Ήχος και... Υγεία

Από το περιοδικό Holistic Life

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι: «Η Ιατρική, για να επαναφέρει την υγεία, πρέπει να ερευνήσει την αρρώστια, όπως η μουσική, για να δημιουργήσει την αρμονία, πρέπει να εξετάσει τη δυσαρμονία.». Δηλαδή, ως υγεία ορίζει την αρμονία, και ως ασθένεια τη δυσαρμονία.

Στη Μυθολογία, η Αρμονία, ήταν κόρη του Άρη και της Αφροδίτης (του θεού που προσωποποιεί τις δυνάμεις της βίας και της θεάς του έρωτα) και συμβόλιζε τη σύνθεση αντιθέτων δυνάμεων. Όπου δεν υπάρχει σύνθεση των δυνάμεων, υπάρχει δυσαρμονία.

Στην καθημερινή χρήση της ελληνικής γλώσσας αναφερόμαστε συχνά στην αρμονία, όταν μιλούμε για το αρμονικό σώμα ή πρόσωπο, τις αρμονικές σχέσεις, την αρμονία στη φύση, την αρμονία στους ήχους, την αρμονία στη μουσική. Λέμε καμιά φορά, ότι είναι έμφυτη η τάση του ανθρώπου να έλκεται, να ευφραίνεται και να ψυχαγωγείται από το αρμονικό, το όμορφο (εύμορφο), το ωραίο, χωρίς συχνά να συνειδητοποιούμε το γιατί .

Ο Δημόφιλος είπε ότι: «Οι λόγοι του σοφού μοιάζουν με σωτήρια βάλσαμα, που όταν είμαστε ασθενείς μας ανακουφίζουν και όταν είμαστε υγιείς μας ευφραίνουν!» Βάλσαμο λοιπόν ο λόγος του σοφού και θεραπεύει. Θεράπευε και ο σοφός Πυθαγόρας με τον ΛΟΓΟ.
Ποιο Λόγο; Με τη «Μουσική Μελωδία της Αρμονίας των Ουρανίων Σφαιρών».

Εν αρχή ην ο Λόγος ή εν αρχή ην ο Ήχος;

«Ο Πυθαγόρας, από τον 6ο αιώνα π.Χ., χρησιμοποιούσε τον ήχο για θεραπευτικούς σκοπούς. Ήταν ο πρώτος στον κόσμο που χώρισε το περίφημο μονόχορδό του, σε διαστήματα (στο μισό, στο τέταρτο…) και με την αναλογία, τον Λόγο, απέδειξε ότι ο ήχος είναι παλμική κίνηση. Αυτά λίγο-πολύ, είναι γνωστά από τα βιβλία εδώ και χρόνια. Είναι επίσης γνωστό από την παράδοση, ότι ο Πυθαγόρας προσέθεσε μία ακόμη χορδή στην επτάχορδη μέχρι τότε λύρα.

Εκείνο που δεν είναι γνωστό, είναι πώς ο Πυθαγόρας, είχε συνθέσει τη μουσική την οποία χρησιμοποιούσε για τη θεραπεία μαθητών του που είχαν ψυχικά προβλήματα ή άλλες ασθένειες;…»

Αυτά μας είπε ο συγγραφέας, κ. Ιπποκράτης Δάκογλου, ο οποίος έχει αφιερώσει χρόνια ολόκληρα στη μελέτη της Πυθαγορείου φιλοσοφίας. Έχει εντρυφήσει στα αρχαία κείμενα και έχει φέρει στην επιφάνεια θησαυρούς που αφορούν στον Πυθαγόρα. Το ότι ο κ. Δάκογλου είναι Πολιτικός Μηχανικός, απόφοιτος του Ε.Μ.Π, οπότε έχει μαθηματικές γνώσεις, αλλά και το πάθος του, παιδιόθεν, για την αναζήτηση στοιχείων για τον Πυθαγόρα, στις ξένες κυρίως βιβλιοθήκες, του άνοιξαν πόρτες που δύσκολα ανοίγουν.

«Από την αρχαιότητα», μας είπε, «διασώθηκε το όνομα της μουσικής του Πυθαγόρα. Όχι από τους Πυθαγόρειους, (αυτοί ορκίζονταν όρκο σιωπής), αλλά από άλλους. Η μουσική λεγόταν: «Μουσική Μελωδία της Αρμονίας των Ουρανίων Σφαιρών». Πολλά λέγονταν γύρω από τη μουσική αυτή. Ο Αριστοτέλης αφιέρωσε στο βιβλίο του «Περί Ουρανού» ολόκληρο κεφάλαιο για τη Μουσική Αρμονία του Πυθαγόρα, και εξέφρασε τις αντιρρήσεις του για όσα περί- εργα διεδίδοντο για τη μουσική του.

Είχα την τύχη να καταφέρω να βρω, από ακριτομυθίες του Φιλολάου, που ήταν μαθητής του ηλικιωμένου πλέον Πυθαγόρα, ποιος είναι ο μαθηματικός Νόμος της Μουσικής Μελωδίας της Αρμονίας των Ουρανίων Σφαιρών! Ο Φιλόλαος ήταν ο μόνος που κρατούσε σημειώσεις. (Μέρος αυτών των σημειώσεων αγόρασε ο Πλάτων με πολλά χρήματα, και τα έχει γράψει στον «Τίμαιο»).

Ο Μαθηματικός Νόμος των Αποστάσεων των Πλανητών, είναι ο Νόμος της Δημιουργίας ολόκληρου του σύμπαντος!

Ο Πυθαγόρας ήξερε όλο το Πλανητικό Σύστημα των 12 Πλανητών (και όχι 9 ή 10 όπως έλεγαν). Το Νόμο των Αποστάσεων των Πλανητών, ο Πυθαγόρας τον παρουσίασε και: Αλγεβρικά: 1, Φ, Φ2, Φ3, …Φ8, Φ9,…, όπου Φ είναι ο Χρυσός Αριθμός, η Χρυσή Τομή, που λέγεται στα Μαθηματικά: «Άκρος και Μέσος Λόγος». Ήξερε ότι οι αριθμοί αυτοί είναι συχνότητες.

Έτσι παρουσίασε αυτή τη γεωμετρική πρόοδο και μουσικά. Ο Πυθαγόρας έλεγε ότι η αρίστη μουσική οκτάβα είναι η Δωρική, (που σήμερα θα τη γράφαμε: ΜΙ RE DO SI LA SOL FA MI). Εφάρμοσε τον Νόμο της Δημιουργίας του Σύμπαντος πάνω στη δωρική οκτάβα και συνέθεσε μουσική που χρησιμοποιούσε για θεραπευτικούς σκοπούς.»

Θα μπορούσαμε να γεμίσουμε σελίδες ολόκληρες με όσα ενδιαφέροντα μας είπε ο κ. Δάκογλου, αλλά θα περιοριστούμε εδώ στο να παρουσιάσουμε το αποτέλεσμα της έρευνάς του πάνω στη μουσική του Πυθαγόρα. Ο κ. Δάκογλου λοιπόν, απευθύνθηκε στο αθηναϊκό παράρτημα του Κέντρου Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (που ίδρυσε ο γνωστός Έλληνας συνθέτης Ιάννης Ξενάκης), ο επικεφαλής του οποίου Καθηγητής κ. Βασιλειάδης, δέχτηκε να συνεργαστεί κι έτσι από τις συχνότητες των κυμάνσεων του Πυθαγόρα, γράφτηκαν δύο μουσικές συνθέσεις, οι οποίες μετά αποτυπώθηκαν και σε παρτιτούρες. Αυτό έγινε πριν 20 χρόνια. «Στη διάρκεια αυτών των ετών, έχω χιλιάδες περιστατικά ανθρώπων που ωφελήθηκαν από τη μουσική αυτή! Η μουσική αυτή αποδεδειγμένα ηρεμεί, άρα θεραπεύει!

Δεν είμαι μουσικός. Ένας διεθνούς φήμης Έλληνας μουσικός και ερευνητής της αρχαίας ελληνικής μουσικής, όταν άκουσε τη «μουσική του Πυθαγόρα» που του έδωσα, μου είπε ότι είναι η Προσωδία που έψελναν στους Δελφούς προς τιμήν του Απόλλωνα, με συνοδεία λύρας!

Η μουσική αυτή προκαλούσε ανάταση ψυχής, πριν μπουν στο ναό! Αυτό το κάνει και η μουσική που έχω εγώ. Διαρκεί 7 λεπτά. Την έχουν πάρει από μένα και γιατροί και κανείς δεν μου είπε κάτι το αρνητικό, αν και οι γιατροί συνήθως είναι πολύ επιφυλακτικοί!»

Αυτά, σε γενικές γραμμές, μας είπε επί του θέματος ο κ. Δάκογλου, και είναι αρκετά για να συμπεράνουμε από αυτά, ότι : Εν αρχή ην ο Λόγος, ή αλλιώς, εν αρχή ην ο Ήχος!

O ήχος που ταράζει ή ηρεμεί το νερό

Οι πολλοί αναγνώστες του βιβλίου του Ιάπωνα επιστήμονα Dr. Masaru Emoto, ασφαλώς θα θυμούνται αυτά που αναγράφονται στην ενότητα με τον τίτλο: «Μπορεί το νερό να ακούσει ήχους;». Στην ενότητα αυτή, αρχίζοντας με χιουμοριστική διάθεση, από τις διαφημίσεις σαν αυτή που έλεγε ότι τα πιροσκί κάποιας επιχείρησης είναι…«μουσική τροφή» γιατί όταν φούσκωναν τους έπαιζαν μουσική του Τσαϊκόφσκι, στη συνέχεια περνάει στο επιστημονικό κομμάτι της ενότητας και αναφέρει ότι η μουσικοθεραπεία έχει αναγνωριστεί ως ένα έγκυρο επιστημονικό πεδίο και ασκείται σε ιατρικά ιδρύματα και αλλού. Υπενθυμίζει στη συνέχεια τις θεωρίες ότι τα φυτά μεγαλώνουν καλύτερα όταν τους λέμε γλυκά λόγια, ενώ δεν αναπτύσσονται όταν τα βρίζουμε. Και συνεχίζει: «Σκεφτήκαμε ότι το νερό που περιέχεται στις τροφές και στα φυτά θα πρέπει να ακούει τη μουσική και τα λόγια. Είναι πιθανόν άραγε, ο λόγος που οι άνθρωποι αισθάνονται χαρά και παίρνουν θάρρος για να αντιμετωπίσουν τη ζωή όταν ακούνε μουσική, να είναι επειδή το νερό που περιέχεται στο σώμα τους υφίσταται κάποια αλλαγή; Οι δονήσεις της μουσικής και των λόγων, που μεταφέρονται μέσω του αέρα, επηρεάζουν το νερό περισσότερο από κάθε άλλο στοιχείο…»

Στα πειράματα που πραγματοποίησε η ομάδα του Εmoto, βασικό αποτέλεσμα ήταν οι φωτογραφίες κρυστάλλων δυναμοποιημένου απεσταγμένου νερού, οι οποίοι είχαν διαφορετική μορφή ανάλογα με το είδος της μουσικής που έβαλαν να «ακούσει» το νερό. Μετά αναφέρεται στην παρατήρηση ότι το βρασμένο ρύζι κλεισμένο σε γυάλινο βάζο, σαπίζει και παίρνει άσχημη μυρωδιά όταν το βρίζουν και όταν του μιλούν γλυκά, διατηρείται φρέσκο για μέρες.

Το 70% του σώματός μας είναι νερό. Ο ήχος που το δονεί, το «oμορφαίνει» ή το «ασχημίζει» λέει ο Εmoto. Ο ήχος δίνει μορφή στο νερό. Μας δίνει μορφή!

Ηχορυπαίνεται το σώμα και η ψυχή

Το είδος του ήχου, η έντασή του, η συχνότητά του και η διάρκεια έκθεσης του ανθρώπου σ’ αυτόν, είναι παράγοντες που καθορίζουν το αν, πόσο και πώς θα επηρεαστεί ο ανθρώπινος οργανισμός.

Ο θόρυβος δεν είναι ωφέλιμος ήχος. Προσβάλλει πρώτα την ακοή, σαν να προσπαθεί ο οργανισμός, κλείνοντας την είσοδο, να προστατέψει τον εγκέφαλο.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία, αναφέρει ότι: «Η έκθεση σε θόρυβο εγκυμονεί πολλούς κινδύνους για την υγεία. Ο υπερβολικός θόρυβος προκαλεί βλάβες στα τριχοειδή κύτταρα του κοχλία στο έσω ους, με αποτέλεσμα την απώλεια της ακοής.

Υπάρχουν στοιχεία ότι η έκθεση στο θόρυβο επιδρά στο καρδιαγγειακό σύστημα με αποτέλεσμα την έκκριση κατεχολαμινών και την αύξηση της πίεσης του αίματος. Τα επίπεδα των κατεχολαμινών, περιλαμβανομένης και της επινεφρίνης (αδρεναλίνη) στο αίμα, συνδέονται με το άγχος.»

Ο έντονος θόρυβος διεγείρει το αυτόνομο νευρικό σύστημα και προκαλεί αντιδράσεις τύπου stress, με συνέπεια την πτώση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Οι εκτεθειμένοι στο θόρυβο παρουσιάζουν συχνά και διαταραχές στην πέψη, δυσκολία στη συγκέντρωση, πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, σωματική κόπωση, εκνευρισμό, υπερένταση, ακόμα και διαταραχές των εμμήνων στις γυναίκες. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι ξαφνικοί παλμικοί θόρυβοι (κορναρίσματα, κουδουνίσματα τηλεφώνου, κ.ά.) έχουν μεγαλύτερη επίδραση.

Το Βασιλικό Εθνικό Ινστιτούτο της Μ. Βρετανίας για τους βαρύκοους, αναφέρει ότι τα 2/3 των νέων στην Αγγλία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα ακοής λόγω της υπερβολικής χρήσης MP3 players. Tα 72 από τα 110 MP3 players που εξετάστηκαν από το Ινστιτούτο, βρέθηκε ότι εξέπεμπαν ήχο έντασης πάνω από 85 decibels(dB), που ισοδυναμεί με τον ήχο ενός ξυπνητηριού που χτυπά συνέχεια δίπλα στο αυτί.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, με όριο κινδύνου τα 70 dB, oι κάτοικοι της Αθήνας εκτίθενται σε θορύβους 75 dB, κατά μέσο όρο, ενώ σε κεντρικά σημεία ο θόρυβος ξεπερνά τα 100 dB ! Δεν πηγαίνουν πίσω σε ηχορύπανση και άλλες πόλεις της Ελλάδας!

Ο Ερμής, οι Μούσες, η Θεραπεία…

Η Μουσική, γεννήθηκε από το καύκαλο μιας χελώνας, λέει η Μυθολογία. Ο μικρός και σκανταλιάρης Ερμής, έφτιαξε μια λύρα και τη χάρισε στον Απόλλωνα, για να τον εξευμενίσει μετά το χουνέρι που του είχε κάνει, με το να κλέψει τα βόδια του. Ο Ερμής θεωρείται επίσης εφευρέτης και κατασκευαστής του αυλού και της σύριγγας και δάσκαλος της χρήσης αυτών των οργάνων. Ο Ερμής ήταν ο θεός του αέρα.

Έτσι, επειδή ο άνεμος σφυρίζει και παράγει ήχους, ήταν επόμενο να περάσει στην αρμοδιότητά του κάθε όργανο που παράγει ήχο. Ο Ερμής όμως ήταν και θεός της επικοινωνίας. Ο ήχος είναι μέσον επικοινωνίας. Ο Απόλλων λατρευόταν και ως θεός της μουσικής. Λεγόταν και Μουσηγέτης, γιατί οδηγούσε τις Μούσες. Από τις Μούσες πήρε το όνομά της και η μουσική. Η λατρεία του Απόλλωνα συνδεόταν και με την ιατρική. Ήταν πατέρας του Ασκληπιού.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η επικοινωνία και η έκφραση μέσω της μουσικής, η ίδια η μουσική, ήταν ένα θεραπευτικό μέσον που παραδόθηκε από τον Ερμή στον Απόλλωνα, με τελικό αποτέλεσμα την ίαση; Τι σημαίνει όμως «ίαση»; Μήπως σημαίνει «αρμονία»; Ο ιατρός πότε θεραπεύει; Όταν εξαφανίζει κάποιο σύμπτωμα, ή μήπως όταν συγχρόνως βοηθάει τον πάσχοντα να καταλάβει ότι ο αρμονικός τρόπος ζωής είναι υγιεινός και του υποδεικνύει τρόπους να ζει υγιεινά;

Παρά το ότι δεν το συνηθίζω, σ’ αυτό το άρθρο έχω χρησιμοποιήσει ήδη δύο ρητά. Θα δανειστώ ακόμα ένα, από τον Ζ .Ζ .Ρουσσώ αυτή τη φορά : «Η υγιεινή είναι το μόνο χρήσιμο τμήμα της ιατρικής και η υγιεινή είναι μάλλον μια αρετή παρά μια επιστήμη.»

Από την εποχή του Ρουσώ έως σήμερα, οι ιατροί που ενισχύουν την υγιεινή ως αρετή στους ασθενείς τους αυξήθηκαν και όλο και πληθαίνουν. Πληθαίνουν επίσης οι μουσικοθεραπευτές. Στις μέρες μας, η μουσική ως εργαλείο στα χέρια ειδικών, δίνει άλλη διάσταση στη θεραπεία.

Ο Καρδιολόγος κ. Αθανάσιος Δρίτσας, MD, FESC, Συνθέτης, μέλος της Διεθνούς Εταιρίας Μουσικής στην Ιατρική, μιλώντας σε σεμινάριο της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρίας, παλαιότερα, αναφέρθηκε στην θετική επίδραση που είχε η μουσική στους ασθενείς στις μονάδες εντατικής θεραπείας στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο. Με ειδικά διαμορφωμένο ερωτηματολόγιο και με βάση την παιδεία του ασθενούς λαμβάνεται ένα μουσικό ιστορικό και ο ασθενής ακούει την ανάλογη μουσική.

Στο 85% των ασθενών παρατηρήθηκε μείωση του stress περισσότερο από το μισό και είχε πιο χαμηλούς παλμούς. Αλλά και κατά τη διάρκεια του τεστ κοπώσεως, η ήρεμη και χαλαρή μουσική συμβάλλει στο να μειώνονται οι παλμοί, η πίεση, οι αντιδράσεις πανικού, η αδρεναλίνη.

Σημαντικό ρόλο παίζει το είδος της μουσικής που ακούει ο ασθενής. Άλλες μελέτες έδειξαν ότι η Σονάτα Κ 448 για δύο πιάνα του Μότσαρτ είχε θετική επίδραση σε άτομα με επιληψία.
Σε σοβαρά νοσοκομεία της Αμερικής και της Ευρώπης, υπάρχουν κλινικές βιωματικής μουσικοθεραπείας όπου ο ασθενής παίρνει μέρος στη θεραπεία του με τη βοήθεια και τη συνεργασία του θεραπευτή του. Μια πιο απλουστευμένη μορφή μουσικοθεραπείας είναι η ακρόαση προεπιλεγμένης μουσικής, η οποία φέρει το όνομα: «μουσική-φάρμακο».

Άλλοι επιστήμονες έχουν ασχοληθεί περισσότερο με την επίδραση του ήχου στο έμβρυο και το νεογνό. Σε ανακοίνωση που υπογράφει ο κ. Δ. Αναγνωστάκης, (Τμήμα Νεογνών του Νοσοκομείου «Αγία Σοφία», Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών) επισημαίνεται ότι το έμβρυο ακούει μέσα στην κοιλιά της μητέρας και επηρεάζεται ανάλογα με τους ήχους που ακούει. Επίσης αναφέρει ότι ο θόρυβος στους θαλάμους των νεογνών επηρεάζει την ακοή τους και πρέπει να εξασφαλίζεται
στους χώρους αυτούς η ησυχία. Σε μελέτες που έχουν γίνει σε νεογνά σε θερμοκοιτίδες, έχει παρατηρηθεί ότι εκείνα που ζουν σε ησυχία, παραμένουν λιγότερες μέρες στον αναπνευστήρα και χρειάζονται λιγότερες μέρες οξυγονοθεραπείας.

Ο παλμός της καρδιάς της μητέρας είναι ο πρώτος ήχος που σφραγίζει την ζωή μας. Ο Αμερικανόs αναισθησιολόγοs Dr.Fred Schwartz του Piedmont Hospital της Atlanta έχει προχωρήσει στην καταγραφή ήχων από τη ροή του αίματος της μητέρας στις αρτηρίες και την αναπνοή της μητέρας και έχει παρατηρηθεί ότι βάζοντας τους ήχους αυτούς να τους ακούν τα νεογνά που είναι σε θερμοκοιτίδες, η ανάπτυξή τους είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική!

Υγιεινό περιβάλλον για το έμβρυο, το νεογνό, τον άνθρωπο, δεν μπορεί να νοηθεί αν δεν είναι καθαρό από θορύβους και εμπλουτισμένο με ήχους που μας φέρνουν ηρεμία και πιο κοντά στην αρετή.

Η Μουσικοθεραπεία ως Επιστήμη

«Η πρώτη μουσικοθεραπευτική σχέση του κάθε ανθρώπου (όχι φυσικά με την έννοια κλινικής προσέγγισης) είναι η επικοινωνιακή σχέση μαμάς-βρέφους, καθαρά μη λεκτική- σωματική.

Ο μουσικοθεραπευτής πολλές φορές χρειάζεται να απεικονίσει ηχητικά μια παρόμοια διάσταση μη λεκτικής επικοινωνίας. Είναι ειδικά εκπαιδευμένος στο να ακούει το «παιδί- μουσικό» στον άνθρωπο και να συνθέτει την ανάλογη ηχητική εικόνα, στη μοναδικότητα της στιγμής.

Ο άνθρωπος είναι σαν μουσικό όργανο με τη μοναδική μουσική του ταυτότητα, η οποία εναρμονίζεται ανάλογα με τις συνθήκες. Η αναπνοή, οι σφυγμοί της καρδιάς, η χροιά, η τοποθέτηση, η ένταση της φωνής, των κινήσεων, το βλέμμα και η στάση του σώματος, καθώς και οι ήχοι των σκέψεων και των συναισθημάτων συνθέτουν αυτή τη μουσική ταυτότητα του ανθρώπου, προσφέροντας έτσι υλικό στον θεραπευτή για το μουσικό «θέμα» του κλινικού αυτοσχεδιασμού. Ο θεραπευόμενος ακούει την οικεία σ’ αυτόν μουσική εικόνα που δημιουργεί ο μουσικοθεραπευτής, αισθάνεται ότι ένας άνθρωπος τον «νιώθει», τον «καταλαβαίνει» και μπορεί να συνυπάρξει με το δικό του «θέμα» Έτσι εμπλέκεται στη θεραπευτική σχέση χτίζοντας εμπιστοσύνη.»

Αυτά μεταξύ άλλων αναφέρει η Mουσικοθεραπεύτρια κ. Ντόρα Ψαλτοπούλου, διδάκτωρ του Παιδαγωγικού Τμήματος του Α.Π.Θ και διπλωματούχος πιάνου από το Κρα-
τικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Απευθυνθήκαμε στην κ. Ψαλτοπούλου , η οποία από την αρχή μας τόνισε ότι: «Η Μουσικοθεραπεία δεν είναι σε καμιά περίπτωση εναλλακτική θεραπεία».
Αυτό μας έδωσε την αφορμή να υποβάλουμε στην κ. Ψαλτοπούλου την εξής ερώτηση: «Από την αρχαιότητα, έως σήμερα, η μουσική έχει χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό μέσον. Εκ του αποτελέσματος, γνωρίζουμε ότι η μουσική θεραπεύει. Όμως στις μέρες μας δεν αναγνωρίζε- ται τίποτα ως θεραπευτικό, αν δεν έχει αποδειχτεί η θεραπευτική του δράση με μετρήσεις, για να ενταχθεί στα ιατρικά ή παραϊατρικά επαγγέλματα. Ως επάγγελμα λοιπόν η μουσι- κοθεραπεία, τι σχέση έχει με την Ιατρική;»

Η κ. Ψαλτοπούλου μας απάντησε ως εξής: «Δεν πρόκειται για ιατρικό ή παραϊατρικό επάγγελ- μα, ώστε να ενταχθεί εκεί. Πρόκειται για ψυχοθεραπεία που υποβοηθά στην ιατρική αγωγή. Συμπληρώνει ή μπορεί να κατέχει ισότιμη θέση με την ιατρική παρέμβαση ή να είναι η βασική θεραπεία όταν πρόκειται για ψυχοσωματικά. Η μουσική δεν θεραπεύει ακριβώς. Η σχέση η μουσικοθεραπευτική, θεραπεύει. Με λίγα λόγια, η μουσικοθεραπεία διέπεται από τις αρχές της ψυχοθεραπείας, είτε αναλυτικής κατεύθυνσης, είτε συμπεριφορικής, είτε ουμανιστικής, είτε transpersonal.»

Ως πρόσθετες πληροφορίες για όλους όσοι δεν είμαστε πλήρως ενημερωμένοι περί Μουσικοθεραπείας, έρχονται τα λόγια της κ. Ψαλτοπούλου: «Υπάρχουν δύο είδη μουσικο-ψυχοθεραπείας:

• Μουσικο-ψυχοθεραπεία βαθιάς κατανόησης εαυτού. Ο μουσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί τις μουσικές εμπειρίες και τις σχέσεις που διαμορφώνονται μέσα από αυτές, με σκοπό να αποκτήσει ο ασθενής του μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού του και της ζωής του, έτσι ώστε να οδηγηθεί στις απαραίτητες ψυχολογικές αλλαγές.
• Μεταμορφωτική μουσικο-ψυχοθεραπεία: Ο μουσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί τις μουσικές εμπειρίες και τις σχέσεις που διαμορφώνονται μέσα από αυτές, με σκοπό να οδηγήσει τον ασθενή σε μεταμορφωτικές εμπειρίες, οι οποίες συμπληρώνουν ή είναι ανεξάρτητες από οποιαδήποτε κατανόηση του εαυτού, που έχει προέλθει μέσα από λεκτική επικοινωνία. Δηλαδή, η μουσική η ίδια είναι η θεραπεία.» Αξίζει να δανειστούμε ένα ακόμα απόσπασμα από ομιλία της κ. Ψαλτοπούλου, το οποίο αναφέρεται στη μουσική: «Όλοι είμαστε άνθρωποι αποτελούμενοι από ψυχή, σώμα και πνεύμα και μια επιτυχημένη θεραπεία πρέπει να λάβει υπόψη της την ολότητα του ανθρώπου. Η μουσική είναι τέχνη που μιλάει στον άνθρωπο ως όλον και προσφέρει μοναδικές δυνατότητες για ανθρώπινη έκφραση και επικοινωνία…»

Πειραματική απόδειξη του Ήχου: Νάτριο «Μουσική είναι η ακριβής μινιατούρα των νόμων της φύσης…Εάν μελετήσουμε τους εαυτούς μας θα ανακαλύψουμε ότι οι χτύποι της καρδιάς, η εισπνοή και η εκπνοή, είναι όλα δουλειά του ρυθμού. Η ζωή μας εξαρτάται από τη ρυθμική εργασία του μηχανισμού του σώματος. Η αναπνοή εκδηλώνεται σαν φωνή, σαν λέξη, σαν ήχος μέσα μας. Αυτό είναι μουσική.

Φαίνεται ότι υπάρχει μουσική έξω από εμάς και μέσα σε μας!»

Με τα λόγια αυτά του I. Khan, αρχίζει η παρουσίαση παλαιότερης εργασίας του Δρ. Γιώργου Λουκά, Ψυχίατρου-Ομοιοπαθητικού και της κ. Ψαλτοπούλου Ντόρας, Μουσικοθεραπεύτριας, ΜΑ, CMT, PHO. Η εργασία αυτή είχε ως σκοπό την πειραματική απόδειξη ήχου που αντιστοιχεί στο στοιχείο Νάτριο του Περιοδικού Συστήματος.

Η εργασία είχε ως βάση την εξής παραδοχή: «Ο ήχος, η μουσική προσφέρει τη δυνατότητα για ανακατεύθυνση της ενεργειακής ροής καθώς και τις δυνατότητες για εσωτερική δόμηση του ανθρώπου και αλλαγές στην εξωτερική έκφραση αυτής της εσωτερικής του δόμησης. Ο ήχος αποτελεί μια διέγερση, που προκαλεί στον πειραματάνθρωπο μια συμπτωματολογία. Το σύνολο των επιδράσεων στους πειραματανθρώπους, καλείται ηχητική απόδειξη (Ηχητικό proving). H ηχητική απόδειξη αποτελεί μια ξεχωριστή προσωπικότητα, όπως και το proving κάθε φαρμακευτικής ουσίας. Η θεραπευτική χρησιμότητα του ήχου βασίζεται στο «νόμο των ομοίων». Η διάθεση του ασθενούς πρέπει να συνταιριάζει με τη διάθεση που προκαλεί ο ήχος στους πειραματανθρώπους, δηλαδή, με τον όμοιο ήχο…»

Η πειραματική απόδειξη αφορούσε τον ήχο: La, τρίτη οκτάβα πριν από το μέσο Do. Θα ήταν υπερβολή να αναφέρω εδώ λεπτομερώς την διαδικασία της απόδειξης, η οποία διήρκεσε αρκετές μέρες, και είχε διάφορα στάδια. Οι στόχοι της εργασίας ήταν οι εξής:

1. Να γίνει συσχέτιση ήχων με τα στοιχεία του περιοδικού συστήματος.
2. Να γίνει κλινική εφαρμογή ήχων με βάση το νόμο των ομοίων, όπου αντί για φάρμακο ή και ταυτόχρονα, θα συνταγογραφείται ήχος, ανάλογα με την προσωπικότητα του ατόμου.
3. Να εμπλουτιστεί η μελέτη της ομοιοπαθητικής materia medica από νέα στοιχεία, που θα προκύψουν από τις ηχητικές αποδείξεις.

Τα συμπεράσματα για την ψυχική κατάσταση που δημιούργησε ο συγκεκριμένος ήχος στους πειραματανθρώπους είναι τα εξής:

1. Υπάρχει δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων. Το άτομο χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια. Χτίζει έναν τοίχο γύρω του.
2. Το άτομο είναι δεσμευμένο στο παρελθόν του. Συνεχώς σκέφτεται συμβάντα του παρελθόντος.
3. Αίσθηση ότι καταδικάζεται.
4. Αίσθηση ότι είναι μοναχικό και απομονωμένο.
5. Μίσος για τα άτομα που δεν συμπαθεί.
6. Αίσθηση ότι τον καταδιώκουν.
7. Αγωνία σαν κάτι να πρόκειται να συμβεί.
8. Θλίψη.

Όσοι γνωρίζουν Ομοιοπαθητική, καταλαβαίνουν ότι ο ήχος που χρησιμοποιήθηκε στην πειραματική απόδειξη, είναι ο ήχος του Natrium muriaticum, στα ψυχονοητικά συμπτώματα του οποίου εντάσσονται αυτά που εκδήλωσαν οι πειραματάνθρωποι.

Ο κ. Λουκάς μας είπε: «Τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει αρκετές ηχητικές αποδείξεις και έχουμε καταλήξει σε αρκετά ενδιαφέροντα συμπεράσματα, τα οποία κάποτε θα ανακοινωθούν.»

Μια άλλη ηχητική απόδειξη, ήταν του ήχου Do δίεση τρίτη οκτάβα πριν από το μέσο Do.Τα συμπτώματα που σημειώθηκαν ήταν:

1. Αίσθηση ότι κάποιος είναι διαφορετικός από τους άλλους.
2. Η εναγώνια προσπάθεια για πέταγμα, ενώ το αεροπλάνο πέφτει, που ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια για να καταφέρει κάποιος κάτι, που όμως αισθάνεται αμφιβολία αν μπορεί. Το Ομοιοπαθητικό φάρμακο που ταιριάζει στον ήχο αυτό, είναι το Bοrax.

Στο 17ο Συνέδριο των Ενόπλων Δυνάμεων, ανακοινώθηκαν άλλα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε ο κ. Λουκάς με τους συνεργάτες του, που εκτός από την Μουσικολόγο κ. Ψαλτοπούλου ήταν και: ο Ψυχίατρος κ. Δημήτρης Μόνος, Καθηγητής Πανεπιστημίου,, η κ. Ελένη Σπυράντη, Iατρός Γενικής Ιατρικής- Ομοιοπαθητικός, ο κ. Ανδρέας Γκολοβάτσιουκ, Ιατρός, σε συνεργασία με τη Νοσηλευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και την Ιατρική Σχολή του Νοβοσιμπίρσκ της Ρωσίας.
Δεν θα αναφέρουμε τώρα τα αποτελέσματα απόδειξης και αυτών των ήχων. Θα κλείσουμε εδώ αυτή την ενότητα, με το γενικό συμπέρασμα, ότι κατά τη διενέργεια των πειραμάτων, εκτός από τα ψυχονοητικά συμπτώματα που παρατηρήθηκαν στους πειραματανθρώπους, παρατηρήθηκαν και σωματικά και γενικά συμπτώματα, όπως αλλαγή στην έμμηνο ροή ή αλλαγή στις διατροφικές επιθυμίες..

Όπως λέει ο κ. Λουκάς: «Ο κόσμος μας, το σώμα μας, οι σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας και οι συγκινήσεις μας μπορούν να επηρεαστούν και να μορφοποιηθούν από τον ήχο.»

Ο «Σιωπηλός Ήχος» και «Δελφινοθεραπεία»

«Ο Έλληνας λέκτορας Βιοϊατρικής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Κωνσταντίνος Κούσιος, και η επιστημονική ομάδα, της οποίας είναι επικεφαλής, κατασκεύασαν μηχάνημα Εστιασμένου Υπέρηχου Υψηλής Έντασης, το οποίο χρησιμοποιείται στο Νοσοκομείο Churchil για την αντιμετώπιση μεμονωμένων όγκων στο ήπαρ και τους νεφρούς…».

Έτσι διαβάσαμε στον Τύπο. Αλλού διαβάσαμε για Κινέζικη τεχνική θεραπείας του καρκίνου του μαστού με τη χρήση υπερήχων. Η τεχνική αυτή δοκιμάζεται από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ογκολογίας του Μιλάνου.

Πολλά μπορεί να διαβάσει κανείς για τους υπερήχους και τη χρήση τους. Από το ότι διώχνουν τα ποντίκια και τις κατσαρίδες, μέχρι το ότι χρησιμοποιούνται για διαγνωστικούς σκοπούς όλο και πιο πολύ, και ότι πειραματικώς ή όχι, ασχολούνται οι επιστήμονες με τη θεραπευτική τους δράση.

Ο υπέρηχος είναι ήχος υψηλότερης συχνότητας από αυτή που αντιλαμβάνεται το αυτί μας και γι’ αυτό λέγεται: «σιωπηλός ήχος». Δεν θα επεκταθούμε στο θέμα των υπερήχων τώρα. Εξάλλου, κάθε ενότητα που αφορά στο γενικότερο θέμα: «Ήχος και Υγεία», θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ενός ξεχωριστού άρθρου από μόνη της, αφού το θέμα του Ήχου είναι τεράστιο και φτάνει …στο υπερπέραν.

Εκείνο όμως που δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε, είναι μια πινελιά φυσικής θεραπείας με υπερήχους που είναι πιο κοντά στο επίπεδο των ανθρώπων σαν εμένα που δεν είμαι ειδική στο θέμα των υπερήχων.

Πρόκειται για πρόγραμμα «Δελφινοθεραπείας» στο Κέντρο Dolphin assisted therapy του Κey Largo, στο Μαϊάμι της Φλώριντα, που εφαρμόζεται σε παιδιά 4-13 ετών, που πάσχουν από ασθένειες όπως: εγκεφαλική παράλυση, αυτισμός, Σύνδρομο Down, καθυστέρηση ανάπτυξης, τραυματικές διαταραχές, διαταραχές λόγου, νοητική καθυστέρηση κ.ά.

Όπως λέει ο Φυσικοθεραπευτής Κων/νος Χανδόλιας NDT-SI, «…Η δελφινοθεραπεία είναι εξατομικευμένο πρόγραμμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε παιδιού. Βασίζεται σε τρεις αποδεδειγμένες ιδιότητες των δελφινιών, οι οποίες είναι:

• Τα έντονα ηχητικά κύματα που προκαλούν εναλλασσόμενες περιοχές συμπίεσης και διαστολής στο νερό, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φυσαλίδες ανά εκατομμυριοστό του μέτρου (Cavitation). Αυτές προσκρούουν δυναμικά στο ανθρώπινο σώμα αυξάνοντας τη θερμοκρασία και εξομαλύνοντας τον μυϊκό τόνο. Με την πρόσκρουση δημιουργούνται κοιλότητες στην κυτταρική μεμβράνη και έτσι αυξάνεται η διαπερατότητά της σε ορμόνες που συμβάλλουν στη μείωση της σπαστικότητας.
• Οι υπέρηχοι του δελφινιού (sonar) υπερκαλύπτουν τους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς υπέρηχους που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος με τα μηχανήματα. (Echolocation-Sonophoresis)
• H αλληλεπίδραση (Interaction)…»
Το νερό, το κολύμπι, η κίνηση, η επαφή με το δελφίνι, το παιχνίδι, ο ήχος επηρεάζουν θετικά την υγεία των παιδιών. Η βελτίωση επιβεβαιώ-
νεται και με σχετικές μετρήσεις.

Οι υπέρηχοι που εκπέμπει το δελφίνι έχουν διαφορετική ένταση από εκείνη που έχουν συνήθως οι υπέρηχοι που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Ενώ ο άνθρωπος χρησιμοποιεί υπέρηχους με μέση τιμή έντασης τα 2w/cm2, το δελφίνι εκπέμπει υπέρηχους έντασης 8,3 w/cm2.

Και μια που μιλάμε για το δελφίνι, ας θυμηθού- με ότι το ευαίσθητο στον ήχο αυτό πλάσμα, έσωσε τον Αρίωνα και τον έβγαλε στο Ταίναρο, όταν τον έριξαν στη θάλασσα οι ναύτες για να του πάρουν τα έπαθλα που είχε κερδίσει σε μουσικούς αγώνες στη Σικελία. Τα δελφίνια συγκεντρώθηκαν γύρω από το πλοίο όταν άκουσαν τον ύμνο στον Απόλλωνα που έπαιξε με τη λύρα του ο μουσικός, όπως γράφει ο Ηρόδοτος. Ο Αρίων, (μέγας κιθαρωδός και ποιητής του 7ου-6ου π.Χ αιώνα), καθιέρωσε τον Διθύραμβο και τις Διονυσιακές γιορτές στην Αρχαία Σικυώνα, στο θέατρο της οποίας γεννήθηκε η θεατρική Τέχνη. Εκεί στην Αρχαία Σικυώνα (κοντά στο σημερινό Κιάτο) υπάρχει το αρχαίο θέατρο. Η θεατρική παράδοση διατηρείται στο Κιάτο και η τοπική θεατρική ομάδα, δίνει παραστάσεις με επιτυχία ,στο αρχαίο θέατρο. Λίγο πιο πάνω από το Κιάτο, στην Αρχαία Τιτάνη, λατρευόταν η θεά Υγεία. Κάθε χρόνο γίνονται εκδηλώσεις και εκεί.

Μελουργός και Θεραπευτική

«Αυτή χρησιμοποίησε ο Δαβίδ, ο ποιητής των ιερών ψαλμών, και θεράπευσε, όπως λέγουν τον βασιλέα από τη μανία της μελαγχολίας. Λέγεται δε ότι ο Πυθαγόρας, όταν συνάντησε παρέα μεθυσμένων, παρήγγειλε στον οργανοπαίχτη, που ήταν αρχηγός της διασκεδάσεως, να αλλάξει την αρμονία και να παίξει σε αυτούς δωρικό μέλος. Εκείνοι δε, τόσο ήλθαν στα συγκαλά τους από το μέλος, ώστε επέταξαν τα στεφάνια και ντροπιασμένοι γύρισαν στα σπίτια τους. Άλλοι δε με την αύληση γίνονται έξαλλοι από ενθουσιασμό και εξεγείρονται σε βακχική μανία».

Ομιλία του Μεγάλου Βασιλείου «προς τους νέους: “όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων”»

Ο Θεολόγος και Μουσικός κ. Στυλιανός Γερασίμου, αναφερόμενος στη Βυζαντινή μουσική, χρησιμοποίησε το παραπάνω απόσπασμα από την ομιλία του Μεγάλου Βασιλείου και το σχολίασε ως εξής: «..Η άποψη του Μεγάλου Βασιλείου για την ψυχοπαιδαγωγική και θεραπευτική αξία της Βυζαντινής Μουσικής, στηρίζεται στο γεγονός ότι κάθε ήχος έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και επιδράσεις στον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου.

Κάθε ήχος δημιουργεί διαφορετικά αισθήματα στον άνθρωπο: Άλλοτε δοξολογίας, άλλοτε χαρμολύπης, άλλοτε κατανύξεως, άλλοτε ικεσίας, άλλοτε πένθους. Με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος επικοινωνεί υγιώς με τον Θεό, αφού η προσευχή δεν είναι μηχανική κατάσταση, αλλά εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Και αυτή η ποικιλία των αισθημάτων που δημιουργεί η Βυζαντινή Μουσική στον άνθρωπο, ουσιαστικά εξασφαλίζει την ψυχική του γαλήνη, άρα και την κάθαρσή του…»

Επίλογος

Έχει παρατηρηθεί ότι οι μητέρες έχουν την τάση να κρατούν τα βρέφη με το αριστερό χέρι όταν θέλουν να τα ηρεμήσουν. Ο ήχος της καρδιάς της μάνας, το νανούρισμα, τα γλυκά λογάκια, μας ηρεμούν όταν είμαστε μωρά. Είναι ο ήχος της ασφάλειας. Γεννιόμαστε με τον ήχο της φύσης μέσα μας, Σιγά – σιγά, εισρέουν ή επιλέγουμε ήχους που συνθέτουν τη δική μας ιδιαίτερη «παρτιτούρα». Η δυσαρμονία εκδηλώνεται με παύσεις ή ήχους που δημιουργούν χάσματα ή « φάλτσα». Ο ήχος που θα συμπληρώσει την «παρτιτούρα» μας θα φέρει την ισορροπία μας.

Είναι ο ήχος που οδηγεί την ψυχή μας προς τα πάνω, δηλαδή, μας ψυχαγωγεί! Η έμφυτη έλξη από κάθε τι αρμονικό, είναι η φωνή του λόγου, του ήχου, που έχουμε μέσα μας και ζητά το όμοιό του γύρω μας. Λέμε συχνά ότι η μουσική μας ανεβάζει! Θεωρούμε λυτρωτική τη μουσική που κάνει το «σεβντά» να φουσκώνει και να ξεχειλίζει από τα μάτια. Ο καθένας μας τέρπεται από τη μουσική που κάνει το συναίσθημα να ρέει, κι αυτή είναι υποκειμενική συγκίνηση.

Υπάρχει όμως και ο ήχος που συν-κινεί τους πάντες και τα πάντα Είναι ο ήχος του Λόγου που δημιούργησε τους πάντες και τα πάντα, είναι ο ήχος της Ζωοδόχου Πηγής, ο ήχος της αρχής της δημιουργίας, που είναι αέναη σύνθεση. Είναι ο ήχος της ανέλιξης, όπως ανελίσσονται συμπλεκόμενα τα φίδια στο κυρήκειο του Ερμή, ο ήχος που δίνει φτερά! Είναι ο ήχος της αρμονίας του Σύμπαντος! Είναι ο ήχος που προϋπήρχε της γέννησής μας. Εν αρχή, λοιπόν, ην ο Λόγος, ή εν αρχή ην ο ήχος, γιατί ο ήχος είναι Λόγος, και ο Λόγος είναι ήχος!