Τι κοινό υπάρχει μεταξύ του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και της … «Νίκης της Σαμοθράκης»;

Από την ιστοσελίδα του κ. Άγγελου Σακκέτου

Ούτε λίγο ούτε πολύ οι εκπαιδευτικοί της Κύπρου, αναφερόμενοι στα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της υστεροκομνήνειας τέχνης, κάνουν μια σύγκριση της τεχνοτροπίας των αρχαίων και των βυζαντινών καλλιτεχνών, όπως για παράδειγμα, μεταξύ Αρχαγγέλου Γαβριήλ και «Νίκης της Σαμοθράκης», και βρίσκουν αρκετές ομοιότητες με την κλασική τέχνη!.. Διαβάστε το κείμενο που ακολουθεί!..

ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ το περίφημο γλυπτό της «Νίκης της Σαμοθράκης», ένα άγαλμα του 3ου π.Χ., το οποίο βρέθηκε στη Σαμοθράκη το 1863, ο νους μας ανέτρεξε σε πολλά δημοσιεύματα, που έχουν γίνει για το περίφημο αυτό έργο, το οποίο σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο του Λούβρου.

Η Νίκη, όπως τουλάχιστον διαβάζουμε στην Ελληνική Μυθολογία, ήταν μία θεότητα της ελληνικής μυθολογίας. Μία προσωποποίηση της νίκης. Αναφέρεται ως κόρη του γίγαντα Πάλλαντα και της Στύγας.

Τις περισσότερες φορές η Νικη λατρευόταν μαζί με το Δία και την Αθηνά. Ήταν προσφιλές θέμα για ζωγράφους και γλύπτες, που την απεικόνιζαν με τη μορφή γυναίκας με φτερά. Ανάμεσα στα σημαντικότερα είναι τα αγάλματα της Νίκης του Παιωνίου (420 π.Χ.), η Νίκη της Σαμοθράκης (τέλος 3ου αι. π.Χ.) κ.ά.

Για να έρθουμε και στον Γαβριήλ, όλοι γνωρίζουν ότι είναι ένας από τους αρχάγγελους του Θεού, που αναφέρεται στην Παλαιά και στην Καινή Διαθήκη(Δανιήλ Η’ 15-27, Λουκ. Α’ 11-19 και 26-38). Το όνομά του σημαίνει «άνθρωπος του Θεού» ή «ισχύς του Θεού». Ο ίδιος λέει στο Ζαχαρία (πατέρα του Προδρόμου): «Εγώ ειμί Γαβριήλ ο παρεστηκώς ενώπιον του Θεού».

Η Αγία Γραφή παρουσιάζει πάντα τον Γαβριήλ ως απεσταλμένο του Θεού, για να εξαγγείλει στους ανθρώπους τις αποφάσεις του για τη σωτηρία «του γένους των ανθρώπων». Στην Παλαιά Διαθήκη εξηγεί στο Δανιήλ το όραμά του και του αναγγέλλει τον καιρό της έλευσης του Μεσσία. Στην Καινή Διαθήκη φέρνει το μήνυμα της γέννησης του Προδρόμου στο Ζαχαρία και ευαγγελίζεται στη Θεοτόκο τη γέννηση του Χριστού.

Η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου. Τελείται τότε «η σύναξις των αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών αγίων ασωμάτων ουρανίων ταγμάτων». Αλλά γιορτάζεται και την επομένη του Ευαγγελισμού (26 Μαρτίου), στις 11 Ιουνίου και στις 13 Ιουλίου.

Η θρησκευτική τέχνη της ορθόδοξης Εκκλησίας τον παριστά στις εικόνες μόνο του ή με άλλα πρόσωπα στις σύνθετες παραστάσεις. Συνηθισμένη θέση της εικόνας του είναι σε μια από τις πλάγιες θύρες του Ιερού ως φύλακα του αγίου βήματος.

Τι κοινό μπορεί να υπάρχει μεταξύ του Αρχαγγέλου Γαβριήλ και της … «Νίκης της Σαμοθράκης»;

Όπως είπαμε και στην αρχή του άρθρου μας, παρατηρώντας το περίφημο γλυπτό της «Νίκης της Σαμοθράκης», που σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο του Λούβρου, ο νους μας ανέτρεξε σε ένα ακόμη δημοσίευμα, το οποίο βρήκαμε μέσα το επίσημο εκπαιδευτικό βιβλίο «Διδάσκοντας τη Βυζαντινή Κύπρο μέσα από τις πηγές», του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού.του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και της Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων στη Λευκωσία (έκδοση 2011), το οποίο παραδίδεται στους φιλόλογους καθηγητές για αξιοποίησή του στη διδακτική πράξη. Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο, λοιπόν, βρήκαμε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Ούτε λίγο ούτε πολύ οι εκπαιδευτικοί της Κύπρου, αναφερόμενοι στα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της υστεροκομνήνειας τέχνης, κάνουν μια σύγκριση της τεχνοτροπίας των αρχαίων και των βυζαντινών καλλιτεχνών, όπως για παράδειγμα, μεταξύ Αρχαγγέλου Γαβριήλ και «Νίκης της Σαμοθράκης», και βρίσκουν αρκετές ομοιότητες με την κλασική τέχνη! Κατά τη σύγκριση αυτή διακρίνουμε:
α. Ψιλόλιγνες και με χάρη μορφές.
β. Ενδύματα που ανεμίζουν.
γ. Ενδύματα που διαγράφονται στο κινούμενο σώμα θυμίζοντας κλασικά αγάλματα.
δ. Οφιοειδείς απολήξεις ενδυμάτων.

Όλα αυτά, αν μη τι άλλο, ενισχύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο της επιχειρηματολογία μας, όταν λέμε πως οι Έλληνες χριστιανοί δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να δανείζονται και στην Τέχνη την τεχνοτροπία των αρχαίων Ελλήνων προγόνων τους, ώστε για μία ακόμη φορά να αποδεικνύεται το γεγονός ότι σε πολλά σημεία ο χριστιανισμός είναι πνευματικό τέκνο του ελληνισμού, όπως τουλάχιστον αναφέρει ο Επίσκοπος Μεθόδιος Φούγιας με το γνωστο έργο του: "Το ελληνικό υπόβαθρο του χριστιανισμού".

Το είδαμε εδώ