Σάλιο: Το θαυματουργό υγρό του... στόματος!

Πόσοι από εμάς ξέρουμε πόσο σημαντικό είναι το σάλιο για τη ζωή μας; 


Και γιατί άραγε ονομάζεται «το αίμα της στοματικής κοιλότητας»; ...
Προφανώς επειδή είναι εξαιρετικά πολύτιμο για το σώμα μας. Χωρίς αυτό δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε, να φάμε, να χωνέψουμε σωστά, να έχουμε υγιή δόντια και ούλα. Χώρια που το στόμα μας θα μύριζε πάντα δυσάρεστα. Όμως αυτό το διαυγές και αφρώδες υγρό κρύβει πολλά μυστικά που αξίζει να γνωρίσουμε.

Λιπαίνει, προστατεύει, επισκευάζει

Το σάλιο επιτελεί πολλές λειτουργίες:
Προστατεύει την υγεία του στόματος εξουδετερώνοντας τα βακτήρια που είναι υπεύθυνα για την τερηδόνα των δοντιών, την ουλίτιδα και την κακοσμία. Ξεπλένει συνεχώς και λιπαίνει τα δόντια, τη γλώσσα και το εσωτερικό του στόματος για να μπορούμε να μιλάμε, να μασάμε, να γευόμαστε και να καταπίνουμε. Το εκπληκτικό είναι ότι μπορεί και επισκευάζει συνεχώς τις τρύπες των δοντιών σκληραίνοντας το οδοντικό σμάλτο, ενώ βοηθάει την οδοντοστοιχία να παραμένει με ασφάλεια στη θέση της. Χωρίς αυτό το ζωτικής σημασίας υγρό η πύλη του στόματος θα ήταν ανοικτή σε κάθε είδους μόλυνση από ιούς και άλλους παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ η πέψη των τροφών θα ήταν μια δύσκολη υπόθεση. Ως γνωστόν ο μεταβολισμός των τροφών ξεκινάει από το στόμα, αφού το σάλιο διασπά το φαγητό που τρώμε (μάλιστα, όσο πιο σκληρή είναι η τροφή, τόσο περισσότερο σάλιο παράγεται). Άρα το να μας… τρέχουν τα σάλια, όταν μυρίζουμε ένα νόστιμο φαγητό, είναι απόλυτα φυσική λειτουργία και αποτελεί μια υγιή προετοιμασία του οργανισμού.


Παράδεισος βακτηρίων
Η παραγωγή του σάλιου γίνεται κατά κύριο λόγο από τρία ζευγάρια σιελογόνων αδένων, που βρίσκονται μέσα στα μάγουλα. Οι έξι βασικοί αδένες υποβοηθούνται από περίπου 600 μικρότερους, μαζί με τη σταφυλή. Το σάλιο αποτελείται κατά 98% από νερό, ενώ το υπόλοιπο 2% περιλαμβάνει βλέννα, αντιβακτηριακές ενώσεις, αντιοξειδωτικές ουσίες, πρωτεΐνες, ηλεκτρολύτες (κάλιο, νάτριο, ασβέστιο, μαγνήσιο κλπ.) και ένζυμα, με τα οποία ξεκινά η πέψη των τροφών. Έχει μετρηθεί ότι μέσα σε ένα ml σάλιου κολυμπούν περίπου 500 εκατομμύρια βακτηριακά κύτταρα (κάποια χρήσιμα για την πέψη) και μόλις 8 εκατομμύρια ανθρώπινα κύτταρα.


Σάλιο στις πληγές
Δεν είναι μόνο τα ζώα που πλένουν τις πληγές τους με το σάλιο τους. Πολλοί άνθρωποι έχουν αυτή την ενστικτώδη συνήθεια, η οποία έχει επιστημονική βάση. Όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο άλλο απολυμαντικό μέσο, το (δικό μας) σάλιο είναι χρήσιμο, επειδή μπορεί να καταπολεμήσει άμεσα (λόγω των αντιβακτηριακών ουσιών που περιέχει) τους παθογόνους μικροοργανισμούς, αλλά και να μειώσει τον πόνο. Η ισχυρή αναλγητική ουσία του ονομάζεται οπιορφίνη και θεωρείται ότι είναι έξι φορές ισχυρότερη από τη μορφίνη. Εξάλλου η επουλωτική δύναμη του σάλιου είναι τεράστια: Πληγές του δέρματος που θα χρειάζονταν αρκετές εβδομάδες για να επουλωθούν, θέλουν μόνο μια εβδομάδα για να εξαφανιστούν, αν βρίσκονται μέσα στο στόμα!



Περί σιελόρροιας
Η παραγωγή σάλιου σε ένα υγιές άτομο κυμαίνεται από 0,75 έως 2 λίτρα την ημέρα (περίπου 2-4 ποτήρια). Κατά τη διάρκεια του ύπνου πρακτικά πέφτει σχεδόν στο μηδέν, ενώ το απόγευμα φθάνει στο μέγιστο. Όταν είμαστε όρθιοι ρέει περισσότερο σάλιο στο στόμα, λιγότερο όταν καθόμαστε ή ασκούμαστε και ακόμα λιγότερο όταν είμαστε ξαπλωμένοι ή βρισκόμαστε στο σκοτάδι. Όταν είμαστε πολύ θυμωμένοι ή ενθουσιασμένοι παράγουμε περισσότερο σάλιο, ενώ και οι εγκυμονούσες έχουν μεγαλύτερη σιελόρροια. Εννοείται βέβαια ότι η λεγόμενη κανονική ποσότητα σάλιου διαφέρει σε κάθε άνθρωπο.


Περί ξηροστομίας
Υπάρχουν διάφορες αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν μειωμένη έκκριση σάλιου (ξηροστομία) δημιουργώντας ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη εχθρικών βακτηρίων. 


Σε αυτές ανήκουν:
Οι παρενέργειες διαφόρων φαρμάκων (καρδιολογικών, αντιαλλεργικών, αγχολυτικών, αντικαρκινικών, αντιισταμινικών, διουρητικών, ορισμένων αναλγητικών και αντιυπερτσικών κ.ά.).

Η συνεχής αναπνοή από το στόμα λόγω προβλημάτων στη μύτη. Παρομοίως και η άπνοια κατά τον ύπνο.

Η κατανάλωση καφέ και αλκοόλ, καθώς και το κάπνισμα (προκαλούν ελαφρά ξηροστομία).

Το άγχος, η κατάθλιψη και η αγωνία (συχνά λέμε «στέγνωσε το στόμα μου από την αγωνία»).

Η αφυδάτωση.

Δίαιτες υψηλής πρωτεΐνης με ελάχιστους υδατάνθρακες (τύπου Άτκινς), επειδή η ταχεία καύση λίπους προκαλεί ξηροστομία.

Προβλήματα των σιελογόνων αδένων εξαιτίας απόφραξης κάποιου σιελογόνου αγωγού ή συγκεκριμένης πάθησης (π.χ. τα αυτοάνοσα νοσήματα και ειδικότερα το σύνδρομο Sjogren, ο ιός HIV / AIDS, ο διαβήτης, η νόσος Πάρκινσον).

Ιατρικές θεραπείες, όπως χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες.

Τσίχλες και καραμέλες

Οι τσίχλες και οι σκληρές καραμέλες γενικά βοηθούν σε περιπτώσεις ξηροστομίας, επειδή προκαλούν τη συνεχή παραγωγή σάλιου (αυξάνοντάς την έως και 1.000%), γεγονός που διορθώνει την κατάσταση. Γι’ αυτό και κάποιες φορές δίνονται σε ασθενείς που αναρρώνουν από εγχειρήσεις στα έντερα, γιατί έτσι αποκαθίσταται γρηγορότερα η φυσιολογική λειτουργία τους. Όμως το πρόβλημα βρίσκεται στις ουσίες (γλυκαντικές, χρωστικές και αρωματικές) που περιέχουν αυτά τα προϊόντα, καθώς μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες παρενέργειες (διάρροια, φούσκωμα, αλλεργία). Επομένως αντί για την κοινή τσίχλα, καλύτερα να προτιμήσεις τη φυσική χιώτικη μαστίχα, που είναι μακράν η καλύτερη τσίχλα στον κόσμο.



Οξύτητα σάλιου
Το σάλιο έχει τη δική του οξύτητα, η οποία κρατάει το pH του στόματος σε φυσιολογικές τιμές που κυμαίνονται μεταξύ 7,0 και 7,5. Όμως αναψυκτικά (ιδιαίτερα τύπου κόλα), ισοτονικά ποτά και «μπάρες» αθλητικής διατροφής περιέχουν πολλά οξέα και ζάχαρη και είναι υπεύθυνα για την αύξηση της οξύτητας στο σάλιο και την πρόκληση τερηδόνας. Διότι μπορεί μεν το στόμα να είναι παράδεισος για κάποια βακτήρια που χρησιμεύουν στην πέψη, όμως η υπερβολική οξύτητα διαταράσσει τη ισορροπία τους και δίνει τη σκυτάλη στην κακοσμία.


Βαρόμετρο υγείας

Λέγεται ότι το σάλιο είναι ο καθρέφτης του σώματος, αφού περιέχει έναν θησαυρό πληροφοριών για την υγεία μας. Συλλέγεται εύκολα και χρησιμεύει ως διαγνωστικό και γενετικό εργαλείο, γι’ αυτό και αποτελεί βαρόμετρο υγείας. Σήμερα με ένα απλό τεστ σάλιου μπορεί να ανιχνευθεί ο ιός HIV, η προδιάθεση για σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη, του παγκρέατος και του στόματος. Μπορούν επίσης να ληφθούν βιολογικοί δείκτες για καρδιολογικά προβλήματα και διάφορες ασθένειες (διαβήτης, παρασίτωση, ηπατίτιδα) και αλλεργίες, δείκτες στρες και ορμονών και να εντοπιστεί η πιθανότητα πρόωρου τοκετού. Ακόμα, να ανιχνευθούν ναρκωτικές ουσίες και περιβαλλοντικές τοξίνες. 


Επιπλέον μπορεί να προβλεφθεί η επιθετικότητα σε παιδιά, εφήβους και άντρες, με ένα ειδικό τεστ που αναμένεται να χρησιμοποιηθεί σε σχολεία, κρατητήρια και ψυχιατρεία. Επίσης με ένα απλό δείγμα σάλιου προσδιορίζεται το DNA μας. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τον δρα Νίκο Βουδούρη, γιατρό στο Thornhill Medical Centre (Οντάριο, Καναδάς), οι πληροφορίες που δίνει το σάλιο μπορούν να βοηθήσουν τους γιατρούς να γράψουν εξατομικευμένες συνταγές για τους ασθενείς τους.


http://kavourdistiri.blogspot.gr