ΒΑΨΙΜΟ: S T E N C I L S

Ένας από τους πιο εντυπωσιακούς τρόπους για να διακοσμήσετε και να δώσετε εντελώς διαφορετική όψη σε μια επιφάνεια, προσθέτοντας σχέδια και μοτίβα μόνο με την χρήση χρώματος, είναι να το κάνετε με κάποιο stencil. 

Ένας ιδιαίτερος και καθόλου δύσκολος τρόπος για να διακοσμήσετε μικρά ή μεγαλύτερα έπιπλα - αντικείμενα, συνδυάζοντας stencils π.χ με μια τεχνική παλαίωσης ή τεχνικές όπως το decoupage, κρακελέ κλπ. για να δημιουργήσετε μπορντούρες σε επιφάνειες τοίχων ή ροζέτες σχεδίων σε ταβάνια, για να αλλάξετε εντελώς την όψη μονόχρωμων υφασμάτινων διακοσμητικών στοιχείων π.χ καπέλα φωτιστικών, διακοσμητικά μαξιλάρια κλπ.
Τα stencils είναι πλαστικές μεμβράνες ή πλαστικοποιημένο χαρτί με χαραγμένα πάνω τους διάτρητα σχέδια, ώστε αφού γεμίσετε τα κενά σημεία με χρώμα και απομακρύνετε το stencil, το σχέδιο να έχει αποτυπωθεί με κάθε του λεπτομέρεια πάνω στην επιφάνεια που θέλετε να βάψετε/διακοσμήσετε.
Ένας εναλλακτικός τρόπος χρήσης τους
είναι αντί για χρώμα να χρησιμοποιήσετε μια πάστα, στόκο, γύψο κλπ. για το γέμισμα των κενών, με την βοήθεια μιας μικρής σπάτουλας, δημιουργώντας έτσι επάνω σε μια επιφάνεια ανάγλυφα 3D σχέδια.

Ανάλογα τόσο με το είδος της επιφάνειας για τα οποία είναι φτιαγμένα όσο για τον τρόπο χρήση που προορίζονται (γέμισμα με χρώμα ή πάστα) η μεμβράνη αυτή διαφέρει σε πάχος και υλικό κατασκευής. πχ ένα stencil προορισμένο για χρήση με χρώμα πάνω σε γυαλί ή ξύλινα αντικείμενα είναι συνήθως κατασκευασμένο από πολύ λεπτό πλαστικό ή πλαστικοποιημένο χαρτί που κολλά και σταθεροποιείται πάνω σε αυτές τις επιφάνειες για όσο χρόνο δουλεύετε, χωρίς την χρήση βοηθητικής κολλητικής ταινίας ή προσωρινής κόλλας, ενώ π.χ μεγάλου μεγέθους stencils ειδικά για τοίχους είναι συνήθως κατασκευασμένα από πιο χοντρό πλαστικό

Όλα μετά την χρήση τους πλένονται και επαναχρησιμοποιούνται και, γενικά, εκτός αν πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα εξειδικευμένο, όλα τα stencils ανεξαρτήτως για ποιο είδος επιφάνειας/υλικό είναι κατασκευασμένα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε, απλά θα διευκολυνθείτε στην όλη διαδικασία αν έχετε επιλέξει ένα stencil κατάλληλο για αυτό ακριβώς που θέλετε να κάνετε.
Με stencils μπορείτε να δουλέψετε πάνω σε κάθε είδους επιφάνεια. Τοίχους, γυαλί, χαρτί, μέταλλο, ξύλο, ύφασμα κλπ. με την χρήση φυσικά της αντίστοιχα κατάλληληςμπογιάς.

Η διαδικασία αποτύπωσης του σχεδίου ενός stencil είναι απλή.
Αφού το στερεώσετε στο σημείο ακριβώς που θέλετε να δημιουργηθεί το σχέδιο με αυτοκόλλητη ταινία ή προσωρινή κόλλα σε σπρέϋ, γεμίζετε τα κενά σημεία με χρώμα χρησιμοποιώντας απλό ρολό από σφουγγάρι, πινέλο, ή ένα σφουγγαράκι, ανάλογα τομέγεθος του σχεδίου, τις λεπτομέρειές του κλπ.

Το μοναδικό ...μυστικό είναι ότι η ποσότητα χρώματος πρέπει να είναι ελάχιστη, ίσα ίσα όσο χρειάζεται για να ...βάφει το ρολό ή το πινέλο σας, διαφορετικά η περίσσια ποσότητα μπογιάς θα "τρέξει" και θα συσσωρευτεί στις άκρες των σχημάτων και θα χαλάσει από ελαφρά έως ...εντελώς την τελική όψη τους. Γι΄αυτό και με όποιον τρόπο κι αν δουλέψετε θα το κάνετε βουτώντας ρολό ή πινέλο σε πολύ μικρή ποσότητα μπογιάς και αφού πριν τα "στεγνώσετε" πάνω σε απορροφητικό χαρτί.

Οι κινήσεις με το ρολό δεν διαφέρουν από εκείνες στο απλό βάψιμο, δουλεύοντας με πινέλο θα το κάνετε γεμίζοντας τα κενά του σχεδίου με κυκλικές κινήσεις.
Σε μικρού μεγέθους σχέδια ή για stencils πάνω σε έπιπλα, μικρά διακοσμητικά αντικείμενα κλπ. ο πρακτικότερος τρόπος είναι να γεμίσετε το σχέδιο με ένα σφουγγαράκι πολύ καλά στραγγισμένο και ταμπονάροντας το χρώμα πάνω στην επιφάνεια. Αυτός ο τρόπος δίνει ένα ελαφρά πιο "φυσικό" και απαλό τελικό φινίρισμα, ειδικά πάνω σε ξύλινες επιφάνειας.

Για να εφαρμόσετε επαναλαμβανόμενα ένα stencil σε μια επιφάνεια μεγάλου μεγέθους και προκειμένου να υπάρχει συμμετρία του σχεδίου στα άκρα πιθανόν να χρειαστεί σε κάποια σημεία να αποτυπώσετε όχι ολόκληρο αλλά ένα μέρος μόνο του σχεδίου. Για να το κάνετε χωρίς κανένα πρόβλημα απλώς θα καλύψετε με προστατευτική ταινία την επιφάνεια από το σημείο ακριβώς που θέλετε να σταματά το σχέδιο και μετά και θα δουλέψετε κανονικά με την βασική διαδικασία των stencils.

Γενικά, δουλεύοντας με επαναλαμβανόμενα σχέδια πάνω σε τοίχους, έπιπλα μεγάλων διαστάσεων κλπ. πριν αρχίσετε να γεμίζετε το σχέδιο με χρώμα, είναι αναγκαίο να κάνετε έναν υπολογισμό για το σε ποια σημεία ακριβώς θα πρέπει κάθε φορά να τοποθετηθεί το stencil, χρησιμοποιώντας δε stencils με γεωμετρικά σχέδια πάνω σε μεγάλες επιφάνειες ο υπολογισμός αυτός θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα λεπτομερής και με ακρίβεια εκατοστού ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι αυτό ακριβώς που θέλετε.
Ακόμη και με ένα μόνο σχέδιο stencils σε μία ή διαφορετικές διαστάσεις και χρησιμοποιώντας διαφορετικές αποχρώσεις χρώματος, μπορείτε να δημιουργήσετε εντυπωσιακή όψη πάνω σε μια επιφάνεια, πολύ πιο ιδιαίτερη απ΄όσο συνήθως θα φανταστείτε απλώς και μόνο βλέποντας το σχέδιο του stencil. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη "δυσκολία". Η σωστή επιλογή σχεδίων-συνδυασμών για την κάθε επιφάνεια.

Τα μεγάλα και περίτεχνου σχεδιασμού stencils, με πολλές λεπτομέρειες κλπ. δεν είναι από τις πιο οικονομικές λύσεις, αν υπολογίσετε ότι ένα stencil μεγάλων διαστάσεων ή πολύ ιδιαίτερου σχεδιασμού θα το βρείτε στα ειδικά eshops με παρόμοια είδη σε τιμές από 30-40 έως 50-60 ευρώ και φυσικά όσο ...ανεβαίνει η καλλιτεχνική αξία του σχεδίου ανάλογα αυξάνει και η τιμή. Και αυτό ακριβώς είναι που πληρώνετε. Την δυνατότητα δηλαδή, με τέτοιου είδους stencils, να δώσετε πραγματικά καταπληκτική όψη σε κάθε είδους επιφάνεια εφάμιλλη με το να είχε ζωγραφιστεί.

"Oικονομικές" αναλογικά με τις επιλογές και δυνατότητες εφαρμογής-δημιουργιών που σας προσφέρουν είναι οι συσκευασίες stencils με πολλά μαζί σχέδια μικρού μεγέθους, ιδιαίτερα πρακτικά πχ για διακόσμηση παιδικών δωματίων, για κουζίνες, για εποχιακές χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις κλπ. διαλέγοντας μια αντίστοιχη συλλογή σχεδίων.

Οικονομικότερα όλων είναι φυσικά ταstencils που μπορείτε ...να φτιάξετε μόνοι σας.
Τα πολύ απλού σχεδιασμού είναι μια πανεύκολη διαδικασία. Θα χρειαστεί απλώς με κοφτερό κοπίδι να κόψετε το περίγραμμα οποιουδήποτε σχεδίου, αφού πριν το ζωγραφίσετε πάνω σε ένα κομμάτι λαδόκολλα ή ένα λεπτό φύλλο πλαστικού π.χ μια πλαστική ζελατίνη από ντοσιέ αρχειοθέτησης. Μπορείτε να το κάνετε και πάνω σε απλό λεπτό χαρτόνι, αλλά αν θέλετε να επαναλάβετε το σχέδιο αρκετές φορές η μπογιά γρήγορα θα το καταστρέψει ενώ η λαδόκολλα είναι περισσότερο "αδιάβροχη" και φυσικά το πλαστικό μπορείτε και να το πλύνετε και να το ξαναχρησιμοποιήσετε όπως και ένα κανονικό έτοιμο stencil του εμπορίου.

Αλλά και για να κατασκευάσετε ένα μεγαλύτερο σε μέγεθος stencil με ιδιαίτερες λεπτομέρειες στο σχέδιό του ή για περίπλοκα γεωμετρικά σχήματα η διαδικασία δεν διαφέρει ιδιαίτερα, απλώς είναι περισσότερο χρονοβόρα.

Μπορείτε να αντιγράψετε με την μέθοδο της "ξεπατικοτούρας" πάνω σε λαδόκολλα ή τσιγαρόχαρτο όποιου είδους, μεγέθους και δυσκολίας σχέδιο είτε από ένα ύφασμα αλλά κυρίως από τοinternet, όπου μπορείτε να τυπώσετε κάθε μορφής σχέδια, ακόμη και ένα stencil που σας άρεσε αλλά η τιμή του είναι ιδιαίτερα υψηλή.

Το τυπώνετε σε κοινό εκτυπωτικό χαρτί, αν χρειάζεται μεγενθύνετε την αρχική εκτύπωση, αντιγράφετε"ξεπατικώνοντας" το σχέδιο σε τσιγαρόχαρτο ή λαδόκολλα που τοποθετείται πάνω σε ένα λεπτό φύλλο πλαστικού και στην συνέχεια κόβετε με κοπίδι το περίγραμμα των σχεδίων, προσέχοντας το κόψιμο σε όλα τα σημεία να φτάνει έως το πλαστικό που θα είναι και το τελικό σας stencil.
Αν πρόκειται για σχέδιο στο οποίο θα χρησιμοποιήσετε παραπάνω από ένα χρώματα, μπορείτε και να βάψετε το κάθε κομμάτι με το ανάλογο χρώμα, ώστε να είναι εύκολο στην αποτύπωση του σχεδίου να ακολουθήσετε ακριβώς τον σχεδιασμό του stencil και στις αποχρώσεις. Η κατασκευή stencil μεγάλων και περίπλοκων σχεδίων απαιτεί βεβαίως μια στοιχειώδη υπομονή και χρόνο, αλλά το αποτέλεσμα δεν έχει απολύτως καμιά διαφορά από ένα έτοιμο stencil.

Δείτε πιο κάτω στην ενότητα των videos αναλυτικά την όλη διαδικασία

Τα stencils είναι ένας πολύ απλός τρόπος και ο πιο οικονομικός, αν χρησιμοποιήσετε χειροποίητα σχέδια, για να δώσετε εντελώς άλλη όψη και σε υφασμάτινα αντικείμενα - υφάσματα. Θα δουλέψετε φυσικά με την ανάλογη-κατάλληλη και ανεξίτηλη για ύφασμα μπογιά (θα τις βρείτε σε όλα τα καταστήματα με είδη χόμπυ-κατασκευών και σε τιμές από 2-5 ευρώ ανάλογα με την ποιότητα και τηνσυσκευασία).

Ειδικά σε υφάσματα όπως λινάτσα, χοντρά λινά, χοντρά βαμβακερά, καραβόπανα κλπ το αποτέλεσμα που μπορούν να δώσουν είναι πραγματικά εξαιρετικό είτε πρόκειται για μια ...πάνινη τσάντα, μια κουρτίνα, ένα διακοσμητικό μαξιλάρι, ένα υφασμάτινο καπέλο φωτιστικού κλπ.

Στους τοίχους πέρα από την διακόσμηση με κάποιο συγκεκριμένο ή γεωμετρικό μικρό ή μεγαλύτερο σχέδιο, με stencils μπορείτε να δημιουργήσετε εξαιρετικές μπορντούρες - ροζέτες τόσο σε ψηλά όσο και σε χαμηλότερα σημεία τοίχων, σε εσωτερικά δοκάρια ή ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά σημεία κλπ. ενώ ανάλογο διακοσμητικό αποτέλεσμα δίνει και η χρήση τους σε σκάλες.

Εκτός από χρώμα κάθε είδους ένα stencil μπορεί να γεμίσει και με πάστα, γύψο, στόκο κλπ. δημιουργώντας "ανάγλυφα" 3D σχέδια και τα οποία φυσικά στην συνέχεια μπορείτε να επεξεργαστείτε και με χρώμα ή επιπρόσθετα με όποια άλλη τεχνική θέλετε. Μετά την ολοκληρωσή τους κι αφού το υλικό που θα χρησιμοποιήσετε στεγνώσει εντελώς μπορείτε αν χρειάζεται και να τρίψετε πολύ ελαφρά με γυαλόχαρτο το σχέδιο για να λειάνετε-διορθώσετε πιθανές ατέλειες.

Ειδικά η χρήση έτοιμου απλού στόκου, που απλώνεται και στρώνει εύκολα, μπορεί να δώσει πραγματικά εκπληκτικό αποτέλεσμα σε σχέδια με λεπτομέρειες δημιουργώντας στην πραγματικότητα "γλυπτά" πολύ μικρού ή και μεγαλύτερου πάχους τα οποία ειδικά πάνω σε τοίχους, ταβάνια κλπ. αλλά και σαν "κάδρα" μπορούν να αποκτήσουν την όψη αληθινών έργων τέχνης, ενώ είναι ένας πολύ ιδιαίτερος και όμορφος τρόπος για την διακόσμηση εξωτερικών τοίχων σε μπαλκόνια, περιμετρικά παραθύρων κλπ

Τεχνικά η διαδικασία είναι το ίδιο απλή και αντίστοιχη εκείνης με την μπογιά. Στερεώνετε το stencil με κολλητική ταινία ή προσωρινή κόλλα σε σπρέϋ πάνω στον τοίχο και στην συνέχεια αντί για χρώμα απλώς γεμίζετε με στόκο, φροντίζοντας όπως ακριβώς και εάν δουλεύατε με χρώμα να χρησιμοποιήσετε όσο λιγότερο υλικό με κάθε κίνηση και να απομακρύνετε με την σπάτουλα όλη την περισσευούμενη ποσότητα. Αν θέλετε να αποκτήσει το σχέδιο περισσότερο ανάγλυφη υφή, μεγαλύτερο πάχος δηλαδή, επαναλαμβάνετε την διαδικασία, αφού όμως πριν αφήσετε να στεγνώσει η πρώτη στρώση του στόκου.

Μια ιδιαίτερα οικονομική και πρακτική μορφή stencil για εφαρμογή σε έπιπλα, χάρτινα, γυάλινα ή ξύλινα διακοσμητικά αντικείμενα αλλά και υφάσματα, είναι τα ...stencils που ήδη έχετε σπίτι σας π.χ κομμάτια δαντέλας ή και ...χάρτινα πετσετάκια ζαχαροπλαστικής που με την ίδια ακριβώς λογική ενός κανονικού stencil μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να αποτυπώσετε το σχέδιο τους πάνω σε μια επιφάνεια χρησιμοποιώντας πινέλο ή και χρώμα σε σπρέϋ, ιδιαίτερα πρακτικό για "πυκνά" δαντελένια μοτίβα με πολλά αλλά μικρά κενά στο σχέδιό τους.

Με μεγαλύτερα βεβαίως κομμάτια ανάλογου υφάσματος ακόμη π.χ και με ένα πλαστικό "δαντελένιο" τραπεζομάντηλο που θα βρείτε σε μια λαϊκή αγορά ή παζάρι μπορείτε να μεταμορφώσετε μεγαλύτερες επιφάνειες να δημιουργήσετε π.χ ένα αντίστοιχο ...μόνιμο τραπεζομάντηλο από χρώμα σε ένα τραπέζι. Δείτε παρακάτω στην ενότητα των video ότι δεν είναι καθόλου δύσκολο.
Eπίση πρακτική, εύκολη και ανέξοδη επιλογή για να φτιάξετε τα δικά σας σχέδια, είναι τα stencils που μπορείτε να κατασκευάσετε σχεδιάζοντας και κόβοντας απλά σχήματα πάνω στην επιφάνεια ενός πιάτου μιας χρήσης. Κάντε μερικές δοκιμές με απλά και λίγο πιο σύνθετα σχέδια που απλώς θα χαράξετε με ένα κοπίδι. Αυτός είναι ο ευκολότερος τρόπος για να δημιουργήσετε stencils σε εποχιακά πχ χριστουγεννιάτικα σχέδια για διακοσμήσεις αντικειμένων για εποχιακή διακόσμηση, κάποιων χειροποίητων δώρων, για να δώσετε ιδιαίτερη όψη σε συσκευασίες δώρων κλπ.

Και...
* Από κάθε είδος - τύπο stencil μπορεί να προκύψει ένα διαφορετικό διακοσμητικό αποτέλεσμα, περισσότερο ή λιγότερο έντονο, μονόχρωμο, δίχρωμο, πολύχρωμο κλπ. ανάλογα με τις αποχρώσεις μπογιάς που θα χρησιμοποιήσετε.
Ειδικά για stencils που θέλετε να προσθέσετε πολλά χρώματα ή δεν είστε σίγουροι σε πιο χρώμα θα "απέδιδε" καλύτερα ανάλογα με την επιφάνεια που θα το χρησιμοποιήσετε, απλώς κάνετε αρκετές δοκιμές σε ένα κομμάτι χαρτόνι πριν προχωρήσετε στην οριστική εφαρμογή.

* Οι ...πρόβες και οι δοκιμές, ειδικά αν δεν έχετε καμιάεμπειρία στην τεχνική των stenils, εκτός από τα όσα αφορούν τις αποχρώσεις μπογιάς που θα επιλέξετε θα σας βοηθήσουν να ...τεστάρετε γενικά πως ...συμπεριφέρονται χρώματα, εργαλεία, να διορθώσετεμικροατέλειες στον τρόπο που γεμίζετε με χρώμα ή να καταλάβετε πόσο πραγματικά λίγημπογιά χρειάζεται και γενικά είναι ο παράγοντας που θα σας εξασφαλίσει ότι δουλεύοντας στην συνέχεια πάνω στον τοίχο, σε ένα έπιπλο κλπ. δεν θα δημιουργηθούν ...δυσάρεστεςεκπλήξεις.

* Εκτός από επιφάνειες που απαιτούν χρήση ειδικής χρώματος π.χ γυαλί, ύφασμα κλπ. σε όλες τις άλλες εφαρμογές-αντικείμενα-υλικά προτιμήστε χρώματα νερού, δίνουν καλύτερο φινίρισμα και με ένα βρεγμένο σφουγγαράκι θα διορθώσετε αμέσως και εύκολα ...μικροατυχήματα όπως πχ στην περίπτωση που ξεφύγει το ρολό ή το πινέλο πέρα από τα όρια του stencil κλπ. κάτι που με χρώματα που απαιτούν διαλυτικό δεν είναι το ίδιο εύκολο, ενώ πολύ πιο εύκολα θα καθαρίσετε και το stencil μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

* Δουλεύοντας με πινέλο, επιλέξτε ένα καλής ποιότητας, αν πρέπει κάθε τόσο να απομακρύνετε τις τρίχες από την επιφάνεια που δουλεύετε είναι σίγουρο ότι το τελικό αποτελέσμα του σχεδίου θα έχει μικροατέλειες.

* Το ίδιο καλής ποιότητας θα πρέπει να είναι και η προστατευτική - κολλητική ταινία που θα χρησιμοποιήσετε, βεβαιωθείτε ότι ξεκολλά εύκολα και κυρίως χωρίς να αφήνει το παραμικρό σημάδι διαφορετικά πάνω σε τοίχους, βαμμένα έπιπλα, χάρτινα αντικείμενα κλπ. θα καταστρέψει την όψη τηςεπιφάνειας. Για χρήση σε μεγάλες επιφάνειες καταλληλότερη και πρακτικότερη είναι η προσωρινήκόλλα σε σπρέϋ. Ψεκάζετε με την κόλλα την πίσω όψη του stencil, το ακουμπάτε στην επιφάνεια που θέλετε και πιέζετε με τα χέρια σας ώστε να σταθεροποιηθεί πλήρως. Όταν ολοκληρώσετε την επεξεργασία με χρώμα ή πάστα, το τραβάτε με προσοχή και ξεκολλά χωρίς η κόλλα να έχει αφήσει σημάδι αλλά ακόμη κι αν κάπου υπάρχουν υπολείμματα τα αφαιρείτε εύκολα με λίγοοινόπνευμα. Προσωρινή κόλλα σε σπρέϋ θα βρείτε σε όλα τα μεγάλα χρωματοπωλεία αλλά και τα καταστήματα eshops με είδη για κατασκευές-decoupage κλπ.

* Στην εγχώρια αγορά θα βρείτε μεν αλλά σχετικά περιορισμένη ποικιλία σχεδίων stencilsμεγάλου μεγέθους, σε μεγάλα χρωματοπωλεία, πολυκαταστήματα ειδών σπιτιού που διαθέτουν και είδη διακόσμησης τοίχων. Μεγαλύτερο εύρος επιλογής έχετε σε eshops του εξωτερικού, απλώς κάντε μια διεξοδική έρευνα αγοράς πριν αποφασίσετε, οι τιμές διαφέρουν αρκετά και βεβαίως τα ταχυδρομικά σε πολλές περιπτώσεις αυξάνουν σημαντικά το όλο κόστος.
Μικρού και μεσαίου μεγέθους stencils θα βρείτε σε διάφορες και σχετικά καλές τιμές σε όλα τα καταστήματα-eshops με είδη χόμπυ-κατασκευών-decoupage κλπ. 

ΠΗΓΗ