Μας δηλητηριάζουν από μωρά...

Πριν από δύο χρόνια, ερευνητές σε ένα από τα κορυφαία ερευνητικά ινστιτούτα της Ευρώπης (το Karolinska Institutet της Σουηδίας) δημοσίευσαν στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Food Chemistry μελέτη όπου αναλύθηκαν τα βαρέα μέταλλα σε παιδικές τροφές.

Οι επιστήμονες ανέλυσαν τα επίπεδα των τοξικών ιχνοστοιχείων (αρσενικό, κάδμιο, αντιμόνιο, μόλυβδος και ουράνιο) σε παιδικές τροφές και γάλα για νεογνά. Μελετήθηκαν εννέα δείγματα τροφών. Ολα τα προϊόντα που αναλύθηκαν είναι διαθέσιμα στην πανευρωπαϊκή αγορά και παρασκευάζονται από γνωστές εταιρείες.

Τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της μελέτης αφορούν τη σύγκριση μητρικού γάλακτος με τα εμπορικά γάλατα σε σκόνη για νεογνά. Ολα τα τοξικά ιχνοστοιχεία βρέθηκαν σε σημαντικά αυξημένα επίπεδα στα γάλατα σε σκόνη σε σχέση με το μητρικό γάλα. Με εξαίρεση ενός προϊόντος, όλα τα προϊόντα είχαν υψηλότερες συγκεντρώσεις (σε σχέση με το μητρικό) σε κάδμιο (από 1,3 ώς 20 φορές!), μόλυβδο (από 1,6 ώς 3 φορές) και ουράνιο (από 1,7 ώς 46 φορές!), ενώ τρία προϊόντα είχαν αυξημένα επίπεδα αρσενικού (από 2 ώς 3 φορές) σε σχέση με το μητρικό γάλα.

Οι τροφές που αναλύθηκαν ήταν σιμιγδάλι, ρυζάλευρο, βρόμη και συνδυασμοί αυτών με φρούτα. Τα πιο ανησυχητικά αποτελέσματα ήταν για τις τροφές που περιέχουν ρυζάλευρο ή ρύζι όπου βρέθηκαν συγκεντρώσεις αρσενικού από 17 ώς 33 μg/kg, ενώ όλες οι άλλες τροφές περιείχαν αρσενικό σε επίπεδα 0,2 ώς 3 μg/kg. Η κατανάλωση αυτών των τροφών αντί μητρικού γάλακτος οδηγεί σε αυξημένη ημερήσια πρόσληψη των ιχνοστοιχείων από τα νεογνά. Για τα τοξικά ιχνοστοιχεία τα ευρήματα είναι ανησυχητικά: η κατανάλωση αυτών των τροφών οδηγεί σε αυξημένη (σε σχέση με τον θηλασμό) πρόσληψη αρσενικού (από 1 μέχρι και 95 φορές), καδμίου (από 3 ώς 270 φορές), μολύβδου (από 1 μέχρι 24 φορές) και ουρανίου (από 21 ώς 394 φορές).

Ανάγκη επιφυλακής

Λόγω της αυξημένης πρόσληψης σε αρσενικό, στη Μεγάλη Βρετανία, συστήνεται στα παιδιά μέχρι 4,5 χρόνων να μην καταναλώνουν παιδικές τροφές με ρύζι, ενώ στη Δανία η ίδια συμβουλή δίνεται για παιδιά μικρότερα των 10 κιλών σωματικού βάρους. Η ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη σε κάδμιο είναι σήμερα 2,5 μg/kg σωματικού βάρους και η εν λόγω μελέτη δείχνει ότι ένα μωρό που καταναλώνει 3 γεύματα γάλακτος και 2 γεύματα τροφής με ρύζι προσλαμβάνει κάδμιο μέχρι και 5 μg/kg σωματικού βάρους, δηλαδή διπλάσιας ποσότητας από την ανεκτή! Τα αναπτυσσόμενα νεφρά των μωρών είναι ιδιαίτερα ευπαθή στο κάδμιο μέχρι την ηλικία των 3 ετών.

Η νέα ελληνική μελέτη

Σε πρόσφατη μελέτη ερευνητών του Πανεπιστήμιου της Αθήνας αποδείχθηκε η μετανάστευση βαρέων μετάλλων από το νερό στα τρόφιμα: τρόφιμα-βολβοί που αρδεύθηκαν σε θερμοκήπιο με ρυπασμένο από βαρέα μέταλλα (νικέλιο και χρώμιο) νερό απορροφούν σε μεγάλα ποσοστά τα τοξικά μέταλλα. Τα ευρήματα της μελέτης αυτής δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση «Ecotoxicology and Environmental Safety». Η εν λόγω μελέτη δείχνει «πώς» (και σε ποια ποσοστά) το νικέλιο και το χρώμιο που υπάρχουν στο αρδευτικό νερό μπορούν να επιμολύνουν τη διατροφική αλυσίδα. Με αυτόν τον τρόπο, καταδεικνύεται πώς η ρύπανση του περιβάλλοντος (είτε γεωγενής είτε ανθρωπογενής) επιμολύνει τη διατροφική αλυσίδα και αυξάνει την επικινδυνότητα συγκεκριμένων τροφίμων.

Μερικά ερωτήματα που προκύπτουν από τις εν λόγω μελέτες για τη χώρα μας είναι τούτα: η επιβάρυνση των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού (δηλαδή παιδιών, εγκύων και ηλικιωμένων) με τοξικά μέταλλα ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία και σήμερα αυτό είναι πλέον γνωστό. Εχει όμως ποσοτικοποιηθεί αυτή η επιβάρυνση από τις κρατικές αρχές; Τούτα τα επιστημονικά δεδομένα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη τόσο από τις αδειοδοτούσες (στο ΥΠΕΚΑ και στο υπ. Ανάπτυξης) όσο και από τις ελεγκτικές αρχές (ΕΦΕΤ, ΕΥΕΠ, υπ. Υγείας, περιφέρειες κ.λπ.) αλλά και από τη νομοθετική και δικαστική εξουσία. Η προάσπιση της δημόσιας υγείας από τον ανερχόμενο διατροφικό κίνδυνο που λέγεται «βαρέα μέταλλα» (πρέπει να) είναι επείγουσα κρατική προτεραιότητα… Είναι όμως;


Του Γιάννη Ζαμπετάκη
Επίκουρος καθηγητής Χημείας Τροφίμων ΕΚΠΑ
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

www.aragma.gr