ΕΠΙΒΙΩΣΗ - ΔΙΑΒΙΩΣΗ: Αποξήρανση λαχανικών

Η ξήρανση είναι μια από τις παλαιότερες μεθόδους για την συντήρηση των τροφίμων. Συντηρεί τα τρόφιμα με την αφαίρεση αρκετής υγρασίας, για να αποτρέψει την αποσύθεση και το χάλασμα τους. Η περιεκτικότητα σε νερό των κατάλληλα ξεραμένων τροφίμων ποικίλλει από 5% έως 25% τοις εκατό ανάλογα με τα τρόφιμα. 

Η επιτυχής ξήρανση εξαρτάται από:

• την επαρκή θερμότητα για να βγει έξω η υγρασία χωρίς να μαγειρευτούν τα τρόφιμα
• τον ξηρό αέρα για να απορροφήσει την απελευθερωμένη υγρασία
• την επαρκή κυκλοφορία του αέρα για να διώξει την υγρασία.


Το κλειδί για την επιτυχή ξήρανση είναι να αφαιρεθεί η υγρασία όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε μια θερμοκρασία που δεν θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στη γεύση, τη σύσταση και το χρώμα των τροφίμων. Εάν η θερμοκρασία είναι πάρα πολύ χαμηλή στην αρχή, οι μικροοργανισμοί μπορούν να επιζήσουν και να αναπτυχτούν ακόμη και προτού τα τρόφιμα να είναι επαρκώς ξηραμένα. Εάν η θερμοκρασία είναι πάρα πολύ υψηλή και η υγρασία πάρα πολύ χαμηλή, τα τρόφιμα μπορεί να σκληρύνουν στην επιφάνειά τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η υγρασία να φεύγει δυσκολότερα και τα τρόφιμα δεν ξεραίνονται κατάλληλα.Αν και η ξήρανση είναι μια σχετικά απλή μέθοδος συντήρησης τροφίμων, η διαδικασία δεν είναι πάντα ακριβής. Μια διαδικασία «δοκιμής και λάθους» χρειάζεται συχνά για να αποφασίσουμε ποιες τεχνικές λειτουργούν καλύτερα.

Θρεπτική αξία των ξηρών τροφίμωνΗ ξήρανση, όπως σε όλες τις μεθόδους συντήρησης, μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια μερικών θρεπτικών ουσιών. Οι θρεπτικές αλλαγές που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ξήρανσης περιλαμβάνουν:

• Θερμίδες: δεν αλλάζουν, αλλά συγκεντρώνονται σε μικρότερη μάζα καθώς η υγρασία αφαιρείται.
• Ίνες: καμία αλλαγή.
• Βιταμίνη Α: διατηρείτε καλά κάτω από ελεγχόμενες μεθόδους θέρμανσης.
• Βιταμίνη C: ως επί το πλείστον καταστρέφετε κατά τη διάρκεια του ζεματίσματος και της ξήρανσης των λαχανικών.
• Η θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη: μικρή απώλεια κατά τη διάρκεια του ζεματίσματος
• Μεταλλικά στοιχεία: μερικά μπορεί να χαθούν κατά τη διάρκεια της ενυδάτωσης, εάν δεν χρησιμοποιηθεί νερό. Ο σίδηρος δεν καταστρέφεται με την ξήρανση. Για την καλύτερη διατήρηση των θρεπτικών ουσιών, αποθηκεύσετε τα ξηρά τρόφιμα σε δροσερή, σκοτεινή, και ξηρή θέση και καταναλώστε τα μέσα σε ένα χρόνο.









Επιλέγοντας τα λαχανικά τη σωστή εποχήΕπιλέξτε να ξηράνετε τα λαχανικά σας, όταν έχουν την καλύτερη γεύση και ποιότητα. Αυτό είναι συνήθως όταν φθάνουν σε ωρίμανση. Το γλυκό καλαμπόκι και ο αρακάς ωστόσο θα πρέπει να είναι λίγο άγουρα, ώστε να διατηρούν την γλυκιά γεύση τους πριν τα σάκχαρα τους μετατραπούν σε άμυλο.
Όταν μαζέψουμε τα λαχανικά μας, ενεργοποιούνται τα ένζυμα που προκαλούν αλλαγές στο χρώμα, τη γεύση, την υφή, την περιεκτικότητα σε ζάχαρη και στα θρεπτικά στοιχεία. Για να ελέγξετε τις αλλαγές αυτές, προτιμάστε την διαδικασία της παραγωγής αμέσως μετά τη συλλογή και αρχίστε την επεξεργασία αμέσως. Πλύνετε πολύ καλά τα λαχανικά σας για να τα καθαρίσετε από σκόνη ή σπρέι. Στραγγίσετε τα φυλλώδη λαχανικά πολύ καλά. Ταξινομήστε και πετάξτε οποιαδήποτε τρόφιμα που έχουν αποσύνθεση, χτυπήματα ή μούχλα. Αυτά μπορούν να επηρεάσουν όλα τα υπόλοιπα τρόφιμα.

Προ επεξεργασία των λαχανικών για βελτίωση ποιότητας και ασφάλειας
Η προ επεξεργασία λαχανικών με ζεμάτισμα σε βραστό νερό ή διάλυμα κιτρικού όξινου νερού, συστήνεται για την βελτίωση της ποιότητας και της ασφάλειας των ξηραμένων λαχανικών. Το ζεμάτισμα βοηθά στην επιβράδυνση ή στο σταμάτημα της ενζυμικής δραστηριότητας, που μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες αλλαγές στη γεύση και τη σύσταση κατά τη διάρκεια της αποθήκευσης. Το ζεμάτισμα χαλαρώνει επίσης τους ιστούς με αποτέλεσμα τα κομμάτια να ξεραίνονται γρηγορότερα, προστατεύει τις βιταμίνες και το χρώμα τους και μειώνει το χρόνο που απαιτείται για την ενυδάτωση των λαχανικών πριν μαγειρευτούν. Επιπλέον, οι ερευνητικές μελέτες έχουν δείξει ότι η προ επεξεργασία των λαχανικών με ζεμάτισμα σε νερό, ενισχύει την καταστροφή επιβλαβών βακτηριδίων (κολοβακτηρίδια, σαλμονέλα, λιστέρια) κατά τη διάρκεια της ξήρανσης.









Ζεμάτισμα
Απλό νερό, σκέτο ή μαζί με κιτρικό οξύ μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Το κιτρικό οξύ ενεργεί για να μη μαυρίζουν τα λαχανικά αλλά και σαν αντί μικροβιακός παράγοντας. Προετοιμάστε το όξινο νερό ανακατεύοντας 1/4 κουταλιού του γλυκού (1 γραμμάριο) του κιτρικού οξέος σε ένα λίτρο περίπου νερό. Δουλέψτε προσθέτοντας μικρές ποσότητες τροφών ώστε το νερό να μην σταματήσει να βράζει. Προ μαγειρέψτε ως εξής:
• Γεμίστε μια μεγάλη κατσαρόλα μέχρι τη μέση με νερό ή κιτρικό όξινο νερό και φέρτε το σε σημείο βρασμού.
• Βάλτε σε μία λευκή πάνινη σακούλα ποσότητα λαχανικών που μπορεί να σκεπάσει το βρασμένο νερό σας
• Βυθίστε τη σακούλα στο βρασμένο νερό και σιγουρευτείτε ότι καλύπτει όλα τα λαχανικά σας.
• Ρυθμίστε τη θερμότητα για να εξασφαλίσετε συνεχή βρασμό.
•Βράστε για όσο χρόνο χρειάζεται ακλουθώντας τον πίνακα που ακολουθεί.
• Τοποθετήστε τη σακούλα σε κρύο νερό για ίδιο χρόνο όσο και στο ζεμάτισμα.
• Απλώστε σε χαρτί ή ύφασμα.

Καλαμπόκι
Προετοιμασία: Αφαιρέστε τους σπόρους από το στέλεχος και πλύνετε τους
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4-6
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανά, εύθραυστα

Καρότα
Προετοιμασία: Πλύνετε τα κόψτε τις ρίζες και τεμαχίστε σε κομμάτια 3 χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Σκληρά, εύθραυστα

Κολοκύθια-ΚολοκύθεςΠροετοιμασία: Καθαρίστε και πλύνετε. Κόψτε σε κομμάτια 6 χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):10-16
Δοκιμή ξήρανσης: Πέτσινα και εύθραυστα

Κουνουπίδι
Προετοιμασία: Πλύνετε τα και χωρίστε τα σε μικρά κομμάτια
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4-5
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-15
Δοκιμή ξήρανσης: Σκληρά, εύθραυστα

Κρεμμύδια
Προετοιμασία: Πλύνετε τα και αφαιρέστε τις φλούδες και τις άκρες τους και κόψτε τα σε 3-6 χιλιοστά
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Πολύ εύθραυστα

Λαχανάκια ΒρυξελλώνΠροετοιμασία: Πλύνετε τα και κόψτε τα στη μέση κατά μήκος από το στέλεχος
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):5-6
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-18
Δοκιμή ξήρανσης: Σκληρά έως εύθραυστα

Λάχανο
Προετοιμασία: Πλύνετε και αφαιρέστε τα έξω φύλλα και το στέλεχος, κόψτε το σε λωρίδες 3 χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):10-12
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανό, εύθραυστο

Μαϊντανός, άλλα βόταναΠροετοιμασία: Πλύνετε τα καλά, χωρίστε τα στελέχη και αφαιρέστε τα σκληρά μέρη
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):4-6
Δοκιμή ξήρανσης: Φλοίδες

Μανιτάρια
Προετοιμασία: Πλύνετε τρίβοντάς τα καλά και αφαιρέστε τα σκληρά μέρη. Κόψτε τα 6 χιλιοστά και βάλτε τα για 10 λεπτά σε διάλυμα ενός λίτρου νερού με 1 κουταλάκι λεμόνι.
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):-
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):8-12
Δοκιμή ξήρανσης: Πέτσινα, ξεραμένα

Μελιτζάνα
Προετοιμασία: Πλύνετε και κόψετε τις σε κομμάτια 6 χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-14
Δοκιμή ξήρανσης: Πέτσινη έως εύθραυστη

Μπάμιες
Προετοιμασία: Πλύνετε και κόψτε τες 1.3 εκατοστά ή στη μέση κατά μήκος
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):8-10
Δοκιμή ξήρανσης: Σκληρές, εύθραυστες

Μπιζέλια
Προετοιμασία: Ξεγυμνώστε και πλύνετε τα
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):8-10
Δοκιμή ξήρανσης: Σκληρά, ζαρωμένα, πράσινα

Μπρόκολα
Προετοιμασία: Κόψτε τα όπως τα σερβίρετε. Κόψτε τους μίσχους κατά μήκος στα 4
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-15
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανά, εύθραυστα

Ντομάτες
Προετοιμασία: Ζεματίστε τις ντομάτες για λίγο για να αφαιρέσετε την φλούδα τους και κρυώστε τις σε νερό. Κόψτε τις σε λεπτές φέτες 1.3 εκατοστών ή μικρά κομμάτια και βάλτε τις για 10 λεπτά σε διάλυμα ενός λίτρου νερού με 1 κουταλάκι λεμόνι
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):-
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-24
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανές

Παντζάρια, ΤεύτλαΠροετοιμασία: Μαγειρέψτε τα ως συνήθως. Κόψτε τα σε λωρίδες τριών χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):-
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):10-12
Δοκιμή ξήρανσης: Εύθραυστα, κόκκινο σκούρο χρώμα

Πατάτες
Προετοιμασία: Πλύνετε τις και ξεφλουδίστε τις. Κόψτε τις σε μικρές λωρίδες 6 χιλιοστών ή λεπτές φέτες 3 χιλιοστών
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):7
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Εύθραυστες

Πιπεριές
Προετοιμασία: Πλύνετε τις, αφαιρέστε το εσωτερικό και τους σπόρους και τεμαχίστε τες σε 6 χιλιοστά ή 1.2 εκατοστά
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):8-12
Δοκιμή ξήρανσης: Εύθραυστες

Πιπεριές καυτερές πράσινεςΠροετοιμασία: Κόψτε τες στα 2 ζεματίστε λίγο για να βγάλετε την φλοίδα
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):-
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-24
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανές, εύθραυστες μετρίως πράσινες

Πιπεριές καυτερές κόκκινεςΠροετοιμασία: Πλύνε τε και αφήστε τις ολόκληρες ή κόψτε τις μεγάλες
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):12-24
Δοκιμή ξήρανσης: Ζαρωμένες, εύκαμπτες

Ραπάνια
Προετοιμασία: Πλύνετέ τα και ξύστε τα
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):-
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Εύθραυστα, σε μορφή σκόνης

Σέλινο
Προετοιμασία: Πλύνετε τα, κόψτε και τεμαχίστε τα κοτσάνια
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):10-16
Δοκιμή ξήρανσης: Πολύ εύθραυστα

Σπανάκι, χόρτα, μαρούλια, σινάπιαΠροετοιμασία: Καθαρίσετε και πλύνετε τα
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Τραγανά

Σπαράγγια
Προετοιμασία: Πλύνατε πολύ καλά. Κόψτε τα μεγάλα στη μέση
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4-5
Χρόνος ξήρανσης (ώρες):6-10
Δοκιμή ξήρανσης: Πέτσινη έως εύθραυστη

Φασόλια πράσιναΠροετοιμασία: Κόψτε τα σε κομμάτια ή λωρίδες
Χρόνος ζεματίσματος (λεπτά):4
Χρόνος ξήρανσης (ώρες): 8-14
Δοκιμή ξήρανσης: Πολύ ξερό, εύθραυστο









Μέθοδοι ξήρανσηςΤακτοποιήστε τα προ επεξεργασμένα λαχανικά σε δίσκους σε ενιαία λεπτά στρώματα. Ξεράνετε σε αποξηραντή ή φούρνο όπως περιγράφεται παρακάτω.

Ξήρανση σε αποξηραντήΣτην αγορά υπάρχουν θερμοστατικά ελεγχόμενοι ηλεκτρικοί αποξηραντές που χρησιμοποιούνται για την ξήρανση τροφίμων. Είναι σχετικά ανέξοδοι, εύχρηστοι και κατάλληλοι για την ξήρανση μεγάλων ή μικρών ποσοτήτων τροφίμων. Οι καλοί αποξηραντές έχουν θερμοστάτες για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας και ανεμιστήρες που φυσούν το ζεστό αέρα στα τρόφιμα. Μερικοί έχουν την πηγή θερμότητας στο κατώτατο σημείο και μετακινούμενους διάτρητους δίσκους (για την κυκλοφορία αέρα)ς.
Οι αποξηραντές πρέπει να χρησιμοποιούνται σε ένα ξηρό και καλά αερισμένο δωμάτιο. Τα τρόφιμα στους χαμηλότερους δίσκους κοντά στην πηγή θερμότητας θα ξεραίνονται συνήθως γρηγορότερα από τα τρόφιμα στους υψηλότερους δίσκους και επομένως οι δίσκοι θα πρέπει να περιστρέφοντα σε όλη την διάρκεια της ξήρανσης.

Ξήρανση λαχανικών σε φούρνουςΕάν δεν έχετε αποξηραντή τροφίμων, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ηλεκτρικό ή υγραερίου φούρνο για να ξεράνετε τα λαχανικά. Εδώ απαιτείτε προσοχή για να αποτραπεί το καψάλισμα. Η κατάλληλη θερμοκρασία και ο καλός εξαερισμός είναι πολύ σημαντικά στην ξήρανση σε φούρνο. Για να ξηράνετε στο φούρνο, προθερμάνετε το φούρνο σε χαμηλή θερμοκρασία (60 έως 66 βαθμούς Κελσίου). Στηρίξτε την πόρτα του φούρνου με ένα αντικείμενο να είναι λίγο ανοικτή για να φεύγει ο υγρός αέρας και ρυθμίστε με το θερμοστάτη την θερμοκρασία, μέχρι να επιτύχετε μια συνεχή σταθερή θερμοκρασία στο φούρνο στους 60 βαθμούς Κελσίου. Οι συμβατικοί φούρνοι μπορεί να μην διατηρούν την απαιτούμενη θερμοκρασία στις χαμηλές ρυθμίσεις. Για να εξασφαλίσετε την διατήρηση σε 60 έως 66 βαθμούς Κελσίου, ελέγξτε τη θερμοκρασία του φούρνου χρησιμοποιώντας ένα θερμόμετρο φούρνου. Τοποθετήστε το θερμόμετρο φούρνου στο δίσκο και ελέγχετε κάθε δύο ώρες κατά τη διάρκεια της ξήρανσης. Τοποθετήστε τους δίσκους των προ επεξεργασμένων τροφίμων στο φούρνο, αφήνοντας 8 πόντους από την πάνω και την κάτω μεριά του φούρνου και 6 πόντους απόσταση ανάμεσα στους δίσκους με τα τρόφιμα. Αλλάζετε την θέση των δίσκων από πάνω προς τα κάτω και από έξω προς τα μέσα κάθε μισή ώρα. Εάν έχετε μόνο ένα δίσκο με τρόφιμα για ξήρανση δεν χρειάζεται αλλαγή θέσης. Ανακατώνετε τα τρόφιμα συχνά εάν έχουν πάχος 1.30 πόντους ή περισσότερο. Τα τρόφιμα καψαλίζονται εύκολα προς το τέλος του χρόνου της ξήρανσης επομένως κλείστε τη θερμότητα όταν η ξήρανση είναι σχεδόν πλήρης και ανοίξτε την πόρτα του φούρνου τελείως για μια ακόμη ώρα.









Συσκευασία και αποθήκευσηΣυσκευάστε τα αποξηραμένα τρόφιμα σε γυάλινα βάζα κατά προτίμηση σκουρόχρωμα ή σε μεταλλικά δοχεία αφού πρώτα τα τοποθετήσετε σε μια πλαστική σακούλα τροφίμων.
Φυλάξτε τα σε σκοτεινό και δροσερό μέρος χωρίς υγρασία. Τα σωστά αποξηραμένα τρόφιμα διατηρούνται καλά για 6 έως 12 μήνες.

Μαγείρεμα των αποξεραμένων λαχανικώνΈνα φλιτζάνι αποξηραμένα λαχανικά ανασυνθέτετε σε περίπου 2 φλιτζάνια. Για την ενυδάτωση και το μαγείρεμα φυλλωδών και τρυφερών λαχανικών (σπανάκι, λάχανα, χόρτα, ντομάτες), καλύψτε με ζεστό νερό και σιγοβράστε έως ότου γίνουν τρυφερά. Τα λαχανικά που είναι από ρίζες, στελέχη και σπόρους (καρότα, πράσινα φασόλια, μπιζέλια, καλαμπόκι) καλύψτε τα με κρύο νερό για 30-90 λεπτά ή με ζεστό νερό για 20-60 λεπτά πριν από το μαγείρεμα. Μετά το μούλιασμα, σιγοβράσετε μέχρι να μαλακώσουν.
Τα αφυδατωμένα λαχανικά έχουν μια μοναδική υφή και γεύση. Χρησιμοποιούνται καλύτερα ως συστατικά για σούπες, σάλτσες, σάλτσες, γέμισμα και μαγείρεμα στην κατσαρόλα.

Ειρήνη Παληού για τα Βοτανολογικά
πηγή
πηγη