Πότε επιτρέπεται η πώληση προιόντων που έχει παρέλθει η προθεσμία τους;

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης Δικηγόρος Αθηνών

Από την Κυριακή 1η Σεπτεμβρίου επιτρέπονται οι πωλήσεις ληγμένων τροφίμων τα οποία θα φέρουν τον εύσχημο τίτλο περασμένης διατηρησιμότητας, σύμφωνα με... τη διάταξη του υπουργείου Ανάπτυξης.


Όπως αναφέρεται σε ενημερωτικό έγγραφο του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθήνας, εφεξής επιτρέπεται η διάθεση τροφίμων περασμένης χρονολογίας ελάχιστης διατηρησιμότητας, πλην όσων προσδιορίζονται από τη νομοθεσία ως ευαλοίωτα.

Η διάταξη αυτή δεν αφορά σε τρόφιμα που έχουν λήξει, αλλά σε τρόφιμα ελάχιστης διατηρησιμότητας (best before…).Η διάταξη παραμένει σε ισχύ κατόπιν της σύμφωνης γνώμης του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και αφορά σε μια ευρεία γκάμα κατεψυγμένων, αποξηραμένων και συσκευασμένων τροφίμων (μπαχαρικά, λάδι, ζυμαρικά κλπ).

H εφαρμογή από την 1η Σεπτεμβρίου της πολυσυζητημένης και αμφιλεγόμενης διάθεσης προϊόντων περιορισμένης διατηρησιμότητας έχει ανοίξει τη συζήτηση για την ευθύνη σε περίπτωση αλλοίωσης.

Τα συγκεκριμένα προϊόντα πωλούνται σε σούπερ μάρκετ και καταστήματα τροφίμων. Ωστόσο, όσα τα διαθέτουν, είναι υποχρεωμένα να τα έχουν σε ξεχωριστό ράφι, με πινακίδα που θα επισημαίνει με κεφαλαία γράμματα την ιδιαιτερότητα τους ενώ θα πρέπει να έχουν και χαμηλότερη τιμή.Την ευθύνη την έχει ο πωλητής από τη στιγμή που λήξει το προϊόν και για όσο διάστημα είναι αυτό το επιπλέον, η μία εβδομάδα, ο ένας μήνας, οι τρεις μήνες που προβλέπει η διάταξη. Μέχρι την αναγραφόμενη ημερομηνία ανάλωσης, την ευθύνη την έχει ο παραγωγός. Από όλο αυτό το πλαίσιο φαίνεται ότι το σούπερ μάρκετ αναλαμβάνει μια ευθύνη, που μέχρι χθες δεν την είχε.Ο καταναλωτής θα πρέπει να είναι πιο προσεχτικός όταν έχει περάσει η ημερομηνία που έχει θέσει ο παραγωγός του προϊόντος. Μπορεί να έχει υποστεί μια ποιοτική υποβάθμιση.

Ο χρόνος αυτός διάθεσης των προϊόντων περασμένης διατηρησιμότητας δεν μπορεί να υπερβαίνει κατά περίπτωση:

α.Τη μία εβδομάδα στην περίπτωση προϊόντων των οποίων η ελάχιστη δια τηρησιμότητα δηλώνεται με την αναγραφή ημέρας και μήνα.

β.Τον ένα μήνα στην περίπτωση προϊόντων των οποίων η ελάχιστη διατηρησιμότητα δηλώνεται με την αναγραφή μήνα και έτους.

γ.Τους τρεις μήνες στην περίπτωση προϊόντων των οποίων η ελάχιστη διατηρησιμότητα δηλώνεται με την αναγραφή μόνο του έτους.

Την αποκλειστική ευθύνη, στις περιπτώσεις αυτές, για την καλή υγιεινή κατάσταση των προϊόντων φέρει ο πωλητής.

Προϊόντα περασμένης διατηρησιμότητας απαγορεύεται να διατίθενται σε χώρους ομαδικής εστίασης.

Απαγορεύεται η αντικατάσταση ή τροποποίηση της χρονολογίας ελάχιστης διατηρησιμότητας με οποιονδήποτε τρόπο και από οποιονδήποτε.
Τα ως άνω προϊόντα πωλούνται μόνο σε χαμηλότερη τιμή.

Στους παραβάτες θα επιβάλλονται πρόστιμα ως εξής:

α.Έλλειψη πινακίδας με την ένδειξη ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ 1.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

β.Μη διακριτός διαχωρισμός τροφίμων περασμένης διατηρησιμότητας από τα υπόλοιπα τρόφιμα 1.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

γ.Παραποίηση (αντικατάσταση ή τροποποίηση) της χρονολογίας ελάχιστης διατηρησιμότητας 2.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

δ.Διάθεση τροφίμων περασμένης διατηρησιμότητας σε χώρους ομαδικής εστίασης 5.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

ε.Μη τήρηση υποχρέωσης πώλησης τροφίμων με την ένδειξη ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ σε χαμηλότερη τιμή 2.000 ευρώ ανά κωδικό προϊόντος.

Η αναφορά Κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από, υποδεικνύει την ημερομηνία έως την οποία τα τρόφιμα διατηρούν όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους.

Τα τρόφιμα μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια ακόμα και μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία κατά προτίμηση μέχρι υπό έναν όμως όρο που ο κάθε καταναλωτής θα πρέπει να κρίνει: ότι έχουν τηρηθεί οι οδηγίες αποθήκευσης και δεν έχει φθαρεί η συσκευασία. Η Κομισιόν μάλιστα επισημαίνει ότι ενδεχομένως το προϊόν να έχει αρχίσει να χάνει τη γεύση και την υφή του.

Η ημερομηνία «κατά προτίμηση μέχρι» εμφανίζεται σε μια ευρεία ποικιλία τροφίμων, τα οποία είναι διατηρημένα σε ψύξη, κατεψυγμένα, αποξηραμένα (ζυμαρικά, ρύζι), σε κονσέρβα, καθώς και σε άλλα τρόφιμα (φυτικά έλαια, σοκολάτα, κ.λπ.).

Πριν πετάξετε τα τρόφιμα τα οποία έχουν ξεπεράσει την ημερομηνία «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από», ελέγξτε εάν η συσκευασία είναι άθικτη και εάν η όψη, η οσμή και η γεύση του προϊόντος είναι καλές.

Επίσης, από τη στιγμή που η συσκευασία ενός τροφίμου με ημερομηνία «κατανάλωση κατά προτίμηση πριν από» έχει ανοιχτεί, ακολουθήστε τις οδηγίες, όπως «κατανάλωση εντός τριών ημερών», όταν απαιτείται.

Κατανάλωση μέχρι, υποδεικνύει την ημερομηνία έως την οποία τα τρόφιμα μπορούν να καταναλωθούν με ασφάλεια. Η Επιτροπή επισημαίνει:

Μην καταναλώνετε κανένα τρόφιμο ύστερα από τη λήξη της ημερομηνίας «κατανάλωση μέχρι».

Η ημερομηνία «κατανάλωση μέχρι» αναγράφεται σε μεγάλου βαθμού αλλοιώσιμες τροφές, όπως στο φρέσκο ψάρι, το νωπό κιμά κ.λπ.

Ακολουθήστε τις οδηγίες αποθήκευσης, όπως «διατηρείται στο ψυγείο» ή «διατηρείται στους 2-4 βαθμούς Κελσίου» • εάν δεν τηρήσετε τις οδηγίες, το προϊόν θα χαλάσει πιο σύντομα και κινδυνεύετε να προσβληθείτε από τροφική δηλητηρίαση.

Με την τοποθέτηση του προϊόντος στην ψύξη αμέσως μετά την αγορά του, μπορείτε να παρατείνετε τη διάρκειά του πέρα από την ημερομηνία «κατανάλωση μέχρι», εφόσον έχει ψυχθεί καταλλήλως. Αλλά επιβεβαιώστε ότι ακολουθήσατε τις οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία, όπως «ψύξη έως την ημερομηνία κατανάλωσης μέχρι», «μαγείρεμα από την κατάψυξη» ή «καλή απόψυξη πριν από τη χρήση και κατανάλωση μέσα σε 24 ώρες».
Όταν ένα τρόφιμο με ημερομηνία «κατανάλωση μέχρι» έχει ανοιχθεί, ακολουθήστε τις οδηγίες αποθήκευσης και κατανάλωσης, όπως «κατανάλωση εντός τριών ημερών από το άνοιγμα», λαμβάνοντας υπόψη ότι το τρόφιμο πρέπει να καταναλωθεί πριν από τη λήξη της ημερομηνίας «κατανάλωση μέχρι».

Το πραγματικό πρόβλημα με τη νέα διάταξη δεν είναι υγειονομικό. Εάν υπάρχει κάποιο πρόβλημα αυτό έχει να κάνει με τη σχέση κέρδους ανάμεσα στα σούπερ μάρκετ και τις εταιρείες παραγωγής τροφίμων, αφού πλέον τα πρώτα βλέπουν τις ιδιωτικές τους ετικέτες να χάνουν τη δυναμική τους και οι δεύτερες να πωλούν κάτι που θα κατέστρεφαν. Εξάλλου, σε παγκόσμιο επίπεδο, το 40 τοις εκατό των παραγόμενων τροφίμων καταλήγει στα σκουπίδια των ανεπτυγμένων χωρών.


Τις τελευταίες μέρες πολύς λόγος γίνεται για τα ληγμένα μη ευαλλοίωτα τρόφιμα.
Αφορμή αποτέλεσε η αναθεώρηση του άρθρου 31 της αγορανομικής διάταξης (ΑΔ) 07/2009, όπου σύμφωνα με αυτή, η πώληση αυτών των τροφίμων γίνεται υποχρεωτικά σε μειωμένη τιμή. Η μόνη διαφορά του νέου άρθρου σε σχέση με το ισχύον (ΑΔ 14/1989, 07/2009) είναι η υποχρέωση ύπαρξης μειωμένης τιμής.

Οι οργανώσεις προστασίας καταναλωτών είναι κατηγορηματικά αντίθετες με τη διάθεση των ληγμένων προϊόντων σε ράφια των σούπερ μάρκετ. Η Ένωση Καταναλωτών για την Ποιότητα της Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ) σε ανακοίνωση της λέει «όχι στη διάθεση ληγμένων μη ευαλλοίωτων τροφίμων, ούτε δωρεάν, ούτε σε χαμηλή τιμή», ενώ προτείνει: «τη νομοθετημένη διάθεση των μη ευαλλοίωτων τροφίμων αρκετά πριν την παρέλευση της ημερομηνίας ανάλωσης σε τιμές που θα κυμαίνονται μεταξύ του 40-50 τοις εκατό της προηγούμενης κανονικής τιμής του προϊόντος. Μ αυτή την τακτική, θα περιορίσουμε στο ελάχιστο, ή και θα εξαφανίσουμε τα τρόφιμα που θα έχουν λήξει, οπότε και δεν θα υπάρχει ανάγκη αναζήτησης λύσεων». Την ίδια ώρα η Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδας (ΙΝΚΑ) καλεί τους καταναλωτές σε μποϊκοτάζ στα ληγμένα προϊόντα.


ΠΗΓΗ