Τι μας δίδαξε η Elisabeth Kubler-Ross για τη ζωή, την ευτυχία και τον πόνο

Άρθρο του Henrik Edberg
Η Elizabeth Kubler-Ross ήταν μια Ελβετίδα ψυχίατρος η οποία πέρασε ένα μεγάλο μέρος της συγγραφικής καριέρας της γράφοντας και μιλώντας για την αρρώστια και τον θάνατο. Η Kubler-Ross, που έγραψε το περίφημο βιβλίο «On Death and Dying», ανέπτυξε την ιδέα «στάδια της θλίψης» σε μια εποχή που το ιατρικό κατεστημένο σε μεγάλο βαθμό αρνούνταν να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα.
Το έργο της σχετικά με τον θάνατο είναι μνημειώδες σε έκταση και σημασία, και μέσα από τα γραπτά της προέρχεται τεράστιος ανθρωπισμός, συμπόνια και σοφία που έχουν πολλά να μας διδάξουν για την καθημερινή μας ζωή.

«Δεν θα ωριμάσετε αν κάθεστε μέσα σε έναν πανέμορφο κήπο με λουλούδια, αλλά όταν είστε άρρωστοι, όταν πονάτε, όταν έχετε απώλειες και παρ’ όλα αυτά δεν κρύψετε το κεφάλι σας στην άμμο αλλά αντέξετε τον πόνο ως ένα δώρο που έχει έναν πολύ συγκεκριμένο σκοπό».

Το νόημα εδώ είναι ότι μπορούμε να μάθουμε από κάθε μας εμπειρία και ότι στην πραγματικότητα κάθε εμπειρία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα δώρο. Αυτό ίσως μας φαίνεται σκληρό, διότι έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε την ασθένεια και τον πόνο αρνητικά κι έτσι προσπαθούμε να αποφεύγουμε την ταλαιπωρία με κάθε κόστος. Η ωριμότητα όμως συνεπάγεται πόνο κι έτσι ίσως θα πρέπει να μην προσπαθούμε να τον αποφεύγουμε αλλά αντιθέτως να τον καλωσορίσουμε και να πάρουμε ένα σημαντικό μάθημα από αυτή την εμπειρία.

«Οι άνθρωποι είναι σαν τα παράθυρα βιτρώ. Λάμπουν κι αστράφτουν όταν τα βλέπει ο ήλιος, αλλά όταν πέσει το σκοτάδι η αληθινή ομορφιά τους αποκαλύπτεται μόνο αν υπάρχει φως από μέσα».

Διάβασα κάποτε μια όμορφη περιγραφή του ήλιου που λάμπει μέσα από τα κλαδιά ενός δέντρου. Όταν το δέντρο έχει πυκνό φύλλωμα, το φως δεν μπορεί να περάσει, αλλά τον χειμώνα, όταν το μόνο που έχει μείνει είναι τα γυμνά του κλαδιά, το φως του ήλιου λάμπει από την άλλη πλευρά. Η δυστυχία μπορεί να μας διδάξει σημαντικά μαθήματα, να μας κάνει πιο ευαίσθητους και να προσθέσει περισσότερη αξία στον κόσμο. Μέσα από τα βάσανα μπορούμε να γίνουμε πολύ καλύτεροι από εκείνους τους επιφανειακούς και εγωιστές καταναλωτές με τους οποίους συχνά συνδέουμε την έννοια της επιτυχίας.

«Πιστεύω ότι είμαστε αποκλειστικά υπεύθυνοι για τις επιλογές μας και ότι πρέπει να αποδεχτούμε τις συνέπειες της κάθε πράξης, λέξης και σκέψης μας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας».

Αν επιθυμούμε να ζήσουμε μια γεμάτη ζωή, δεν μπορούμε να αποποιούμαστε των ευθυνών μας για τη ζωή μας. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε άλλους ανθρώπους ή καταστάσεις να κινούν τα νήματα. Η συνειδητοποίηση ότι έχουμε τον έλεγχο, όσο τρομακτική κι αν μπορεί να φαίνεται, είναι το πρώτο βήμα προς μια αυθεντική, πραγματωμένη ζωή. Η δράση με υπευθυνότητα και προνοητικότητα, όπως την αποκαλεί ο Viktor Frankl, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο όλης της προσωπικής παραγωγικότητας και είναι βασική στο βιβλίο του Stephen Covey «Οι 7 συνήθειες των εξαιρετικά αποτελεσματικών ανθρώπων» (Seven Habits of Highly Effective People).

«Δεν υπάρχουν λάθη, δεν υπάρχουν συμπτώσεις, όλες οι καταστάσεις είναι ευλογίες και μας δόθηκαν με σκοπό να μάθουμε από αυτές».

Ο Viktor Frankl έγραψε ότι «η αναζήτηση ενός νοήματος στη ζωή είναι το πρωταρχικό κίνητρο του ανθρώπου» και ότι όλοι έχουμε έναν σκοπό τον οποίο, για να χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα του Frankl, οφείλουμε να «εντοπίσουμε». Φαίνεται ότι οι μοναδικές συνθήκες της ζωής μας μας οδηγούν στον εντοπισμό αυτής της έννοιας, η οποία είναι διαφορετική για τον καθένα από εμάς.

Για ποιο λόγο τότε ξοδεύουμε τόσο πολύ χρόνο ανησυχώντας για όλα τα φαινομενικά φοβερά πράγματα που συμβαίνουν στον κόσμο; Αρκεί το γεγονός ότι μπορώ να ωριμάζω και να μαθαίνω μέσα από τις δικές μου εμπειρίες χρησιμοποιώντας τις δικές μου ιδιαίτερες προκλήσεις και δυσκολίες προκειμένου να δημιουργήσω μια ουσιαστική και ολοκληρωμένη ζωή. Πώς μπορώ να ξέρω πχ γιατί ο γείτονάς μου βιώνει ένα συγκεκριμένο πρόβλημα; Αυτό είναι δικό του πρόβλημα και μόνο.

«Δεν χρειάζεται να πάτε στην Ινδία ή οπουδήποτε αλλού για να βρείτε γαλήνη. Η γαλήνη βρίσκεται στο δωμάτιό σας, στον κήπο σας ή ακόμα και μέσα στη μπανιέρα σας. Μάθετε να έρχεστε σε επαφή με τη σιωπή μέσα σας και να ξέρετε ότι τα πάντα σε αυτή τη ζωή έχουν έναν σκοπό».

Μπορούμε να επιδιώκουμε την ευτυχία μέσα από εξωτερικούς παράγοντες – τα χρήματα, την επιτυχία, την καριέρα, τα κοινωνικά επιτεύγματα, τη θρησκεία, ακόμη και την οικογένεια. Αλλά η ευτυχία θα μας ξεφεύγει μέχρι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν πρόκειται να τη βρούμε έξω από εμάς. Δεν είναι κάτι που πρέπει να αποκτηθεί, αλλά βρίσκεται στη σιωπή του εσωτερικού μας κόσμου. Βρίσκεται στο ήσυχο μέρος στο κέντρο της ύπαρξής μας και είναι στη διάθεσή μας κάθε στιγμή. Μπορούμε πραγματικά να απολαύσουμε τον εξωτερικό κόσμο μόνο όταν το συνειδητοποιήσουμε αυτό.

«Οι πιο όμορφοι άνθρωποι που έχουμε γνωρίσει είναι εκείνοι που έχουν βιώσει την ήττα, την ταλαιπωρία, τον αγώνα, κάποια απώλεια και παρ’ όλα αυτά έχουν βρει τον δρόμο τους. Αυτά τα άτομα έχουν εκτίμηση, ιδιαίτερη ευαισθησία και κατανόηση της ζωής που τους γεμίζουν με συμπόνια, πραότητα και στοργικό ενδιαφέρον. Οι όμορφοι άνθρωποι δεν υπάρχουν έτσι απλά».

Όλοι έχουμε κάποιο έργο να επιτελέσουμε πάνω στη γη. Αυτό δεν έχει να κάνει με την απόκτηση ακινήτων, χρημάτων ή επιτυχίας. Αν και πιστεύω ότι αυτά τα πράγματα είναι καλά και ότι η προσπάθεια να τα αποκτήσουμε είναι αξιόλογη, υπάρχει ένας βαθύτερος σκοπός στη ζωή μας, ο οποίος συνήθως (ίσως πάντα) προκύπτει μέσα από βάσανα και πόνο. Εξάλλου, όπως έλεγε και ο Nietzsche «Ό,τι δεν με σκοτώνει, με κάνει πιο δυνατό».
Το είδαμε εδω...