Τεχνικές για να βλέπεις θετικά τη ζωή

Μέχρι το τελευταίο μισό του 20ου αιώνα, οι ψυχολόγοι στην πλειοψηφία τους επικεντρώνονταν σε προβλήματα και σε δυσλειτουργίες ενώ λίγοι ήταν αυτοί που
ενδιαφέρονταν στο πώς μερικοί άνθρωποι καταφέρνουν να λειτουργούν κ να νιώθουν καλά. Το κίνημα της Θετικής Ψυχολογίας που αναπτύχθηκε στη συνέχεια με πρωτεργάτη τν Martin Seligman ερχόταν να απαντήσει στο ερώτημα γιατί μερικοί άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι ή πιο ¨ανθεκτικοί¨ από κάποιους άλλους. Το θεωρητικό του πλαίσιο βασίστηκε στο ότι η υγεία και η ευεξία είναι κάτι περισσότερο από την απουσία μιας διαταραχής ή μιας δυσλειτουργίας κ ότι τα συστατικά τους θα πρέπει να μελετηθούν χωριστά.

Δείκτης ψυχολογικής υγείας και ευεξίας αποτελεί η βίωση θετικών συναισθημάτων όπως η χαρά, η ικανοποίηση, το ενδιαφέρον και η αγάπη. Ταυτόχρονα όμως τα θετικά συναισθήματα μπορούν και να προκαλέσουν ευεξία τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Σύμφωνα με μελετητές, το συναίσθημα νοείται ως πολυσύνθετη αντιδραστική τάση που εκδηλώνεται σε μικρά χρονικά διαστήματα. Υπάρχει δηλαδή ένα γεγονός-ερέθισμα, το οποίο, αφού προσληφθεί συνειδητά ή ασυνείδητα απ το άτομο και ερμηνευθεί υποκειμενικά, προκαλεί μια σειρά αντιδράσεων όπως σωματικές αλλαγές, γνωστική επεξεργασία, αλλαγές στην έκφραση του προσώπου κλπ.

Τα θετικά συναισθήματα, σε αντίθεση με τα αρνητικά που συνδέονται με την προδιάθεση για συγκεκριμένες αντιδράσεις (ο φόβος συνδέεται με την τάση για φυγή, ο θυμός με την τάση για επίθεση κλπ) διευρύνουν το ρεπερτόριο των σκέψεων και των πράξεων του άτομου. Για παράδειγμα, η χαρά παρακινεί κάποιον να πιέσει τα όρια του και να είναι δημιουργικός, το ενδιαφέρον ωθεί κάποιον να ανακαλύψει, να προσλάβει καινούργιες πληροφορίες και να βελτιώσει τον εαυτό του.

Επιπλέον, σε αντίθεση με τα αρνητικά συναισθήματα τα οποία έχουν άμεσα και προσαρμοστικά οφέλη, τα θετικά συναισθήματα έχουν έμμεσα και μακροχρόνια οφέλη καθώς η διεύρυνση αυτή οδηγεί και στην δόμηση προσωπικών πόρων-δυνάμεων. Παραδείγματος χάρη το παιχνίδι κατά την παιδική ηλικία και η βίωση ανάλογων θετικών συναισθημάτων οδηγούν στο χτίσιμο πόρων με ποικίλες εκφάνσεις. Αφενός, το παιχνίδι ενδυναμώνει τις φυσικές δυνάμεις του παιδιού, αφετέρου προωθεί τη δημιουργία σχέσεων και κοινωνικών επαφών. Επιπλέον, το παιχνίδι ενδυναμώνει τις νοητικές ικανότητες του παιδιού καθώς αυξάνει την δημιουργικότητά του.

Υποστηρίζεται ακόμη ότι ορισμένα θετικά συναισθήματα μπορούν να ¨διορθώσουν¨ τις συνέπειες των αρνητικών συναισθημάτων, να λειτουργήσουν δηλαδή ως ¨αντίδοτο¨. Όπως είναι γνωστό η καρδιαγγειακή αντίδραση αυξάνεται από συγκεκριμένα αρνητικά συναισθήματα και προετοιμάζει τον οργανισμό για συγκεκριμένες αντιδράσεις. Υποστηρίζεται ότι τα θετικά συναισθήματα αντιστρέφουν την αυξημένη καρδιοαγγειακή αντίδραση, μειώνουν την οργανική και ψυχολογική αντίδραση και επαναφέρουν τον οργανισμό σε μεσαία επίπεδα δραστηριοποίησης.

Φαίνεται λοιπόν ότι τα θετικά συναισθήματα σχετίζονται με μια σειρά πλεονεκτημάτων όπως την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα σε άτομα μεγάλης ηλικίας, την ταχύτερη ανάρρωση από καρδιαγγειακές ασθένειες, την καλύτερη διαχείριση του στρες, την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της καταθλιπτικής διάθεσης κλπ.

Οι τεχνικές που εφαρμόζονται για την προώθηση θετικών συναισθημάτων δεν είναι απλώς μέθοδοι για την αντιμετώπιση και την θεραπεία ασθενειών αλλά αντιθέτως ενδυναμώνουν το άτομο και ενισχύουν την ανθεκτικότητά του.

Τέτοιες στρατηγικές είναι:

α) οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση, η βιοανάδραση, η γιόγκα, ο διαλογισμός, οι οποίες μπορούν να επιφέρουν ένα αίσθημα ικανοποίησης,

β) οι ασκήσεις νοερής απεικόνισης, όπως η εικόνα μια ήσυχης παραλίας, οι οποίες είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικές στην επικέντρωση της προσοχής και στην μείωση της έντασης. Επιπλέον, η ανάκληση μια πρόσφατης όμορφης εμπειρίας ή μια επιτυχίας μπορεί να επιφέρει αισθήματα ικανοποίησης,

γ) η ενθάρρυνση για εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες μέσω καλλιέργειας ανάλογων δυνατοτήτων (διεκδικητική συμπεριφορά, κοινωνικές δεξιότητες, επίλυση προβλημάτων και αποτελεσματική διαχείριση χρόνου),

δ) η αναπλαισίωση του νοήματος γεγονότων και εμπειριών προκειμένου να τροποποιηθούν αρνητικές πεποιθήσεις και σκέψεις.

Επιπροσθέτως η βίωση θετικών συναισθημάτων μπορεί να επέλθει και από την προσπάθεια εύρεσης θετικού νοήματος για τη ζωή μέσω θρησκευτικών ή φιλοσοφικών αναζητήσεων, από την απόδοση σε καθημερινά γεγονότα θετική αξία ή την καθημερινή πλαισίωση από φίλους.

Η ψυχολογία προκειμένου να είναι ολοκληρωμένη επιστήμη θα πρέπει να μελετά τόσο την ασθένεια και την δυστυχία όσο και την ευεξία και την ευτυχία, καθώς και να προτείνει έγκυρες παρεμβάσεις οι οποίες όχι μόνο θα ανακουφίζουν από την ψυχική ασθένεια αλλά θα καλλιεργούν και την συναισθηματική ενδυνάμω

πηγή