Πώς ξεγέλασε μια αναλφάβητη Αγγλίδα όλο τον εγγράμματο κόσμο το 1726

Η Αγγλία στα χρόνια του βασιλιά Γεωργίου Α’ (1660-1727) ήταν μια χώρα γεμάτη προλήψεις και παραδοξότητες, όπου βασίλευαν οι μάγοι, οι αστρολόγοι και οι τσαρλατάνοι.

Ο ίδιος ο γερμανός ηγεμόνας του Οίκου του Ανόβερου είχε το δικό του μερίδιο σε αυτή την τρέλα, καθώς δεν ασχολήθηκε καν να μάθει τη γλώσσα των υπηκόων του (τα αγγλικά δηλαδή), την ίδια ώρα που κρατούσε τη σύζυγό του φυλακισμένη για 32 χρόνια.

Τίποτα βέβαια μέσα σε αυτή την παραξενιά δεν θα ξεπερνούσε τη διαβόητη υπόθεση της Μαίρης Τοφτ και των τόσων κουνελιών που βγήκαν από την κοιλιά της!

Ήταν στις 27 Σεπτεμβρίου 1726 όταν μια 24χρονη αγρότισσα που καλλιεργούσε λυκίσκο στη βρετανική ύπαιθρο θα καλούσε επειγόντως μια γειτόνισσά της. Εκείνη έσπευσε στην αγροικία της Τοφτ και τη βρήκε να σφαδάζει από τους πόνους. Και τότε συνέβη κάτι απροσδόκητο: η ετοιμόγεννη κάθισε πάνω από έναν κουβά και γέννησε ένα τέρας.

Η γέννα ήταν μακάβρια μεν, θαυματουργή δε. Η γειτόνισσα έτρεξε να βρει την κουνιάδα της Τοφτ, μαμή στο επάγγελμα, και να της εξομολογηθεί τα παράξενα νέα. Το μωρό έμοιαζε με «σάπιο συνονθύλευμα από τμήματα ζώων» και γι’ αυτό κανείς δεν μπορούσε να έχει αντιρρήσεις.

Η Μαίρη είχε ήδη τρία υγιή παιδιά με τον υφασματέμπορο σύζυγό της και δεν καταλάβαιναν γιατί γέννησε ένα τέρας. Γι’ αυτό και έστειλαν τα απομεινάρια του τοκετού στον τοπικό χειρουργό Τζον Χάουαρντ, έναν γιατρό με περισσότερα από τριάντα χρόνια εμπειρίας στις γέννες, ώστε να αποφανθεί για την τερατογένεση. Ο Χάουαρντ μελέτησε τα απόκοσμα απομεινάρια και με όλη του την επιστημοσύνη αποφάνθηκε πως το προϊόν της γέννας έμοιαζε με «τρία πόδια γάτας τιγρέ χρώματος και ένα πόδι λαγού. Τα εντόσθιά του ήταν σαν γάτας και μέσα τους υπήρχαν τρία κομμάτια από τη ραχοκοκαλιά ενός χελιού». Ναι, χελιού!

Ο γιατρός ήταν βέβαια σκεπτικός και προθυμοποιήθηκε να επισκεφτεί τη λεχώνα, αν και δεν ικανοποιήθηκε καθόλου από τη συνάντηση, διαμαρτυρόμενος στο ημερολόγιό του για τη δύσκολη συνεργασία τους: «[Η Μαίρη έχει] πολύ ανόητη και δύστροπη ιδιοσυγκρασία».

Και τότε συνέβη κάτι μπροστά στα μάτια του, κάτι που δεν θα το πίστευε με τίποτα αν δεν ήταν αυτόπτης μάρτυρας: Η Μαίρη γέννησε ένα λαγουδάκι! Ήταν σαν μαγεία, μόνο που το λαγουδάκι δεν έβγαινε από καπέλο…
Όχι ένα, όχι δυο, αλλά δεκαεφτά (σχεδόν) ολόκληρα λαγουδάκια

Η περήφανη μητέρα έγινε φυσικά τοπική διασημότητα. Έμοιαζε πραγματικά άρρωστη, αν και απέδιδε κατά τη διάρκεια των επόμενων βδομάδων και νέα «παιδιά», δύσμορφα και ημιανεπτυγμένα κουνελάκια δηλαδή. Ο ίδιος ο Χάουαρντ την είδε με τα μάτια του να γεννά άλλα οχτώ λαγουδάκια και πολλά ακόμα ήταν καθοδόν. Διατήρησε τις τερατογενέσεις σε αλκοόλη και έστειλε επιστολές σε διαπρεπείς γιατρούς της Αγγλίας για το μυστήριο που λάμβανε χώρα μπροστά στα μορφωμένα μάτια του.

Και το πράγμα δεν έλεγε μάλιστα να πάρει τέλος. Στις 9 Νοεμβρίου, ο εντυπωσιασμένος μαιευτήρας έβγαλε άλλα τρία κουνελάκια από τη μήτρα της. Τώρα ο απολογισμός είχε φτάσει στα έντεκα λαγουδάκια και πάνω στην ώρα ξεπετάχτηκε και το δωδέκατο, το οποίο χοροπήδησε λέει για λίγο πριν εκπνεύσει. Ο Χάουαρντ καλούσε τα πιο εξέχοντα μέλη της ιατρικής κοινότητας της Αγγλίας να δουν με τα μάτια τους το εξώκοσμο γεγονός, παραινώντας τους πάντως να κάνουν γρήγορα, καθώς δεν ήξερε πόσα ακόμα απομένουν μέσα στην αγρότισσα.

Ένας από τους γιατρούς που απάντησαν στην επιστημονική πρόσκληση του χειρουργού ήταν ο βασιλικός γιατρός του Γεωργίου Α’, Ναθάνιελ Αντρέ. Μέχρι και ο ίδιος ο ηγεμόνας έμεινε έκπληκτος με την είδηση, γι’ αυτό και έστειλε τον καλύτερο γιατρό του να ερευνήσει το θέμα. Και βέβαια δεν θα μπορούσε να κάνει χειρότερη επιλογή!

Ο Ελβετός Αντρέ δεν ήταν προφανώς οπαδός της αυστηρής επιστημονικής μεθοδολογίας και κατέφτασε στο σπιτικό της Μαίρης ήδη πεπεισμένος για την αλήθεια των ισχυρισμών. Ο βασιλικός γιατρός εξέτασε την παράξενη ασθενή και αποφάνθηκε με αυτοπεποίθηση πως τα λαγουδάκια σχηματίζονταν στη δεξιά της σάλπιγγα. Δεν είχε μάλιστα καμία αμφιβολία για τους δύσμορφους τοκετούς όταν βοήθησε τον Χάουαρντ να ξεγεννήσει ένα λαγουδίσιο κεφάλι, το 15ο κουνελάκι της Τοφτ.

Με τις περγαμηνές και τη φήμη που απολάμβανε ο Αντρέ, η Μαίρη έγινε γνωστή στα μήκη και τα πλάτη της Αγγλίας. Ο Χάουαρντ τη μετέφερε στο Γκίλφορντ και καλούσε όποιον ήθελε να δει από κοντά τις παράδοξες γέννες. Έτερο μέλος της βασιλικής αυλής έσπευσε να ερευνήσει το θέμα και κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα: η αγρότισσα γεννούσε διαρκώς λαγουδίσιες τερατογενέσεις! Στις 19 Νοεμβρίου 1726, το θέμα έπαιξε σε εβδομαδιαία επιθεώρηση («Mist’s Weekly Journal») και τώρα ήταν γνωστό στα πέρατα της Αγγλίας.

Όχι βέβαια χωρίς αναποδιές, μιας και οι ιδιοκτήτες κονικλοτροφείων και οι περιπλανώμενοι πραματευτάδες κουνελιών είδαν τη δουλειά τους να καταποντίζεται, αφού το κοινό είχε αηδιάσει από την ιστορία και δεν θα έβαζε φυσικά μπουκιά από κουνέλι στο στόμα του! Το κουνέλι στιφάδο αφαιρέθηκε από το βρετανικό τραπέζι, όπως και ο λαγός-κυνήγι.

Τόσο ο απλός κόσμος όσο και η ιατρική κοινότητα πίστεψε την ιστορία της Τοφτ από τη δημοφιλή ψευδοεπιστημονική θεωρία της εποχής γύρω από τη «μητρική εντύπωση». Πίστευαν δηλαδή ότι τα συναισθήματα ή η φαντασία μιας εγκύου μπορούσε να αποδώσει δυσμορφίες και παραμορφώσεις. Μια εγκυμονούσα που είχε τρομάξει από έναν λαγό, όπως είχε συμβεί στην περίπτωση της Τοφτ, μπορούσε εύκολα να μολύνει το έμβρυό της με τις σκέψεις της και μόνο. Κι έτσι απέδιδε φυσικότατα κουνέλια και μάλιστα με τρομακτική συχνότητα! Και σε περίπτωση που διερωτάστε, η «μητρική εντύπωση» δεν ήταν άλλη μια εξαλλοσύνη του 18ου αιώνα, καθώς επιβίωσε στο περιθώριο (και σε πείσμα) της επιστήμης μέχρι και τον 20ό αιώνα.

Ο ίδιος ο βασιλιάς παρακολουθούσε εξάλλου στενά την ιστορία και συνέβαλε κι αυτός στη μαζική υστερία. Έστειλε πάντως έναν ακόμα γιατρό του για να τριπλοτσεκάρει την υπόθεση, καθώς ήταν όσο να πεις περίεργη. Αντίθετα όμως από τους προκατόχους του, ο Cyriacus Ahlers δεν πίστευε στις ανοησίες περί «μητρικής εντύπωσης» και είχε εμποτιστεί με τις αρχές του Ορθού Λόγου. Κι έτσι δεν εντυπωσιάστηκε καθόλου με τη Μαίρη και τα λαγουδάκια της. Παρά το γεγονός ότι είδε με τα μάτια του αρκετές κουνελογέννες! Τώρα τα παραμορφωμένα λαγουδάκια είχαν φτάσει τα 17.

Η βασιλική οικογένεια ξαπέστειλε μάλιστα και τον διαπρεπή αστρονόμο και φυσιοδίφη Samuel Molyneux να εξετάσει τη μονίμως λεχώνα και, όπως φάνηκε, δεν απογοητεύτηκε καθόλου από το θέαμα, αφού με το που έφτασε στο σπίτι στις 15 Νοεμβρίου είδε μέσα σε λίγες ώρες να ξεπετάγεται άλλο ένα παραμορφωμένο σώμα λαγού…
Εκτός από λαγουδάκια, ώρα να γεννηθεί και η αλήθεια

Το θέμα με τα λαγουδάκια είχε προκαλέσει τέτοιον λαϊκό και επιστημονικό αντίκτυπο που στις 29 Νοεμβρίου η Μαίρη μεταφέρθηκε στο Λονδίνο για περαιτέρω εξετάσεις, χωρίς τη συναίνεσή της μάλιστα. Την έκλεισαν σε ένα λουτρό και με τη βασιλική αυλή να την παρατηρεί συνεχώς, η Τοφτ σταμάτησε να γεννά λαγουδάκια. Τη χτύπησε όμως βαρύς πυρετός και έμοιαζε να έχει πέσει σε κώμα, χάνοντας συνεχώς τις αισθήσεις της.

Εντωμεταξύ, ο Cyriacus Ahlers που μυριζόταν κάτι ύποπτο στην όλη ιστορία, είχε πάρει μαζί του στο Λονδίνο δείγματα από τις κονικλογενέσεις και εξετάζοντάς τες εξονυχιστικά κατέληξε πως τα απομεινάρια είχαν κοπεί με ανθρώπινο εργαλείο. Σε ένα μάλιστα κουνελάκι βρήκε περιττώματα γεμάτα καλαμπόκι και σανό!

Την ώρα λοιπόν που οι δούκες και οι πρίγκιπες θαύμαζαν την Τοφτ μαγεμένοι περιμένοντας άλλη μια γέννα, στις 4 Δεκεμβρίου θα έπιαναν στα πράσα τον θυρωρό των λουτρών όπου διέμενε η Μαίρη να μπάζει κρυφά στην κάμαρά της ένα λαγουδάκι. Όταν τον ανέκριναν, είπε τα καθέκαστα, ότι η κουνιάδα της Τοφτ τον είχε πληρώσει δηλαδή να φέρει το κουνελάκι. Η κουνιάδα ομολόγησε επίσης την απάτη.

Μια δεύτερη έρευνα αποκάλυψε την απάτη στην πλήρη της έκταση: ο σύζυγος της Μαίρης, ο κύριος Τοφτ, είχε αγοράσει έναν ύποπτα μεγάλο αριθμό κουνελιών από τους τοπικούς εμπόρους κατά τις τελευταίες εβδομάδες. Τα ενοχοποιητικά στοιχεία συσσωρεύονταν ανησυχητικά.

Όταν στις 6 Δεκεμβρίου η βασιλική αυλή ενημέρωσε τη Μαίρη ότι θα υποβαλλόταν σε μια επίπονη, πειραματική και επικίνδυνη χειρουργική επέμβαση στη λεκάνη της για να δουν τι ήταν αυτό που την έκανε τόσο μοναδική, εκείνη το σκέφτηκε καλά όλη τη μέρα και την επομένη ομολόγησε τη φάρσα της.

Για τον ελβετό βασιλικό γιατρό, η στιγμή της αποκάλυψης δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη, καθώς λίγες μόλις μέρες πρωτύτερα (3 Δεκεμβρίου) είχε δημοσιεύσει μια εμβριθή μελέτη 40 σελίδων για τον «Αξιοσημείωτο Τοκετό των Λαγών». Στοιχημάτιζε μάλιστα την ιατρική του επιστημοσύνη για το γεγονός, τόσο σίγουρος ήταν για την πραγματικότητα των όσων συνέβησαν μπροστά στα μάτια του! Όπως ήταν φυσικό, η φήμη του κηλιδώθηκε ανεπανόρθωτα, έχασε τη θέση του και όλη η ιατρική κοινότητα του Λονδίνου γελούσε με το πάθημά του. Ο Αντρέ ήταν τώρα ο περίγελος της Αγγλίας…
Η απατεώνισσα κουνελομάνα

Πώς όμως κατάφερε να ξεγελάσει μια αμόρφωτη χωρική σύσσωμη την περίβλεπτη ιατρική κοινότητα της Αγγλίας; Η Τοφτ είχε μείνει έγκυος νωρίτερα το 1726, είχε ωστόσο αποβάλλει. Με τον τράχηλό της ακόμα ανοιχτό, ένας συνεργός στρίμωξε εκεί μέσα τα απομεινάρια μιας γάτας και το κεφάλι ενός κουνελιού, τα οποία ξεγέννησε κατόπιν η αθώα γειτόνισσά της.

Το τέχνασμα έγινε κατόπιν πιο σοφιστικέ. Η Τοφτ είχε ράψει μια ειδική τσεπούλα μέσα στη φούστα της, όπου και έκρυβε υπολείμματα λαγών. Όταν οι παρόντες γιατροί δεν κοιτούσαν, εκείνη τα έχωνε στον οργανισμό της και προσποιούνταν μετά πως τα γεννούσε. Αυτό το παρατήρησε ο Cyriacus Ahlers, το πώς έκλεινε δηλαδή η ετοιμόγεννη τα πόδια της και στριφογύριζε στο κρεβάτι, γι’ αυτό και οσμίστηκε από την αρχή κάποια απάτη.

Γιατί το έκανε; Γιατί ήταν το εισιτήριό της για να βγει από την καταραμένη φτώχεια. Όπως το είπε η ίδια, ήθελε «να βγάλω τόσα πολλά που να μη χρειαστεί να ξαναδουλέψω για το υπόλοιπο της ζωής μου». Είμαστε εξάλλου σε εποχές που τα σόου με τα φρικιά και τα ανθρώπινα αξιοπερίεργα μαγνήτιζαν το κοινό και έκοβαν εισιτήρια με το τσουβάλι. Η Τοφτ ήξερε πως πάντα θα υπήρχε χώρος στη βιομηχανία του θεάματος για μια μόνιμα έγκυο γυναίκα που γεννά λαγουδάκια.

Δεν έβγαλε ωστόσο μία από τα καμώματά της. Την έριξαν στα μπουντρούμια για πέντε μήνες και επέστρεψε στο χωριό της στις 8 Απριλίου 1727 εξίσου φτωχή όσο είχε φύγει. Δεν την κατηγόρησαν μάλιστα για κάτι, καθώς η υπόθεση ντρόπιαζε το βρετανικό κατεστημένο και όλοι ήθελαν να τελειώνουν γρήγορα με την ιστορία. Η ίδια κατάφερε να γεννήσει άλλο ένα υγιές -ανθρώπινο- κοριτσάκι σε λιγότερο από έναν χρόνο και απασχόλησε ξανά τον Τύπο το 1740, όταν φυλακίστηκε εκ νέου ως κλεπταποδόχος. Όταν πέθανε στις 13 Ιανουαρίου 1763, οι Αρχές φρόντισαν να γράψουν πάνω στο μνήμα της πως ήταν η «απατεώνισσα με τα κουνέλια». Οι λονδρέζικες εφημερίδες τής επιφύλαξαν πάντως επικήδειους που έγραφαν συνήθως για βασιλιάδες και ηγέτες.

Όσο για το λειτούργημα του γιατρού, κηλιδώθηκε τόσο που όλοι τους φάνταζαν πια κομπογιαννίτες στα μάτια του απλού κόσμου. Πολλοί μάλιστα διαπρεπείς γιατροί έσπευσαν να εκδώσουν ανακοινώσεις ότι δεν πίστεψαν ποτέ την ιστορία της Τοφτ. Ο ίδιος ο Τζον Χάουαρντ, ο πρώτος γιατρός που την έπαθε από τη λεχώνα, καταδικάστηκε σε ένα βαρύτατο πρόστιμο και επέστρεψε στο Σάρεϊ για να συνεχίσει να εξασκεί το λειτούργημά του, μόνο που τώρα κανείς δεν περνούσε την πόρτα του ιατρείου του. Και σίγουρα κανείς δεν θα σκεφτόταν ποτέ ξανά να τον καλέσει να ξεγεννήσει μια ετοιμόγεννη.

Οι σατιρικοί γραφιάδες έκαναν κυριολεκτικά πάρτι με την υπόθεση, κατακεραυνώνοντας τον τρόπο που δούλευε η ιατρική κοινότητα της Αγγλίας. Οι λόγιοι αναρωτιούνταν πια ανοιχτά για το πόσο «διαφωτισμένη» ήταν η Αγγλία του 18ου αιώνα και η περίπτωση της Τοφτ έπαιξε ακόμα και στον Βολταίρο, ο οποίος τη χρησιμοποίησε για να περιγράψει τους τρόπους με τους οποίους επηρεαζόταν ακόμα η προτεσταντική Αγγλία από τις δεισιδαιμονίες της εκκλησίας…

ΠΗΓΗ