Η ιστορία του (πασχαλινού) αυγού!

Αν νομίζετε πως αυτό το μικρό, αθώο, στρογγυλό τρόφιμο ξεχωρίζει μόνο για τη θρεπτική του αξία και τα πασχαλινά τσουγκρίσματα, κάνετε λάθος!

Το αυγό, λένε κάποιοι, είναι η τελειότερη συσκευασία της φύσης. Μπορεί να είναι ερμητικά κλειστό κι όμως φυλάει μέσα του μία νέα ζωή. Για αυτή του την τελειότητα, με την πάροδο των αιώνων, έχει υπάρξει σύμβολο μυστήριου, μαγείας, έχει χρησιμοποιηθεί σαν φάρμακο, σαν τροφή και σαν μέσο πρόβλεψης οιωνών.

Από όλα τα σύμβολα που σχετίζονται με το Πάσχα, το αυγό, είναι το πιο χαρακτηριστικό, ενώ τα έθιμα και οι παραδόσεις σχετικά με τη σημασία των αυγών παγκοσμίως έχουν συσχετισθεί με το Πάσχα εδώ και αιώνες. Ως πασχαλινό σύμβολο το αυγό βάφεται, στολίζεται, χρησιμοποιείται σε παιχνίδια και διακατέχεται από διάφορους συμβολισμούς.

Στα Παγανιστικά χρόνια το αυγό εκπροσωπούσε την αναγέννηση της γης. Ο σκληρός, κρύος χειμώνας τελείωνε και η φύση άνθιζε και καρποφορούσε πάλι, έτσι όπως το σκληρό, κλειστό αυγό μπορούσε να φέρει ζωή
Σα σύμβολο της Ανάστασης, το αυγό ξεχώρισε για το συμβολισμό του όχι πια ως την αναγέννηση της φύσης αλλά του ανθρώπου. Οι χριστιανοί συμβόλισαν, δηλαδή, με το αυγό τον τάφο από τον οποίο εξήλθε, όταν αναστήθηκε, ο Χριστός.

Η καταγωγή των κόκκινων πασχαλινών αυγών διχάζεται. Μία ιστορία λέει πως όταν ο Αυτοκράτορας της Ρώμης έμαθε για την Ανάσταση του Χριστού ισχυρίστηκε πως αυτό είναι τόσο πιθανό όσο το να βαφτούν τα αυγά κόκκινα. Η Μαρία η Μαγδαληνή τότε επιβεβαίωσε το μήνυμα της Ανάστασης στον Αυτοκράτορα πηγαίνοντάς του ένα κόκκινο αυγό.

Ένας πολωνικός μύθος λέει πως η Μαρία, η μητέρα του Χριστού, προσπάθησε με ένα καλάθι αυγά να καλοπιάσει τους φρουρούς του υιού της στο σταυρό, παρακαλώντας τους να είναι λιγότερο σκληροί μαζί του. Τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά που κρατούσε και τα έβαψαν με ένα εκτυφλωτικό χρώμα.
Πιο κοινότοπο είναι πως τα κόκκινα αυγά συμβολίζουν τον εορτασμό της λήξης της σαρακοστιανής νηστείας, αφού τόσο στην ορθόδοξη όσο και στην καθολική Εκκλησία, τα αυγά αποτελούν ”απαγορευμένο καρπό” για όσους θέλουν να τηρήσουν ευλαβικά τη σαρακοστή.

Στις δυτικές χώρες τα αυγά αρχικά βάφονταν με φωτεινά χρώματα για να αναπαριστούν την ανοιξιάτικη ηλιοφάνεια και χρησιμοποιούνταν σε διαγωνισμούς ”αυγοκατρακυλίσματος” ή δίνονταν σα δώρα
Ο πιο διάσημος, μάλιστα, χρυσοχόος και κατασκευαστής πασχαλινών διακοσμητικών αυγών ήταν ο Peter Carl Faberge (εξ’ ου και τα περίφημα αυγά). Το 1883, ο τσάρος της Ρωσίας Αλέξανδρος παρήγγειλε από τον Faberge να του φτιάξει ένα ξεχωριστό πασχαλινό αυγό για να το δωρίσει στη σύζυγό του, την αυτοκράτειρα Μαρί. Το πρώτο αυγό Faberge είχε άλλο ένα αυγό μέσα του. Το εξωτερικό του κέλυφος ήταν από πλατίνα και λευκό σμάλτο και όταν άνοιγε είχε μέσα άλλο ένα μικρότερο χρυσό αυγό.

Στη Γερμανία τα αυγά δίνονταν στα παιδιά μαζί με άλλα πασχαλινά δώρα, ενώ αργότερα δημιουργήθηκε το ”κυνήγι του χαμένου αυγού”. Πρόκειται για ένα παιχνίδι σύμφωνα με το οποίο το Πασχαλινό Κουνελάκι κρύβει καλά, σε κήπους και αυλές, τα πασχαλινά αυγά, τα οποία αργότερα αντικαταστάθηκαν με σοκολατένια, και τα μικρά παιδάκια πρέπει να τα βρουν και να τα μαζέψουν στο καλάθι τους. Νικητής είναι αυτός που έχει μαζέψει τα περισσότερα.

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το έθιμο, τα αυγά βάφονται κόκκινα για να τιμήσουν το αίμα του Χριστού. Παλιότερα μάλιστα, που δεν υπήρχαν έτοιμες βαφές, οι νοικοκυρές χρησιμοποιούσαν φυσικά υλικά για να βάψουν τα αυγά τους, όπως κρεμμύδια, παπαρούνες, παντζάρια, κ.λ.π.

Ιδιαίτερη αξία, μάλιστα, είχε για τους κατοίκους της επαρχίας το πρώτο αυγό που θα βαφόταν. Σε πολλές περιοχές το ονόμαζαν ”Το Αυγό της Παναγίας” και το φύλαγαν στο εικονοστάσι για 1 χρόνο, πιστεύοντας πως αυτό το αυγό βοηθάει στο ξεμάτιασμα ή στο να ξορκίσουν το χαλάζι και τις πλημμύρες. Την επόμενη χρονιά το έθαβαν στα χωράφια, για να είναι εύφορα, ή το έβαζαν στο μαντρί των ζώων για να ευλογήσει τη γονιμότητά τους.

Το έθιμο του αυγού στο τσουρέκι έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο. Στα Βυζαντινά χρόνια ξεκίνησε η κατασκευή κουλουριών που στο κέντρο τους είχαν ένα κόκκινο αυγό, ενώ αργότερα το έθιμο διατηρήθηκε και το κουλούρι εξελίχθηκε σε πασχαλινό τσουρέκι.

Όσο για το τσούγκρισμα, μπορεί να πιστεύετε ότι κατέχουμε τα πρωτεία, το έθιμο όμως ξεκίνησε σαν παιχνίδι πρώτη φορά στη Βόρεια Αγγλία. Νικητής και τότε ήταν αυτός που τύχαινε να έχει το πιο σκληρό αυγό. Αργότερα το παιχνίδι μεταδόθηκε στη Βουλγαρία, τη Σερβία, την Κροατία και στην χώρα μας.
Τώρα, το αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα, μικρή σημασία έχει. Το μόνο σίγουρο είναι πως αυτές τις μέρες το αυγό έχει την τιμητική του και ο ”Γολγοθάς” του προς το πασχαλινό μας τραπέζι είναι προκαθορισμένος.
ΠΗΓΗ