Φτιάχνω σαπούνι Καστίλης με... ελαιόλαδο

Ερωτήσεις και απαντήσεις, από την αρχή μέχρι το τέλος

Εκ μέρους του ftiaxno.gr, εγώ, ο Θόδωρος κι ο φίλος μας ο Αντώνης, σας καλωσορίζουμε σ’ αυτή την μικρή συνάντηση που έχει σαν σκοπό την παρασκευή σπιτικού σαπουνιού.

Οι Αμερικάνοι λένε καμιά σοφία πού και πού και κάποιος είχε πει ότι: δεν θα βάλω ποτέ στο σώμα μου ότι δε θα έβαζα στο τραπέζι μου.
Είναι μια μεγάλη αλήθεια γιατί το δέρμα μας, όπως ξέρετε με την άδηλη αναπνοή, τρέφεται. Ό,τι του βάζεις το παίρνει. Μέσα στο σπίτι μας έχουμε γεμίσει με διάφορα μπουκαλάκια και κουτιά τα οποία έχουν πίσω τους μια τεράστια ένδειξη Χ και βάζουμε στα παιδάκια μας, βάζουμε στο δικό μας το κεφάλι, βάζουμε στα ρούχα μας, βάζουμε παντού με αποτέλεσμα εκατοντάδες εκατομμύρια καρκινογενέσεις καθημερινά και απώλειες χωρίς λόγο. Υπάρχουν φυσικοί τρόποι να προσφέρουμε στο σώμα μας τη τροφή που χρειάζεται ούτως ώστε να ζει ανθρώπινα. Δηλαδή να καταφέρνουμε να επιβιώνουμε χωρίς να κινδυνεύουμε, να αυτοκτονούμε μόνοι μας με τα χημικά που μας προσφέρουν κάθε μέρα οι βιομηχανίες στο βωμό του χρήματος χωρίς να σκέφτονται τη δικιά μας υγεία.

Λοιπόν, για το σαπουνάκι, υπάρχουν δύο κύριες μέθοδοι παρασκευής:
Η μία είναι θερμή μέθοδος, αυτή που φτιάχνανε οι γιαγιάδες με ποτάσα.
Η θερμή μέθοδος επειδή ανεβάζει μεγάλες θερμοκρασίες κι επειδή μ’ αυτόν τον τρόπο το λαδάκι χάνει όποια ιδιότητα έχει, δεν ενδείκνυται για το σήμερα.

Σήμερα, η επιστήμη μας έχει διδάξει την εξής μέθοδο:
Την λεγόμενη ψυχρή όπου οι θερμοκρασίες δε ξεπερνούν τους 40οC με αποτέλεσμα το λάδι να διατηρεί κάθε του ιδιότητα και την απολαμβάνει το σώμα μας σε μορφή ενυδάτωσης, καθαριότητας και χίλιων δυο άλλων πραγμάτων. Αυτή την μέθοδο θα κοιτάξουμε σήμερα να αναλύσουμε. Θα την πούμε συνοπτικά, χωριάτικα, να την καταλάβουμε όλοι – είναι πολύ απλή – κι ο καθένας μπορεί να φτιάχνει στο σπίτι το σαπούνι για να καλύπτει τις ανάγκες της οικογένειάς του χωρίς να φοβάται ότι πρόκειται κάτι να πάθει εξαιτίας κάποιου πρόσθετου χημικού.
Οξύ + Βάση = Άλας
Το σαπούνι είναι το άλας στην ουσία. Ενώ πολλοί πιστεύουν πως το οξύ είναι η καυστική σόδα, δεν είναι. Το οξύ είναι το λάδι, σ’ αυτή την περίπτωση, και η βάση είναι η καυστική σόδα.
Πολλοί, που φτιάχνουν σαπούνια, λαχταρίζουν τον κόσμο ότι πρόκειται να πάθουν κακό, ότι είναι κάτι φοβερά επικίνδυνο η καυστική σόδα αλλά στην ουσία είναι ένα παιχνιδάκι. Το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι να χρησιμοποιούμε γυαλιά εργασίας και γάντια.
Μπορούμε παράλληλα εάν μας πιτσιλίσει λίγο απ’ το μίγμα μας κατά την ετοιμασία του, να έχουμε λίγο ξίδι δίπλα μας κι εκεί που θα πέσει να ρίξουμε λίγο ξιδάκι το οποίο θα εξουδετερώσει την καυστικότητα που θα δημιουργηθεί επάνω στο δέρμα μας.
Λοιπόν, τα γυαλιά πάντως να ξέρετε ότι είναι απαραίτητα για τα ανακατέματα κ.λπ., για να προστατέψουμε μια πιτσιλιά στο μάτι που μπορεί να αποβεί επικίνδυνη.
Βάζουμε λοιπόν τα γαντάκια μας και τα γυαλιά μας.
Η θερμή μέθοδος, η παλιά, γινότανε με μονάδες μετρήσεως στο περίπου. Δηλαδή: μία κούπα του τσαγιού –η οποία κούπα του τσαγιού η δικιά μου μπορεί να είναι τόση κι η δικιά σου να ’ναι τόση. Γι’ αυτό σταυρώνανε παλιά οι γυναίκες το καζάνι που βράζανε το λάδι και λέγανε : «κοτρόνα να γενεί». Δηλαδή επικαλούνταν κάποια θεία, δεν ξέρω, κάποια ανώτερη δύναμη προκειμένου να πετύχει το σαπούνι το οποίο και πολλές φορές δεν πετύχαινε.
Ή η ποτάσα που βάζανε ήτανε πολύ περισσότερη απ’ το κανονικό με αποτέλεσμα το δέρμα τους να κατακοκκινίζει ,ειδικά στους πιο ευαίσθητους, ή να ήτανε το σαπούνι πολύ πολύ κακής ποιότητας και τέλος πάντων, δεν είχε τις ιδιότητες με αυτό που θα φτιάξουμε σήμερα και λέγεται τύπου Καστίλης.
Συνηθίζουμε αυτό να το λέμε παραδοσιακό παρόλ’ αυτά δεν είναι παραδοσιακά ελληνικό, οι Καστιλιάνοι πρώτοι εφηύραν τη μέθοδο αυτή. Βρέθηκε ότι το σαπουνάκι αυτό είναι υπέροχο, το βουτήξαμε κι εμείς όπως κάνουν κι αυτοί με τη φέτα μας ή με τις ελιές μας ή με το ούζο, δεν ξέρω ’γω τι άλλο, και το λέμε κι εμείς παραδοσιακό. Το αποτέλεσμα είναι ένα άσπρο σαπουνάκι, το οποίο όταν ωριμάσει έχει ένα ουδέτερο pH και προσφέρει στο σώμα μας απίστευτα οφέλη.
Ξεκινάμε:
Μιλάμε για βάρος, με χιλιόγραμμα, δε μιλάμε με ml, να μη μπλέξουμε τα πράγματα..
Ακούμε και σημειώνουμε:
1 κιλό λάδι
1.000 γραμ. λαδιού για να γίνουν σαπούνι πρέπει να ενωθούν με 138 γραμ.καυστική σόδα. Η καυστική σόδα πρέπει να έχει μεγάλη καθαρότητα, να μην είναι αυτή που πουλάνε οποιοιδήποτε για οτιδήποτε.
Έχω ακούσει ότι πολλοί χρησιμοποιούν, τους δίνουνε σόδα πλυσίματος, άλλοι τους δίνουνε σόδα φαγητού… προσπαθούν να φτιάξουνε σαπούνι και βγαίνει ένα πράγμα… δεν ξέρω πως να το ονομάσω…
Θέλουμε να ζητήσουμε καυστική σόδα· της οποίας ο χημικός της τύπος είναι NaOH. Αυτή είναι η σόδα που θέλουμε και να είναι καθαρότητας μεγάλης. Εάν πάμε σ’ ένα σιδηροπωλείο εύκολα θα τη βρούμε, έχει γύρω στα 3 με 3,5 ευρώ το ένα κιλό. Άρα για 1.000 γραμ. λαδιού θα χρειαστούμε 138 γραμ.καυστική σόδα προκειμένου να σαπωνοποιηθούν πλήρως τα έλαιά μας.
Ακούστε τώρα αυτό: θέλουμε να μείνει λίγο λάδι παραπάνω που δεν θα σαπωνοποιηθεί., για να έχουμε περισσότερες ευεργετικές ιδιότητες στο δέρμα μας. Άρα θέλουμε να έχουμε λίγο περισσότερο λάδι. Γι’ αυτό κάνουμε τη λεγόμενη υπερλίπανση: βάζουμε 1.000 γραμμάρια λαδιού αλλά κατεβάζουμε τα γραμμάρια της καυστικής σόδας από 138 που χρειάζονται για την πλήρη σαπωνοποίηση στα 130 για να μείνει μια ποσότητα λαδιού μέσα που δε θα σαπωνοποιηθεί. Αυτό το σαπουνάκι που μένει είναι το λεγόμενο σαπούνι από υπερλίπανση και είναι ό,τι καλύτερο μπορούμε να παράξουμε για τον εαυτό μας, για το παιδί μας, για τη μάνα μας, για όλον τον κοσμάκη.
Ο τύπος λοιπόν είναι: 1.000 γραμ. λαδιού, 130 γραμ. καυστική σόδα και 300 γραμ. νερού. Αυτό θα κάνουμε τώρα.
Στη συγκεκριμένη μας συνταγή, τη σημερινή, έχουμε βάλει περσινό λαδάκι. Γιατί περσινό; Γιατί το φετινό επειδή δεν έχει οξέα δεν έχει στην πραγματικότητα οξύ και θα κάνει να ωριμάσει και να γίνει το pH του ουδέτερο πάνω από 6 μήνες ίσως και 1 χρόνο. Όσο περισσότερα οξέα έχει το λάδι τόσο πιο εύκολα γίνεται η σαπωνοποίηση και θα χρειαστεί για να ωριμάσει 1 ½ με 2 μήνες το πολύ. Μετά από 2 μήνες είμαστε έτοιμοι να πλυθούμε με το σαπούνι αυτό.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε ζυγίσει 5 κιλά λαδιού. Θα χρειαστούμε 130 x 5, 650γραμ. σόδας. Θέλουμε να μας βάλετε εδώ μέσα 650 γραμ. καυστική σόδα.
Για να ’μαστε σίγουροι ότι το αποτέλεσμά μας θα είναι πολύ καλό, δεν είναι τίποτα να διαθέσουμε λίγα χρήματα για να πάρουμε τα οργανάκια που χρειάζεται. Δηλ. η ηλεκτρονική αυτή ζυγαριά δεν ξεγελάει με τίποτα. Η παλάντζα, ακόμα κι αυτό που είπε ο Θόδωρος, δεν λέγεται ακριβείας. Άρα διαθέτουμε 50 ευρώ να έχουμε απόκλιση 1 γραμμάριο στα 5 κιλά. Επίσης για το θερμόμετρο μη διστάσετε να ξοδέψετε λίγα χρήματα για να πάρετε ένα θερμόμετρο laser που μετράει από μακριά τις θερμοκρασίες επιφάνειας. Τα θερμόμετρα που χρησιμοποιούμε και βάζουμε μέσα στα κοτόπουλα για να δούμε πόση θερμοκρασία αναπτύσσουν εσωτερικά πέφτουν έξω. Αυτό δεν πέφτει έξω. Θα δείτε στη συνέχεια πώς γίνεται η μέτρηση της θερμοκρασίας για να έχουμε μια καλή μέτρηση.
Λοιπόν, έχουμε βάλει 650 γραμ. καυστική σόδα. Για κάθε κιλό λαδιού χρειαζόταν και 300 γραμ. νερού. Τι νερό; Δε θέλουμε νερό βρύσης που έχει χλώριο· θέλουμε ή νερό βρόχινο, που είναι το καλύτερο, ή απεσταγμένο, αυτό που παίρνουν επίσης για το σιδέρωμα.
Λοιπόν, θέλουμε να ζυγίσουμε,σε ένα δοχείο καθαρό να βάλουμε 1 ½ λίτρο. Λοιπόν, επαναλαμβάνω ανά κιλό λαδιού θα χρειαστούμε 300 γραμ. νερό.
ΔΕΝ ΜΕΤΡΑΜΕ ΣΕ ML. Για τα 5 κιλά λαδιού πόσα κιλά θέλουμε; 1 ½ κιλό νερό, 1.500 γραμ. νερού. Μπορούμε να βάλουμε και παραπάνω λίγο. Δε θέλουμε, θα εξηγήσουμε τους λόγους αργότερα. Λοιπόν, μη βάλεις νερό μέσα… από τι είναι αυτό; Από κρασί; Θα φτιάξουμε το μεθυσμένο σαπούνι σήμερα εμείς. Κατά τη στιγμή που θα γίνεται η διεργασία της καυστικής σόδας πρέπει να προσέχουμε να μην αναπνέουμε τις αναθυμιάσεις. Θα ήταν πολύ καλό να μην το αποφεύγουμε.
Όπως είναι Νίκο αυτό, πάρε τη φύρα, το απόβαρο, εκεί, μηδένισέ το, ωραία και βάζουμε 1.500 γραμ. Λογικά θα γεμίσει το μπουκάλι.
Αποφεύγουμε λοιπόν να έχουμε το κεφάλι μας πάνω από το μίγμα της σόδας με το νερό γιατί δεν είναι ότι καλύτερο για τα πνευμόνια μας.
Ερώτηση: Είναι καλύτερα να είμαστε σε κλειστό χώρο ή σε ανοιχτό;
Κώστας: Καλύτερα σε ανοιχτό χώρο. Όταν ενώνεται η σόδα με το νερό παράγεται, γίνεται μία εξώθερμη αντίδραση και ανεβαίνει η θερμοκρασία μέχρι 80ο C. Δεν παθαίνουμε τίποτα εάν δεν έχουμε το κεφάλι μας πάνω από την καυστική σόδα. Αν είμαστε έξω είναι ακόμα καλύτερα, έτσι; Δεν είναι βέβαια κάτι το φοβερά επικίνδυνο. Ωραία, εδώ έχουμε 1,5 κιλό νερό τώρα. Νίκο, άδειασέ μου τον κουβά αυτόν. Θα αρχίσουμε τη διαδικασία στης σόδας. Όταν πρόκειται να ενώσουμε τη σόδα τη λιωμένη στο νερό με το λάδι πρέπει να έχουμε θερμοκρασίες από 35ο μέχρι 45οC. ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο, δεν θα γίνει σωστό το σαπούνι μας. Σήμερα θα κοιτάξουμε και τα δύο υλικά μας και το λάδι και τη λιωμένη σόδα στο νερό να έχουν 40ο C· δεν πρέπει να έχουν διαφορετική θερμοκρασία γιατί δεν θα πετύχει το σαπούνι μας όπως πρέπει να πετύχει. Παίρνουμε λοιπόν ένα άδειο δοχείο, βάζουμε μέσα το νερό το απεσταγμένο ή ακόμα καλύτερα το βρόχινο…
Ερώτηση: επηρεάζει το υλικό του δοχείου, δηλαδή να είναι πλαστικό…
Κώστας: έχουμε μία πολύ καλή ερώτηση. Πρέπει να είναι χοντρό το πλαστικό ούτως ώστε να αντέχει σε θερμοκρασία 80οC.
Από το κοινό: ναι, αλλά όταν ζεσταίνεται δεν περνάει από το πλαστικό ενός….
Κώστας: πολύ καλή ερώτηση επίσης, το πλαστικό αυτό είναι κατάλληλο για τρόφιμα.
Από το κοινό: ναι, αλλά, τα τρόφιμα δεν έχουν τόσες θερμοκρασίες.
Κώστας: όχι για 80οC αντέχει μια χαρά· οι προδιαγραφές του συγκεκριμένου υλικού αντέχουν για 140οC . Από εκεί και πάνω αρχίζουν οι διασπάσεις, οπότε δε το θέλω.
Από το κοινό: αν έχεις ένα μεταλλικό;
Κώστας: Προσέξτε να δείτε τι γίνεται με τα μεταλλικά· εάν είναι αλουμινένιο θα λιώσει το αλουμίνιο σαν το κεράκι. Ακόμα καλύτερα είναι να έχουμε ανοξείδωτα σκεύη. Αυτό εδώ το καζανάκι είναι ανοξείδωτο. Αυτό όπου θα μπει μέσα το μίγμα. Ένα inox σκεύος σου κάνει μια χαρά. Εδώ θα ρίξουμε τα υγρά μας.Φέρε μου μία κουτάλα Νίκο. Για τις κυρίες πιστεύω ότι η παρασκευή σαπουνιού είναι μία απόλαυση. Έχει απόλυτη σχέση με τη μαγειρική, αν βέβαια στην κυρία αρέσει η μαγειρική, θα της αρέσει και το σαπούνι. Ξέρω κυρίες που δεν τους αρέσει η μαγειρική, ειλικρινά. Χρησιμοποιούμε σχεδόν τα ίδια σκεύη με τη μαγειρική και πολλές φορές χρησιμοποιούμε και ίδια υλικά μ’ αυτά της μαγειρικής. Οι πρώτες μας ύλες, δηλαδή κανέλα, κουρκουμάς, δεντρολίβανο, δάφνη, διάφορα πραγματάκια που χρησιμοποιούμε για να τρώμε. Για φαγητό είναι και το σαπούνι, ταΐζεις το δέρμα σου με αυτό, που σημαίνει ότι πρέπει να έχεις αγνά υλικά άριστης ποιότητας, όχι β΄ αφού το φτιάχνεις μόνος σου, να είναι ό,τι καλύτερο γίνεται. Αν έρθετε στο εργαστήρι καμιά μέρα, που θα χαρώ πολύ να σας δω εκεί, θα μοσχοβολήσει ο τόπος πολίτικη κουζίνα.
Από το κοινό: τώρα τα μπαχαρικά…
Κώστας: ναι, τα μπαχάρια… είναι απίθανα… ακόμα και η σοκολάτα που βάζουμε σε μερικά σαπούνια, μοσχοβολάει ο τόπος από αυτά τα υλικά…

Ξεκινάμε λοιπόν τη διαδικασία παρασκευής της καυστικής σόδας βάζοντας μικροποσότητες. Δεν χρειάζεται να βάζουμε όλη τη σόδα μαζί, τη βάζουμε λίγο-λίγο κι αρχίζουμε κι ανακατεύουμε.
Ερώτηση: το νερό στο μεταξύ είναι σε θερμοκρασία δωματίου;
Κώστας: το νερό δεν μας νοιάζει ότι και να ’ναι· και παγάκια να έχεις βάλει μέσα εδώ θ’ ανεβάσουν θερμοκρασία από 60ο μέχρι 80οC. Αυτό είναι σίγουρο. Η σόδα κάνει την αντίδρασή της με το νερό και γίνεται η εξώθερμη αντίδραση κι έχουμε θερμοκρασία άφθονη.
Θέλουμε η τελική θερμοκρασία πριν αρχίσουμε να ενώνουμε τη βάση με το οξύ να είναι 40ο και στα δύο.
Όταν πρόκειται να ενωθούν και τα δύο τα υλικά πρέπει να έχουν 40ο. και η ένωση γίνεται σταδιακά· δεν γίνεται απότομα.
Ερώτηση: 38 βαθμοί δεν είναι καλοί;
Κώστας: και οι 38 είναι καλοί. Μια χαρά είναι από 35 μέχρι 45 είναι αρκετές θερμοκρασίες για να γίνει σαπωνοποίηση.
Ερώτηση: καλύτερη θερμοκρασία κατά τη γνώμη σας ποια είναι;
Κώστας: πρόσεξε να δεις εδώ, επειδή μου κάνεις ερωτήσεις παγίδες
Ο ίδιος από το κοινό: όχι, δεν υπάρχει παγίδα…
Κώστας: το καλοκαίρι πάμε στις υψηλές 45ο τις θέλουμε, τον Αύγουστο αν κάνουμε σαπούνι, 45ο το λάδι 45ο κι η σόδα. Τώρα το χειμώνα κατεβαίνουμε πιο χαμηλά, στους 40ο ή και 38ο που είπες εσύ. Δηλαδή όσο πιο κρύος είναι ο καιρός τόσο πιο χαμηλή θερμοκρασία κοιτάμε να έχουνε τα υλικά που πρόκειται να αναμιχθούν.
Από το κοινό: Αυτό δεν το μετράμε … θερμοκρασία, γιατί η θερμοκρασία…
Κώστας: έχει πολύ θερμοκρασία, να κάνουμε μία μέτρηση εδώ…. Ήδη αυτό έχει αρχίσει και έχει ανεβάσει θερμοκρασία 56,8ο· δε θέλουμε τέτοια θερμοκρασία όταν πρόκειται να ριχτούν τα λάδια, θέλουμε κι αυτό να είναι 40ο· άρα όταν πέσει όλη η σόδα μέσα θα πρέπει να το βγάλουμε έξω για να κρυώσει και να πέσει στους 40ο
Από το κοινό: άρα πρέπει να έχουμε ένα θερμομετράκι…
Κώστας: οπωσδήποτε κι ένα θερμομετράκι ακριβείας, όχι στο περίπου, να πιάσουμε το παιδί για να δούμε αν έχει πυρετό· γιατί δεν θα γενεί, εκεί είναι το άσχημο. Μπορεί να γκανιάσει. Εμείς οι Έλληνες είμαστε στο περίπου και στο τάχα και στο δήθεν· αν όμως θέλουμε να κάνουμε κάτι καλό θα φροντίσουμε να το κάνουμε όπως πρέπει να γίνει. Θα παίξουμε με το γραμμάριο, με τη γραμμή θερμοκρασίας, θα παίξουμε με όλα. Πρέπει να σταματήσουμε το ελληνικό να κάνουμε κι εμείς κάτι να βγούμε μπροστά, πρέπει να σταματήσουμε να επικαλούμαστε τους αρχαίους μας προγόνους και να κάνουμε κάτι εμείς να αποκτήσουμε τη δόξα που είχαν κι εκείνοι. Όχι βέβαια φτιάχνοντας σαπούνι, γενικά μιλώντας, κάναμε μια παρένθεση.
Έτσι, κάνανε σωστά τις δουλειές τους και καταφέρανε να επιβιώσουνε μέσα από συνθήκες και καιρούς πολύ χαλεπούς.
Από το κοινό: η μάνα μου όταν έπηζε γιαούρτι δεν έβαζε μέσα δάχτυλο που έβαζαν μέσα για τις θερμοκρασίες…
Κώστας: αυτά να τα πεις στον Αντώνη που γελάει.
Ο ίδιος απ’ το κοινό: έκανε το χέρι της έτσι και μόλις καταλάβαινε τη θερμοκρασία από την πείρα της όχι ότι είχε θερμόμετρο στο χέρι. Τατ …
Άλλος απ’ το κοινό: … που το χέρι του ήταν πιο λεπτό ενδεχομένως τι θερμοκρασία καταλάβαινε;
Ερώτηση: η οξύτητα παίζει ρόλο; Η οξύτητα του λαδιού παίζει ρόλο;
Κώστας: μεγάλο ρόλο· όση μεγαλύτερη οξύτητα έχει το λάδι μας τόσο πιο καλό θα βγει το σαπούνι.
Από το κοινό: γενικά είναι καλύτερο να χρησιμοποιούμε παλιό.
Κώστας: είναι καλύτερο λοιπόν να έχουμε ένα λάδι 10 ετών για να κάνουμε σαπούνι· το φετινό λάδι θα βγάλει σαπούνι θα είναι εξαιρετικής ποιότητας επίσης αλλά θα πρέπει να περιμένουμε την ωρίμανση 6 μήνες μ’ ένα χρόνο για να πέσει το pH στα επίπεδα που θέλουμε. Να είναι ουδέτερο. Για να είναι ουδέτερο το pH για το ανθρώπινο σώμα, πρέπει να είναι γύρω στα 7,2 για να είναι κατάλληλο για το δέρμα.
Ερώτηση: Το pH στο σαπούνι πώς το μετράς;
Κώστας: υπάρχουν pHμετρικές λωρίδες που πωλούνται σε φαρμακεία ή σε διάφορα εργαστήρια πάμφθηνες. Υγραίνεις λίγο την άκρη ενός σαπουνιού, βάζεις την ταινία επάνω και ανάλογα με την χρωματική ένδειξη σου δείχνει πού βρίσκεται το pH. Είναι πολύ φτηνές και μπορείτε να το κάνετε όλοι αυτό για να είστε σίγουροι για το προϊόν σας. Μία ,πιο πρακτική, δοκιμασία του σαπουνιού είναι η γλώσσα. Εάν γλείψουμε την άκρη του σαπουνιού και σε τινάζει, όπως σε τινάζουν οι μπαταρίες, το σαπούνι δεν έχει γίνει ακόμα. Πρέπει να περιμένει κι άλλο να γίνει το pH του ουδέτερο, πρέπει να περιμένουμε.
Από το κοινό: δηλαδή το λάδι όσο πιο παλιό είναι, τόσο το καλύτερο.
Κώστας: Όσο πιο παλιό τόσο καλύτερο. Αν έχει κάποιος 10 χρονών λάδι το αγοράζω εγώ παιδιά και σε καλή τιμή. Έχεις τέτοιο πράγμα;
Από το κοινό: μα το φετινό θα το φάμε, δεν θα το…
Κώστας: το φετινό θα το φάμε. Και μια και μιλάμε για λάδι, το φετινό το λάδι δεν ξεκινάμε να το τρώμε τη στιγμή που βγαίνει απ’ το λιτρουβιό, πρέπει να το αφήσουμε 2 μήνες να κάτσουνε τα βαριά, αλλά με τη βιασύνη μας το βουτάμε με την κουτάλα και του δίνουμε και καταλαβαίνει.
Ερώτηση: Κατά τη γνώμη σας το σαπούνι αυτό που θα φτιάξεις το καλοκαίρι είναι σωστό να το αφήσεις στον ήλιο για ένα μήνα;
Κώστας: όχι, οι συνθήκες συντήρησης διατήρησης του μίγματος θα τις πούμε. Δεν θέλει καν αέρα. Θέλει να το σκεπάσουμε, θέλει ειδική φροντίδα. Το σαπούνι αφορά ανθρώπινη χρήση και πρέπει να τηρήσουμε τις διαδικασίες όπως πρέπει. Κάθε σαπούνι που βγάζουμε εμείς το θεωρούμε σαν παιδί μας, δηλαδή σαν ζωντανό πράγμα…
Ερώτηση: Η καλύτερη εποχή παραγωγής σαπουνιού ποια είναι;
Κώστας: είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο. Πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι ο χειμώνας, διαφωνώ κάθετα και το καλοκαίρι έτσι κι έτσι. Όποτε θελήσεις να φτιάξεις σαπούνι θα το φτιάξεις, αλλά θα προσέξεις λίγο τις συνθήκες. Εμείς μιλάμε τώρα γενικά για να φτιάξει κάποιος ένα σαπούνι και να είναι ασφαλής να πλυθεί μ’ αυτό. Τα βασικά αυτά πράγματα που λέμε σήμερα κάνουν για όλες τις εποχές, μη σας νοιάζει.
Από το κοινό: η υγρασία παίζει ρόλο;
Κώστας: ναι, παίζει μεγάλο ρόλο. Δηλαδή, αν έχουμε πολύ μεγάλη υγρασία η ωρίμανση του σαπουνιού θα καθυστερήσει. Γι’ αυτό σ’ ένα εργαστήριο επαγγελματικό θα δείτε μέσα και υγρασιόμετρο. Και θα δείτε και αφυγραντήρες. Αν έχουμε μεγάλη υγρασία βάζουμε τον αφυγραντήρα μας και δουλεύει και τη φέρνει την υγρασία σε επιτρεπτά επίπεδα. Η περιοχή μας, καλά να την έχει ο θεούλης, έχει υγρασίες πολλές φορές 100%. Λοιπόν, αυτό θα το βγάλουμε έξω τώρα, έχει ανέβει η θερμοκρασία, να σας πω αμέσως, 71,8οC. !!
Ερώτηση: 1 κιλό λαδιού πόσο σαπούνι κάνει;
Κώστας: 1 κιλό λαδιού μας δίνει 12 σαπούνια των 125 γραμμαρίων, υπολόγισέ τα.
12 σαπούνια, 1.350 γραμ. σαπουνιού. Γιατί εκτός από το λάδι είναι κι η σόδα είναι και το νερό
Από το κοινό: Και με ποια υγρασία είναι καλά;
Κώστας: 50 είναι καλά. Δεν θέλεις ούτε αφυγραντήρες ούτε τίποτα.
Από το κοινό: Εάν είναι κάτω από 50;
Κώστας: όσο πιο κάτω τόσο το καλύτερο
Ερώτηση: είναι η ερώτηση αν είναι να βάλουμε μυρωδικά ποια είναι η διαδικασία και σε ποια φάση τα βάζουμε;

Κώστας: είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο, θα τα πούμε στη φάση της σαπωνοποίησης εκείνης που μπαίνουν τα μυρωδικά, αιθέρια έλαια κ.λπ, αλλά θέλει μεγάλη προσοχή, ανάλογα με το τι θέλεις να βάλεις. Δηλαδή αν θέλεις να φτιάξεις ένα σαπούνι με μέλι και γάλα, είναι πολύ πιθανό να χάσεις την παραγωγή σου και να μην έχεις τι να κάνεις μετά. Το μέλι το σκληραίνει το σαπούνι, δεν μπορείς να το βάλεις σε καλούπι, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα μετά. Εάν βάλεις γάλα θα χάσει ότι ιδιότητα έχει, αν δε το έχεις βάλει πριν στην κατάψυξη, να έχει γίνει παγάκια και να το βάλεις στη διαδικασία, να γίνει η θερμοκρασία του τόσο ομαλή όσο πρέπει.
Ερώτηση: Αιθέρια έλαια;
Κώστας: Αιθέρια έλαια επίσης κρύβουν κινδύνους για τους διάφορους τύπους σώματος. Π.χ. αιθέριο έλαιο λεμονιού μπορεί να κάνεις ένα μπάνιο μ’ ένα τέτοιο σαπούνι που έχει αιθέριο έλαιο λεμονιού και να βγεις έξω και να γεμίσεις πανάδες που δε θα σου ξαναβγούν ποτέ στη ζωή σου. Θα συμβούλευα, λοιπόν, να μην παίξει κάποιος ούτε με αιθέρια έλαια, που δεν ξέρει την προέλευσή τους, ειδικά με τα τεχνητά αιθέρια έλαια, και με τα πρόσθετα που δεν ξέρει την τοξικότητά τους…
Από το κοινό: στα αιθέρια έλαια γίνεται χαμός. Πρέπει …
Κώστας: Επειδή κυκλοφορούν στην αγορά πολλοί μπαγαπόντηδες που σου πουλάνε πράγματα για πανάκειες, θέλει ιδιαίτερη προσοχή. Θέλει μελέτη και θέλει να πάρεις μία συμβουλή από έναν βοτανολόγο, που στο κάτω-κάτω ο άνθρωπος έχει σπουδάσει. Αν θέλω μία συμβουλή, θα πάω στο Δημήτρη, ξέρει χιλιάδες πράγματα και θα με βοηθήσει, θα μου το πει.
Ερώτηση: οπότε σ’ αυτό το σαπούνι προτείνετε για σπιτική παραγωγή να μην ….
Κώστας: για σπιτική παραγωγή προτείνω να φτιάξεις ένα καθαρό σαπούνι, να το αφήσεις να ωριμάσει όπως πρέπει, και να έχετε ένα σαπούνι 100% φυσικό και απόλυτα ασφαλές για τον εαυτό σας, για τα μωρά σας και για όλους.
Ερώτηση: Αν θέλαμε να βάλουμε κάτι πιο απλό, ροδοπέταλα, αποξηραμένα, κάτι που να είναι απλό.
Κώστας: Αυτό είναι εύκολο, θα το βάλεις. Λοιπόν, δώσε μου ένα σαπούνι χαμομηλιού. Θα μιλήσουμε για ένα σαπουνάκι που θα μας κάνει κάτι περισσότερο απ’ το Καστίλης που φτιάχνουμε τώρα και ενυδάτωση, προστασία κ.λπ. Αυτό είναι ένα σαπούνι με εκχύλισμα χαμομηλιού και με τον ανθό του χαμομηλιού, επίσης. Είναι πολύ απαλό, κάνει για οποιοδήποτε τύπο δέρματος, κάνει για το κεφάλι σου, κάνει για παντού, για τις ευαίσθητες περιοχές γενικότερα, είναι ένα σαπουνάκι για τα πάντα.
Θα σας δείξω σε ποια φάση της σαπωνοποίησης θα πρέπει να προσθέσετε τα πρόσθετα αυτά. αλλά θέλει λίγη προσοχή γιατί μετά αλλάζουν οι αναλογίες και θα πρέπει να μην μπερδέψουμε τον κόσμο στο σημερινό σεμινάριο λέγοντας και κάτι άλλο. Τον Μάρτη θα κάνουμε ένα μεγάλο σεμινάριο στον Αλισσό, στο κτήμα το δικό μου, όπου θα προχωρήσουμε λίγο το σημερινό κεφάλαιο και θα μπούμε στα πρόσθετα. Πώς φτιάχνουμε άλλα σαπούνια.
Να δούμε λίγο τη θερμοκρασία, πού είμαστε, Νίκο; Μέχρι να γίνουνε μία παρένθεση:
Από το κοινό: Μήπως μπορείτε, όχι σήμερα, εν ευθέτω χρόνο, το εκχύλισμα χαμομηλιού
Κώστας: Κατά πόσο είναι εύκολο; Χαμομήλι πίνεις στο σπίτι; Ε, αυτό είναι το εκχύλισμα. Δεν μιλάμε για αιθέριο έλαιο χαμομηλιού. Έγχυμα κι εκχύλισμα είναι ο τρόπος που παίρνουμε τις δραστικές ουσίες ενός βοτάνου και τις πίνουμε για να γιατρευτούμε, για να κάνουμε χίλια δυο πράγματα. Ο Δημήτρης είναι κατάλληλος, μπορεί μία μέρα να μας καλέσει και να μας κάνει ένα ειδικό σεμινάριο γι’ αυτά τα πράγματα και για τις ευεργετικές τους ιδιότητες. Ο Θόδωρος μπορεί επίσης να μας πει πάρα πολλά πράγματα για εκχυλίσματα, για βάμματα για χίλια δυο. Στη φάση του χαμομηλιού … θέλουμε ένα-ένα βήμα λοιπόν και θα μάθουμε αρκετά πραγματάκια.
Στα επόμενα σεμινάρια θα προχωρήσουμε στην παρασκευή απορρυπαντικών, σαμπουάν και διάφορων άλλων πραγμάτων, πολύ χρήσιμα, με σκοπό απώτερο να πετάξουμε ότι κουτάκι έχει το σημείο Χ μεσ’ στο σπίτι μας. Έχω αυτή τη στιγμή, να καμαρώνω, επιτρέψτε μου, ότι αυτή τη στιγμή στο σπίτι μου δεν έχω ένα τέτοιο κουτάκι. Χαίρομαι δηλαδή που τα παιδιά μου απολαμβάνουν να κάνουν ένα μπάνιο μ’ ένα προϊόν που είναι απόλυτα φυσικό.
Ερώτηση: αν στη θέση του λαδιού είχαμε βαλσαμόλαδο, θα κάναμε δουλειά;
Κώστας: θα έκανες δουλειά αλλά είναι πολύ πιο ευαίσθητο το βαλσαμόλαδο απ’ ότι το λάδι, θα σου χαλάσει το pH. Όταν θέλεις να φτιάξεις ένα σαπουνάκι από βάλσαμο θα το βάλεις σαν πρόσθετο κατά τη στιγμή που η σαπωνοποίηση έχει ήδη γίνει, δηλαδή κατά τη στιγμή που η καυστική σόδα έχει ομογενοποιηθεί με τα μόρια του λαδιού.
Από το κοινό ο ίδιος: την ώρα που παγώνει, δηλαδή.
Κώστας: Την ώρα που παγώνει, την ώρα που γίνεται μάζα, που σημαίνει ότι μόρια της σόδας έχουν ενωθεί με τα μόρια του λαδιού κι έχουνε γίνει πια άλας.
Κώστας: Λοιπόν, ελάτε τώρα να δούμε τι θα γίνει: έχουμε 40ο λάδι και 40ο την καυστική μας σόδα με το νερό. Πάμε λοιπόν, θέλουμε να ρίχνουμε λίγο-λίγο τη σόδα μας ανακατεύοντας ταυτόχρονα αρκετά ζωηρά, προκειμένου να γίνεται η ενοποίηση. Πλησιάστε λίγο να δείτε, ότι αλλάζει η σύσταση του λαδιού και αλλάζει χρώμα. Την ποσότητα σόδας σιγά-σιγά. ….. (διάφορες εντολές για την κάμερα και κάποιο δοχείο) Το ανακάτεμά μας είναι αρκετά ζωηρό, προσέξτε να δείτε τι γίνεται με την κουτάλα: χειροκίνητα θα μας πάρει 1 με 1 ½ ώρα για να γίνει το σαπούνι.
Θα πάρουμε ένα μιξεράκι χεριού, εμείς όμως που κάνουμε πιο επαγγελματικά τη δουλειά αυτή, με μεγαλύτερες ποσότητες, βάζουμε κάτι πιο βαρύ. Πιο βαρύς είναι ένας αναδευτήρας χρωμάτων, που έχουμε φέρει εδώ, τώρα θα το βάλουμε σ’ ενέργεια, για να μην κουραστεί ο Νίκος γιατί πρέπει να γράψει μετά και δεν θα μπορεί, θα το βάλουμε εδώ.
Ερώτηση: οπότε μειώνουμε το χρόνο.
Κώστας: Θα πάρει 10 λεπτά το πολύ. Οπότε γλυτώνουμε χρόνο απ’ τη ζωή μας και γίνεται και η σαπωνοποίηση πιο καλή. Ενώνονται πολύ πιο
Κώστας: αυτός είναι ο αναδευτήρας χρωμάτων. Το έχουνε αυτοί που βάφουνε για να… Νίκο, παίρνεις εσύ, λοιπόν, αυτό, γύρισε λίγο το καζάνι για να έχουμε μεγαλύτερη μάζα – είναι λίγη αυτή – και με προσοχή, να μην πιτσιλιστούμε και γίνουμε χάλια… κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο. Έχει μία καυστικότητα αλλά δεν πεθαίνει κανείς, ειλικρινά. Μη σας τρομάζει τίποτα (γίνεται η ανάδευση).
Έχουμε ήδη δει ότι το λάδι μας έχει αρχίσει να παίρνει μία γαλακτώδη μορφή. Άφησε να τη βγάλουμε απέξω. Θα καταλάβουμε ότι είναι έτοιμο όταν αρχίσει να αφήνει ένα ίχνος η μάζα αυτή και θα σβήνει σιγά-σιγά.
Ερώτηση: Αυτό μπορεί να γίνει με μπλέντερ κανονικό;
Κώστας: βέβαια.
Ερώτηση: Και πότε είναι έτοιμο, είπες;
Από το κοινό: σε δέκα λεπτά.
Κώστας : ναι, θα δούμε ότι είναι έτοιμο όταν αφήνει μια γραμμούλα στην επιφάνεια από τη κουτάλα και χάνεται σιγά σιγά. Ήδη έχει αρχίσει να γίνεται σαν πέτσα, θα δείξει όμως ακριβώς που
Κώστας: Θα πασαλείψουμε με λάδι το καλουπάκι μας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ταψί. Αυτό το κάνουμε για να ξεκολλήσει εύκολα μετά το σαπούνι μας και να μην μείνει μία μάζα, δεν το θέλουμε αυτό. Είδατε λοιπόν πόση μεγάλη σχέση έχει η μαγειρική; … (αστειεύονται)… βάζουμε λάδι για να ξεκολλάει, και στα τοιχώματα τα πλαϊνά για να μη δυσκολευτούν μετά που θα το ξεκαλουπώνουν. Λοιπόν, είμαστε έτοιμοι να ρίξουμε τη μάζα μας, πάμε σιγά-σιγά, θέλω μία σπάτουλα. (αστειεύονται) Δυο λεπτά, θα τραβήξουμε την τάβλα για να έχουμε το επιθυμητό πάχος, μη βγει πολύ λεπτό. Θα τη φέρουμε λοιπόν τη μάζα μας όσο ακριβώς θέλουμε, για να έχουμε ένα πάχος ικανοποιητικό.
Ερώτηση: έχεις κάποιο μέγεθος στο πάχος, δηλαδή όχι πιο χοντρό, μήπως παίζει ρόλο στην ωρίμανση μετά;
Κώστας: όχι, σαφώς στο πιο χοντρό ο πυρήνας αργεί πολύ να ωριμάσει, σ’ αυτό θα ωριμάσει πολύ πιο ομαλά
Υπάρχουν πολλοί άλλοι, πιο έξυπνοι τρόποι, όσον αφορά τα καλούπια, για να έχεις πιο γρήγορα το τελικό προϊόν σου, πιο σύντομα. Είμαστε έτοιμοι, θα το αφήσουμε 2 μέρες να σκληρύνει. Αυτό θα το αφήσουμε 2 μέρες. Θα δούμε ότι θα γίνει ένα παγωμένο πραγματάκι, δηλ. θα έχει την υφή του σαπουνιού, παρόλα αυτά για να το κόψουμε θα βάλουμε γάντια πάλι γιατί εξακολουθεί να υπάρχει η καυστική σόδα. Η καυστική σόδα θα πάψει να υπάρχει μετά από 60 ημέρες και παραπάνω ακόμα. Η αντίδραση στη σαπωνοποίηση γίνεται μέχρι να γίνει πλήρως το άλας, δηλαδή το σαπούνι μας.
Άλλος: και αυτό όσο πιο πολύ το αφήνεις να ωριμάσει, σ’ ένα σκιερό, χωρίς υγρασία μέρος, τόσο πιο καλύτερο σαπούνι θα γίνει.
Κώστας: Πού θα φυλάσσεται η μάζα αυτή: αφού το κόψει ο Δημήτρης σε πλάκες, σύμφωνα με το επιθυμητό μέγεθος που θέλει, θα τα βάλει το ένα ξεχωριστά από το άλλο και θα τα βάλει σ’ ένα μέρος σκιερό όπου δεν υπάρχουν ρεύματα, δεν υπάρχει μεγάλη υγρασία και δεν υπάρχουν ακραίες συνθήκες, δηλαδή ούτε μεγάλη ζέστη, ούτε πολύ κρύο. Κανονικά αυτό, για να γίνει καλή σαπωνοποίηση, θα έπρεπε να έχουμε μία κουβερτούλα και να τη βάλουμε επάνω, αλλά επειδή είμαστε μέσα και έχουμε ανάψει το τζάκι δεν χρειάζεται να το κάνουμε αυτό σήμερα. Μεθαύριο λοιπόν, το κόβεις σε κομματάκια και το αφήνεις σ’ ένα μέρος σκιερό χωρίς πολύ υγρασία μέχρι να ωριμάσει. Μετά από 2 μήνες με φωνάζεις, του κάνουμε μία μέτρηση pH και σου λέω πόσο θέλουμε ακόμα ή αν είμαστε έτοιμοι ήδη να το χρησιμοποιήσουμε.
Κώστας: Τώρα μπορείτε να δείτε το ίχνος Αφήνει μία γραμμή στην επιφάνεια που χάνεται αργάτη βλέπετε; Αυτό ονομάζεται ίχνος, λέμε ότι είναι και η κατάλληλη στιγμή για να προσθέσουμε ότι άλλο θέλουμε αρώματα, εκχύματα, εκχυλίσματα, βότανα …
Κώστας: Το σαπούνια αυτό δεν αφρίζει πάρα πολύ. Πολλοί θεωρούν ότι ο αφρός είναι αυτός που καθαρίζει αλλά δεν είναι το καθαριστικό μέσο αυτό, η δουλειά του σαπουνιού είναι να δεσμεύει τα μόρια της βρώμας που έχει το σώμα και να τα αφαιρεί, αυτή είναι η δουλειά του. Ο αφρός είναι μια ιδιότητα των σαπουνιών, αλλά για τα σύγχρονα σαπούνια πρόκειται μάλλον για ένα εφέ... Αναλογιστήκατε ποτέ γιατί τα απορρυπαντικά του πλυντηρίου δεν κάνουν αφρό΄
Το σαπουνόλαδο λοιπόν δεν βγάζει πολύ αφρό. Αν θέλουμε καλά ντε και σώνει θα το βοηθήσουμε εμείς. Υπάρχουν φυσικοί αφριστικοί παράγοντες… όπως είναι η ζάχαρη. Αν θέλεις παραπάνω αφρό βάζεις λίγη ζάχαρη λειωμένη σε νερό.
Βάζεις αντί για ελαιόλαδο, λάδι από κοκκοφοίνικα και έχεις πολύ αφρό.
Ερώτηση: εμείς όμως θέλουμε σαπούνι γνήσιο σαπούνι ελαιόλαδου, δε θέλουμε να …
Κώστας: Σωστά. Λιγότερος αφρός, εξαιρετικά περισσότερα ευεργετήματα. Ας δώσουμε επιτέλους την ευκαιρία στην επιδερμίδα μας να αναπνεύσει σωστά. Ας αδράξουμε την ευκαιρία και να καταπολεμήσουμε φυσικά τους εχθρούς του ανθρώπινου σώματος, ας αναπνεύσουμε ανθρώπινα.