Από τι πέθανε τελικά η βασίλισσα της Αιγύπτου, Κλεοπάτρα;

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, η Κλεοπάτρα, η τελευταία Βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου που κυβέρνησε μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου, αυτοκτόνησε επιτρέποντας σε ένα δηλητηριώδες φίδι να τη δαγκώσει και να πεθάνει από το θανατηφόρο δηλητήριο.

Η ιστορία της Κλεοπάτρας χάθηκε με το πέρασμα των χιλιετιών, καθώς επίσης και τα αιγυπτιακά μνημεία και τα παλάτια της. Το ιστορικό ερώτημα όμως έμεινε αναπάντητο: πράγματι αυτοκτόνησε ή υπάρχει κάτι πιο περίπλοκο σε αυτή την ιστορία;

Η Κλεοπάτρα γεννήθηκε το 69 π.Χ. Έζησε και πέθανε στην Αλεξάνδρεια. Ήταν κόρη του βασιλιά της Αιγύπτου, Πτολεμαίου ΙΒ΄ Αυλητή, και της Κλεοπάτρας Εʹ Τρύφαινας, υπήρξε δηλαδή μέλος του βασιλικού οίκου των Πτολεμαίων που κυβερνούσε την Αίγυπτο για περισσότερο από τρεις αιώνες. Οι πηγές αναφέρουν πως τη χαρακτήριζε μια ασυνήθιστη για την εποχή ικανότητα να μαθαίνει ξένες γλώσσες, όχι μόνο τα αιγυπτιακά, τη μητρική γλώσσα των υπηκόων της, αλλά και τα Αραμαϊκά, τα Εβραϊκά, τα Αραβικά, τα Περσικά και τα Αιθιοπικά.

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι δεν ήταν εξαιρετικά όμορφη όπως πιστεύουμε στις μέρες μας, ωστόσο, ήταν ικανότατη στην τέχνη της συζήτησης και είχε μία ανεξήγητη γοητεία που αιχμαλώτιζε τους συνομιλητές της.

Αν και δεν υπήρχε ιστορικό αυτοκτονιών στην οικογένειά της, υπήρξαν όμως περιπτώσεις δολοφονιών. Οι πηγές αναφέρουν ότι Κλεοπάτρα είχε φλογερό ταμπεραμέντο και ισχυρή θέληση, γεγονός που κάνει να τους μελετητές να αναρωτιούνται εάν πραγματικά θα έβαζε η ίδια τέρμα στη ζωή της. Στην ηλικία των 18 κληρονόμησε τον θρόνο και σύμφωνα με τη συνήθεια του οίκου των Πτολεμαίων παντρεύτηκε τον δεκάχρονο αδελφό της, τον Πτολεμαίο τον 13ο.

Σκοπός ήταν να συμβασιλεύσουν στην Αίγυπτο, ωστόσο η Κλεοπάτρα δεν είχε καμία τέτοια πρόθεση να μοιραστεί την εξουσία με τον νεαρό αδελφό της.

Κάποια στιγμή όταν ο αδερφός της διεκδίκησε το θρόνο, πολύ σύντομα βρέθηκε νεκρός. Την ίδια τύχη είχαν και τα άλλα αδέρφια της. Η Κλεοπάτρα θεωρήθηκε υπεύθυνη για το θάνατο τουλάχιστον των δύο εκ των πέντε αδερφών. Η Κλεοπάτρα φοβήθηκε ότι θα κατηγορηθεί για τις δολοφονίες γι’ αυτό άρχισε να φλερτάρει με την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.

Η θυελλώδης σχέση με τον Ιούλιο Καίσαρα

Λέγεται πως υπήρξε ερωμένη του Ιούλιου Καίσαρα και μάλιστα έφερε στον κόσμο τον γιο του. Χωρίς καμία αναστολή του έδωσε το όνομα του Καίσαρα. Επρόκειτο για σκάνδαλο τόσο στα μάτια των Ρωμαίων, όσο και των Ελλήνων της Αιγύπτου. Οι Αλεξανδρινοί τον ονόμασαν Πτολεμαίο ΙΕ΄ Καισαρίωνα (που είναι υπό μία έννοια υποτιμητικό υποκοριστικό, κάτι σαν “μικρός Καίσαρ”). Όμως μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα το 44 π Χ, η Κλεοπάτρα πήρε το μέρος του Μάρκου Αντωνίου, ο οποίος κυβέρνησε την Ρώμη κατά το κενό εξουσίας που παρουσιάστηκε με το θάνατο του Καίσαρα, ενώ ήταν αντίθετος με την διαδοχή του Γάιου Ιούλιου Καίσαρα Οκταβιανού που ήταν και ο νόμιμος κληρονόμος του θρόνου.

Η Κλεοπάτρα και ο Ιούλιος Καίσαρας. Έργο του Jean-Leon-Gerome, 1866.

Σύμφωνα με ιστορικές αφηγήσεις, ο Μάρκος Αντώνιος αυτοκτόνησε όταν ηττήθηκε στη μάχη στο Άκτιο από τον Οκταβιανό και στη συνέχεια το ίδιο έπραξε και η Κλεοπάτρα. Μετά τη νίκη του, ο Οκταβιανός έκανε την Αίγυπτο Ρωμαϊκή επαρχία και ο ίδιος έγινε ο πρώτος αυτοκράτορας της, αλλάζοντας το όνομά του σε Αύγουστος.

Το σενάριο με το δηλητηριώδες φίδι

Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί προκειμένου να ερμηνευτούν τα μυστηριώδη γεγονότα γύρω από το θάνατο της Κλεοπάτρας. Το μαυσωλείο της Κλεοπάτρας λέγεται πως βρισκόταν κοντά στο παλάτι όπου ζούσε ο Οκταβιανός, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Όπως λέει ιστορία, η Κλεοπάτρα βρισκόταν στο μαυσωλείο όταν έγραψε ένα σημείωμα για την επικείμενη αυτοκτονία της το οποίο έδωσε σε έναν φρουρό για να το παραδώσει στον Οκταβιανό. Προφανώς αφού παρέδωσε το σημείωμα, κράτησε το δηλητηριώδες φίδι στον κόρφο της ώστε αυτό να την δαγκώσει και να πεθάνει.

Είναι πιθανή άραγε αυτή η εκδοχή ;

Ο θάνατος της Κλεοπάτρας του Reginald Arthur, 1892

Η ερμηνεία των γεγονότων δείχνει πως μάλλον δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Ο φρουρός ο οποίος προφανώς δεν γνώριζε το περιεχόμενο του σημειώματος, θα χρειάζονταν μόνο μερικά λεπτά για να διανύσει κάποιες εκατοντάδες μέτρα για να δώσει στον Οκταβιανό το σημείωμα και μετά μερικά επίσης λεπτά για να επιστρέψει. Η σύγχρονη ιατρική ωστόσο λέει ότι το δηλητήριο του φιδιού θα χρειαζόταν τουλάχιστον δύο ώρες για να σκοτώσει την Κλεοπάτρα. Εάν βέβαια την σκότωνε.

Οι ειδικοί λένε ότι κατά μέσο όρο μόνο το 50% του δηλητηρίου εγχέεται μέσω ενός δαγκώματος , γεγονός που σημαίνει ότι είχε πολλές πιθανότητες να επιζήσει του δαγκώματος. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές η Κλεοπάτρα αυτοκτόνησε αφήνοντας ένα δηλητηριώδες φίδι να τη δαγκώσει. Ένα στοιχείο που οδηγεί, αν και λανθασμένα , κάποιους μελετητές να πιστέψουν ότι η Κλεοπάτρα πράγματι αυτοκτόνησε, βρίσκεται στον ναό της. Σ’ αυτό το ναό υπάρχει ένα γλυπτό της θεάς Ίσιδος περικυκλωμένης από ένα φίδι.

Η Κλεοπάτρα θεωρούνταν η ενσάρκωση της Ίσιδος στη γη, γεγονός που υποδεικνύει ότι μάλλον ήταν η μοίρα της να πεθάνει από φίδι.

Ο Οκταβιανός και η Κλεοπάτρα. Έργο του Louis Gauffier, 1787

Υπήρξε δολοφονικό σχέδιο του Οκταβιανού κατά της Κλεοπάτρας και του γιου της;

Μια άλλη εκδοχή είναι ότι ο Οκταβιανός δολοφόνησε την Κλεοπάτρα ως μέρος ενός σχεδίου για να καταλάβει την αυτοκρατορία. Ο Οκταβιανός είχε τον έλεγχο της δυτικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ενώ ο Μάρκος Αντώνιος είχε τον έλεγχο της ανατολικής. Επειδή λοιπόν Οκταβιανός ήθελε τον έλεγχο ολόκληρης της αυτοκρατορίας, χρησιμοποίησε την Κλεοπάτρα ως πιόνι και κήρυξε πόλεμο. Ο Οκταβιανός πίστευε ότι θα μπορούσε να αιχμαλωτίσει την Κλεοπάτρα και να την ταπεινώσει.

Αυτή η πληροφορία προέρχεται από τα απομνημονεύματα του ίδιου του Οκταβιανού γι’ αυτό και η ακρίβεια της αμφισβητείται. Εκείνη την εποχή ο γιος της Κλεοπάτρας θεωρούνταν απειλή για τη Ρώμη από τον Οκταβιανό. Αρκετές ημέρες πριν φτάσει ο Οκταβιανός στην Αλεξάνδρεια, η Κλεοπάτρα φυγάδεψε τον γιο της στην Αιθιοπία για να τον προστατέψει. Παρόλα αυτά ο γιος της εντοπίστηκε και δολοφονήθηκε.

Κάποιοι λόγιοι λένε ότι ο Οκταβιανός έστειλε τους φρουρούς του να δολοφονήσουν την Κλεοπάτρα, αφού είχε ήδη σκοτώσει τον γιο της για να μπορέσει να καταλάβει ολόκληρη την αυτοκρατορία. Πράγματι η σορός της Κλεοπάτρας βρέθηκε μαζί με τις σορούς δύο υπηρετριών της, αφήνοντας υποψίες ότι επρόκειτο για κάποια » βρωμοδουλειά» και όχι για αυτοκτονία.

Ο θάνατος της Κλεοπάτρας, του Juan Luna, 1881.

Το θανατηφόρο κοκτέιλ φαρμάκων

Πιο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η Κλεοπάτρα πέθανε από ένα θανατηφόρο κοκτέιλ φαρμάκων και όχι από δάγκωμα φιδιού. Σύμφωνα με τον Κριστόφ Σάφερ, έναν Γερμανό ιστορικό και καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Τρίερ, οι αρχαίοι πάπυροι δείχνουν πως οι Αιγύπτιοι γνώριζαν πολλά γύρω από τα δηλητήρια και μάλιστα ένας πάπυρος έλεγε ότι η Κλεοπάτρα είχε γνώσεις επί του θέματος.

Ο Σάφερ πιστεύει ότι η ίδια διάλεξε ένα θανατηφόρο κοκτέιλ φτιαγμένο από όπιο, ακόνιτο και κώνειο. Είναι πολύ πιθανό αυτό το φάρμακο να της χορηγήθηκε από κάποιον άλλο και όχι από το δικό της χέρι. Σήμερα πλέον φαίνεται ότι ο θάνατος της Κλεοπάτρας εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο αφού δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τις τελευταίες ώρες της. Ωστόσο υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να αμφισβητούμε πλέον την μέχρι σήμερα γνωστή εκδοχή του θανάτου της. ...

ΠΗΓΗ