάτες ήταν τόσο σημαντικά για τους ιθαγενείς που μετέφεραν τα δόντια, τη γούνα, ή τα φτερά του ζώου σε ένα σακίδιο και τα φυλάνε προσεκτικά σ' όλη τους τη ζωή, γιατί αν χαθούν ήταν αναντικατάστατα.

Για τα μέλη μιας φυλής, ο μάγος - σαμάνος - θεραπευτής κατείχε υπερφυσικές δυνάμεις. Μπορούσε να επηρεάσει την υγεία ενός ανθρώπου (να θεραπεύσει ή να βλάψει), τον καιρό, τις τροφές και να προβλέψει τον καιρό και γενικά το μέλλον.

Για να θεραπεύσει μια ασθένεια, ο σαμάνος μπορούσε να χρησιμοποιήσει διάφορες τεχνικές που περιλάμβαναν ταξίδι στις αόρατες διαστάσεις, είτε για να μιλήσει με κάποιον πεθαμένο συγγενή του αρρώστου, να ταξιδέψει προς αναζήτηση της ψυχής του ασθενή που πιθανόν να είχε κλαπεί από κάποιον νεκρό, ή ακόμα να πολεμήσει με κάποιον άλλο σαμάνο που μπορεί να προκάλεσε την ασθένεια από φθόνο. Η θεραπεία μπορούσε να καταλήξει και στην χρήση βοτάνων ή άλλων φαρμακευτικών ουσιών.

Ο ρόλος του σαμάνου ήταν καθοριστικός κατά τη γέννηση και το θάνατο ενός ανθρώπου. Για παράδειγμα οι Εσκιμώοι σαμάνοι ή ανγκακόκ φρόντιζαν ώστε το βρέφος να γεννηθεί σε διαφορετική καλύβα απ' της οικογένειας, αφού πρώτα η μητέρα είχε απομονωθεί για ένα μήνα αν το παιδί ήταν αγόρι ή για δύο αν ήταν κορίτσι. Διαφορετικά το βρέφος έπρεπε να εγκαταλειφθεί. Οκτώ μέρες μετά τη γέννηση, το παιδί βαφτίζονταν από τον σαμάνο, ο οποίος του έδινε εκτός από το όνομα και ένα πνεύμα - προστάτη. Ήταν συνήθεια να δίνουν το όνομα ενός πρόσφατα πεθαμένου συγγενή, σαν μια προσπάθεια «επανενσάρκωσης» του πεθαμένου κατά την οποία το βρέφος έπαιρνε τις αρετές του πεθαμένου. Αν το βρέφος ήταν ανεπιθύμητο, μπορούσαν να το σκοτώσουν μέσα σε οκτώ μέρες, χωρίς αυτό να θεωρηθεί φόνος, αφού δεν είχε όνομα.

Ζωώδεις Ψυχές

Η Θηριανθρωπία συγχέεται συχνά με τη μετενσάρκωση αλλά η ουσιώδης διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι ο άνθρωπος-ζώο συνιστά εναλλακτική ή διττή ύπαρξη ενός ζώντος ανθρώπου, όπου το ζώο-ψυχή είναι το πνευματικό όχημα, προσωρινό ή μόνιμο, ενός νεκρού ανθρώπου. Τα βαμπίρ π.χ. είναι κάτι παρόμοιο αλλά με ανθρώπινη μορφή που κατασπαράσσουν την ανθρώπινη λεία τους για να εξασφαλίσουν την αιωνιότητα.

Ο Γάλλος αποκρυφιστής Eliphas Levi (1810-1875) στο έργο του «Τα μυστήρια της Μαγείας» θέτει την ύπαρξη ενός φαντάσματος. Το σώμα δρα σαν μεσάζων μεταξύ ενός ζώντος οργανισμού και της ψυχής. «Στην περίπτωση αυτή» γράφει «το φάντασμα, που κατοικεί σε έναν άγριο και αιμοδιψή άνθρωπο, περιπλανάται με τη μορφή του λύκου, όσο εκείνος έχει έναν επώδυνο ύπνο στο σπίτι και ονειρεύεται πως είναι πραγματικός λύκος». Ο Levi πίστευε πως οι πληγές που αναφέρονται με συχνότητα, οφείλονται σ' αυτήν την εξωσωματική εμπειρία.

Οι διάφορες αντιλήψεις για τη ζωϊκή μεταμόρφωση ανθρώπινων όντων χαρακτηρίζονται από μεγάλη ποικιλομορφία. Ετσι η μεταμόρφωση μπορεί να είναι εκούσια ή ακούσια, μόνιμη ή προσωρινή. Ο μεταμορφωμένος άνθρωπος-ζώο μπορεί να διατηρεί τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του ή να είναι το άϋλο ομοίωμά του που βλέπει μόνο ο ίδιος. Πιθανόν να είναι η ψυχή του ζώου που επιθυμεί να καταβροχθίσει ανθρώπινη σάρκα, ενώ το σώμα παραμένει σε μεταβατική κατάσταση ή ίσως να πρόκειται μόνο για έναν αγγελιοφόρο, ζώο ή δαιμόνιο, πραγματικό ή πνευματικό, το οποίο συνδέεται στενά με τον κύριο του σώματος και εκδηλώνεται δημιουργώντας πληγές στον άνθρωπο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται αντανάκλαση και αποδίδεται στη δράση μαγικών δυνάμεων που ταυτίζονται πολλές φορές με τη λυκανθρωπία.

Αποκρυφιστική και ψυχολογική υπόσταση της θηριανθρωπίας

Στη σύγχρονη εποχή αναπτύχθηκε μια ιδιόμορφη πολιτιστική ομάδα (subculture) που υιοθέτησε τον όρο για να περιγράψει την ισχυρή πνευματική και ψυχολογική ταύτιση με μη-ανθρώπινα όντα (ζώα). Αυτοαποκαλούνται Θηριάνθρωποι ή Θηρία, δεν υπακούουν σε κάποια αναγνωρισμένη Αρχή, ούτε έχουν διακηρυγμένο δόγμα ή θρησκευτικούς περιορισμούς. Αν και συνήθως αναφέρονται στην πνευματική μεταμόρφωση, ωστόσο διατηρούν τον προσωπικό τους έλεγχο και δεν βλάπτουν τον εαυτό τους ή τους άλλους.

Η ταύτιση, πνευματική ή ψυχολογική, μπορεί να είναι μερική όσον αφορά την κατοχή ανθρώπινων και ζωϊκών χαρακτηριστικών, ή ολική όσον αφορά την πίστη πως πρόκειται για πνεύμα ζώου που κατοικεί σε ανθρώπινο σώμα.

Όσοι ενστερνίζονται τον Αποκρυφισμό, πιστεύουν πως κατέχονται εν μέρει ή συνολικά, από το πνεύμα ή την ψυχή ενός ζώου, ξεπερνώντας ακόμα και τις θέσεις του Σαμανισμού και του Τοτεμισμού. Οι απόψεις τους, έχουν τις ρίζες τους στους θρύλους των Κελτών, Νορβηγών και των ιθαγενών της Αμερικανικής Ηπείρου.

Όσοι προτιμούν την ψυχολογική διάσταση, πιστεύουν πως κατέχουν δύο φύσεις ή προσωπικότητες, μία ζωική και μία ανθρώπινη. Μερικοί πάλι, θεωρούν πως ίσως να πρόκειται σύνδρομες καταστάσεις άτυπης νευροφυσιολογίας, όπως π.χ. ο αυτισμός, που σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι εγγενείς διαταραχές. Η ζωώδης και ανθρώπινη φύση μπορεί να συνεργάζονται μεταξύ τους ή αντίθετα να συγκρούονται, οδηγώντας στην ευτυχία ή τη δυστυχία τον άνθρωπο που χρειάζεται μακροχρόνια εσωτερική διερεύνηση για να κατανοήσει και να αποδεχτεί την ιδιοσυγκρασία του.

Υπάρχουν καταγεγραμμένες, άπειρες περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι υπάγονται σε αυτό που ονομάζουμε «θηριανθρωπία». Βλέπετε, κάποιοι από αυτούς δεν κατάφεραν να επιτύχουν την εναρμόνιση των δύο φύσεών τους με ολέθρια, τις περισσότερες φορές, αποτελέσματα.

Στη θηριανθρωπία εντάσσονται και οι άνθρωποι, οι οποίοι πάσχουν από κάποια γενετική μετάλλαξη, η οποία συνήθως εκδηλώνεται με συγκεκριμένο τύπο δυσμορφίας. Πρόκειται για άτομα που πάσχουν από το σύνδρομο BDD (Body Dismorphic Disorder), το οποίο μπορεί να εμφανιστεί σε οποιοδήποτε σημείο του κορμιού τους και να τους κάνει να μην μοιάζουν καν με ανθρώπους.

Ο άνθρωπος ελέφαντας

Αρκεί να θυμηθούμε την περίπτωση του ανθρώπου ελέφαντα, του Τζόζεφ Κάρεϊ Μέρικ (1862 1890) η ιστορία του οποίου έγινε και ταινία. Η περίπτωση του Μέρικ, ήταν η κλασική περίπτωση ενός ατόμου που πάσχει από το σύνδρομο BDD. Η ειρωνεία είναι πως ο Μέρικ όταν γεννήθηκε, ήταν ένα φυσιολογικό μωρό. Η μετάλλαξη του και η δυσμορφία στο κορμί του άρχισε να εμφανίζεται όταν ήταν 2 ετών και ολοκληρώθηκε μέσα σε 3 χρόνια. Αναλογιστείτε ποια ήταν η τύχη ενός ανθρώπου που ήταν ολόκληρος μια πληγή, στη Βικτωριανή Αγγλία. Μετά από πολλές περιπέτειες και άλλα τόσα μαρτύρια, κατέληξε στα χέρια ενός γνωστού γιατρού της εποχής, του Φρέντερικ Τριβς, ο οποίος φρόντισε ώστε ο Μέρικ να μπει στο νοσοκομείο του Λονδίνου, προκειμένου να τον εξετάσει. Φανταστείτε την πρόκληση που συναντούσε ο γιατρός, να εξερευνήσει ένα σώμα παραμορφωμένο απ' άκρη, σ' άκρη και να βρει ίσως, τρόπους θεραπείας του. Τελικά, ο Μέρικ, πέθανε στο νοσοκομείο, λόγω αναρρόφησης καθώς κοιμόταν.

Χρόνια μετά, οι επιστήμονες που ασχολήθηκαν με τα αρχεία της περίπτωσης του Μέρικ, διέγνωσαν σ' αυτήν, την ελεφαντίαση. Το 1971 όμως, ο Ασλεϊ Μοντάγκου ένας επιστήμονας από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου δημοσίευσε μια έρευνα πάνω σε μια γενετική ασθένεια, την επονομαζόμενη «ασθένεια του φον Ρεγκλιχάουζεν», θύμα της οποίας ανέφερε πως ήταν και ο Μέρικ.

Πρόσφατες έρευνες που έγιναν στην Βρετανία από ομάδα ειδικών, και αφού προηγουμένως εξέτασαν το DNA του Μέρικ, από τρίχες των μαλλιών του, απέδειξαν ότι ο Μέρικ έπασχε από 2 ασθένειες και όχι από μία. Η πρώτη ήταν η σκλήρυνση κατά πλάκας και η δεύτερη ήταν μια ασθένεια που ονομάζεται «Σύνδρομο Πρωτέας» και η οποία προσβάλει τους ανθρώπινους ιστούς. Απέκλεισαν επίσης, την περίπτωση της ελεφαντίασης.

ΔΕΙΤΕ
* Ο Άνθρωπος Ελέφαντας, του Ντέιβιντ Λιντς με τους Άντονι Χόπκινς, Τζον Χερτ και Αν Μπάνκροφτ. Εξαιρετική απεικόνιση της ιστορίας του Μέρικ με σπουδαίες ερμηνείες.
* Wolf, του Μάϊκ Νίκολς με τους Τζακ Νίκολσον, Μισέλ Φάϊφερ, Κρίστοφερ Πλάμερ. Ένας άνθρωπος δαγκώνεται από λύκο και αλλάζει δραστικά η ζωή του.
* Η Αδελφότητα των Λύκων, του Κριστόφ Γκανζ με τους Βενσάν Κασέλ και Μόνικα Μπελούτσι. Στη Γαλλία του 17ου αιώνα κάτι σκοτώνει τους χωρικούς σε μια μικρή επαρχία. Ένας φυσιοδίφης πηγαίνει εκεί προκειμένου να λύσει το μυστήριο. Δεν την θεωρώ από τις αγαπημένες μου, καθώς το τέλος της είναι λίγο έως πολύ αφελές!
* Χορεύοντας με τους Λύκους, του Κέβιν Κόστνερ. Σάρωσε τα Όσκαρ, αξίζει να την δείτε για την ατμόσφαιρα που αποπνέει και για το ρόλο των Σαμάνων στη Βόρειο Αμερική.
* An American Werewolf In London, του Τζον Λάντις. Δύο Αμερικανοί τουρίστες επισκέπτονται το Λονδίνο, δαγκώνονται από λυκάνθρωπο και η συνέχεια στις οθόνες σας.
* Υπνοβάτες, του Μικ Γκάρις. Βασισμένη στο βιβλίο του Στίβεν Κινγκ, αναφέρεται στην ιστορία μια οικογένειας που τις νύχτες μεταμορφώνονται σε ζώα και βγαίνουν έξω να φάνε.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ
* Δόκτωρ Τζέκιλ και ο κύριος Χάϊντ, του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον. Πολύ μπροστά από την εποχή της η φαντασία του συγγραφέα του βιβλίου, «Το Νησί των Θησαυρών», περιγράφει την μετάλλαξη ενός επιστήμονα, σε τέρας.
* Steiger, B. (1999) The Werewolf Book: The Encyclopedia of Shape-Shifting Beings. Farmington Hills.
* Cohen, D. (1996) Werewolves. New York: Penguin.
* Cooper, J. (1987) Shamans: The Sacred Spirit, Blue Nile Editions.
* Wikipedia. Στη μηχανή αναζήτησης πληκτρολογήστε τις λέξεις therianthropy, lykanthropy, shamans. Θα βρείτε πάμπολλες πληροφορίες.
* Η Γνώση των Αγγέλων, της Τζιλ Πέιτον Γουόλς, εκδ. Ψυχογιός. Υποψήφιο για το βραβείο Μπούκερ το 1994, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού που μεγαλώνει ανάμεσα σε λύκους. Ένα βιβλίο για την ύπαρξη του Θεού στη ζωή μας με πάρα πολλά ερωτήματα.
* Αρκάς, κόμικ, 2 άλμπουμ με τον τίτλο, «Ξυπνάς Μέσα Μου Το Ζώο». Γιατί πρέπει να γελάμε και λίγο με όλα τα σοβαρά που μας συμβαίνουν!