Οριζόντια κλιμάκωση με τετελεσμένο στο Καστελόριζο

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Η αδυναμία των Τούρκων να εμποδίσουν την επικείμενη γεώτρηση της ExxonMobil στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, τους ωθεί στην καλλιέργεια έντασης σ’ όλο το τόξο Αιγαίο-Καστελόριζο-Κύπρος. Οι πολεμικές ιαχές που ακούσαμε τις προηγούμενες ημέρες και από τον ίδιο τον Ερντογάν με αφορμή υποτιθέμενη παρενόχληση του ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός» από ελληνική φρεγάτα εντάσσονται σ’ αυτό το πλαίσιο. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι έντονες αντιδράσεις της Άγκυρας με αφορμή την εξαγγελία για επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στην περιοχή του Ιονίου.

Η Τουρκία έχει δεσμεύσει για σεισμικές έρευνες περιοχές, οι οποίες εισέρχονται και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ και στην κυπριακή ΑΟΖ. Αυτός είναι και ο λόγος που ελληνική φρεγάτα παρακολουθεί τη δραστηριότητα του «Μπαρμπαρός». Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι μέχρι που μπορεί να φθάσει ο Ερντογάν. Το ζήτημα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο δεν προσφέρεται, δεδομένου ότι η Άγκυρα επιδιώκει να εμποδίσει την επέκταση στο Αιγαίο. Και προς το παρόν, τέτοιου είδους επέκταση δεν είναι στο πρόγραμμα.

Αυτό που κυρίως απασχολεί το ελληνικό Γενικό Επιτελείο είναι μήπως η Άγκυρα προχωρήσει σε οριζόντια κλιμάκωση, μήπως, δηλαδή, η αιχμή της αντίδρασής της εκδηλωθεί στην περιοχή του Καστελόριζου. Το έδαφος, άλλωστε, είναι στρωμένο. Η Άγκυρα ισχυρίζεται εδώ και πολλά χρόνια ότι τα ελληνικά νησιά έχουν μόνο χωρικά ύδατα έξι μιλίων. Αμφισβητεί εμπράκτως ότι έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, παρότι η σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ρητά ότι κατοικημένα νησιά έχουν τέτοιο δικαίωμα.


Στο πλαίσιο αυτό, οι Τούρκοι έχουν εδώ και χρόνια προσδιορίσει θαλάσσια οικόπεδα νοτίως, νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά της Αττάλειας και έχουν παραχωρήσει δικαιώματα στην κρατική εταιρεία τους ΤΡΑΟ για σεισμικές έρευνες σ’ αυτά. Όπως προανέφερα, περιοχές αυτών των οικοπέδων ανήκουν –με βάση τον κανόνα της μέσης γραμμής– τόσο στην ελληνική υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ όσο και στην κυπριακή ΑΟΖ.

Προσπάθεια αποκοπής του Καστελόριζου

Εκτός αυτού, επιχειρούν να αποκόψουν το σύμπλεγμα του Καστελόριζου από την αλυσίδα των ελληνικών νησιών του Αιγαίου. Κατά τη διάρκεια των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών, μάλιστα, η Άγκυρα είχε ζητήσει το Καστελόριζο να εξαιρεθεί από τις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, με το επιχείρημα ότι είναι στη Μεσόγειο κι όχι στο Αιγαίο.

Επιδίωξη των Τούρκων είναι να παρουσιάσουν το εν λόγω νησιωτικό σύμπλεγμα σαν απομονωμένες ελληνικές νησίδες, οι οποίες βρίσκονται κάτω από την τουρκική ακτογραμμή και ως εκ τούτου δεν δικαιούνται υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Ή τουλάχιστον να εξουδετερώσει όσο το δυνατόν περισσότερο την επήρεια του συμπλέγματος του Καστελόριζου στην οριοθέτηση της ελληνικής υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, εάν και όποτε αυτό το ζήτημα φθάσει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Όταν τον Μάρτιο του 2011 ο Νταβούτογλου είχε επισκεφθεί την Ελλάδα, είχε φροντίσει να προβεί στην εξής σημαντική δήλωση: «Το Καστελόριζο βρίσκεται στη Μεσόγειο. Σ’ ό,τι αφορά το νησί του Καστελόριζου, η Τουρκία έχει βάσιμες νομικές και πολιτικές θέσεις σε συμφωνία με το Διεθνές Δίκαιο και τη νομολογία των διεθνών δικαστηρίων, συμπεριλαμβανομένης και της Χάγης. Και γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο».

Μία δήλωση του 2008

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να υπενθυμίσουμε τη δήλωση του τότε Τούρκου αρχηγού ΓΕΝ ναύαρχου Μετίν Ατάτς στις 19 Οκτωβρίου 2008: «Εκτιμώ ότι η Ανατολική Μεσόγειος θα καταστεί εστία προστριβών και συγκρούσεων λόγω της πετρελαϊκής σπουδαιότητας που θα αποκτήσει προσεχώς. Εξαιτίας των πετρελαίων που διαθέτει, θα μετατραπεί σ’ έναν δεύτερο Αραβικό Κόλπο. Η Τουρκία πρέπει να επαγρυπνεί και να αντιδράσει».

Μέχρι τώρα έχει αποφύγει ενέργεια που θα δημιουργούσε κρίση, αν και φροντίζει να υπενθυμίζει εμπράκτως τη θέση της. Πριν μερικά χρόνια το ιταλικό ερευνητικό σκάφος Explora είχε ζητήσει άδεια από την Αθήνα για να πραγματοποιήσει έρευνες σε ελληνική θαλάσσια ζώνη (νοτιοδυτικά του Καστελόριζου και κοντά στην Κάσο) με σκοπό την πόντιση καλωδίου οπτικών ινών που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ιταλία. Η Αθήνα είχε δώσει την άδεια, αλλά τουρκική φρεγάτα είχε εκδιώξει το Explora από την περιοχή, με το επιχείρημα ότι επιχειρούσε σε τουρκική υφαλοκρηπίδα.

Ουσιαστικά, η Άγκυρα διακήρυξε με στρατιωτικού τύπου ενέργειες τη διεκδίκηση της θαλάσσιας περιοχής νότια και νοτιοανατολικά της γραμμής Καστελόριζο-Ρόδος-Κάρπαθος-Κάσος-Κρήτη. Για να προσδώσουν υπόσταση στην προσπάθειά τους να δημιουργήσουν τετελεσμένα, οι Τούρκοι αναπτύσσουν έντονη αεροναυτική παρουσία στην περιοχή. Θέλουν να καταστήσουν σαφές ότι έχουν θέσει υπό τον στρατιωτικό έλεγχό τους την περιοχή μεταξύ Ρόδου-Κρήτης και Κύπρου. Για τον σκοπό αυτό συχνά εκδίδουν ΝΟΤΑΜ, με την οποία δεσμεύουν περιοχές μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου για την πραγματοποίηση ασκήσεων.

Η στρατηγική σημασία του Καστελόριζου

Μια ματιά στον χάρτη αρκεί για να διαπιστωθεί η στρατηγική σημασία του συμπλέγματος το Καστελόριζου σε ενδεχόμενη μελλοντική οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση την αρχή της μέσης γραμμής, το σύμπλεγμα του Καστελόριζου εξασφαλίζει στην Ελλάδα μια τεράστια θαλάσσια έκταση (μεταξύ Κρήτης και Κύπρου).

Στο υπέδαφος του βυθού αυτής της θαλάσσιας περιοχής βρίσκονται –σύμφωνα με αξιόπιστες εκτιμήσεις– κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Εάν ποτέ η υπόθεση της οριοθέτησης έφθανε στο Διεθνές Δικαστήριο το πιθανότερο είναι ότι αυτό δεν θα έδινε πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου, συνδυάζοντας τη μέση γραμμή με την αρχή της αναλογικότητας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θα έδινε μία συγκριτικά με την έκταση του συμπλέγματος Καστελόριζο, Ρω και Στρογγύλη μία τεράστια θαλάσσια έκταση προς νότο.

Όπως προαναφέραμε, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν η Άγκυρα θα επιχειρήσει σ’ αυτή τη συγκυρία να ανατρέψει τη μέχρι τώρα ασταθή ισορροπία που επικρατεί στην περιοχή. Εάν με άλλα λόγια στείλει το Μπαρμπαρός να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες στην περιοχή νοτίως του Καστελόριζου. Μία τέτοια ενέργεια θα πυροδοτούσε ελληνοτουρκική κρίση, δεδομένου ότι η Αθήνα δεν μπορεί να περιορισθεί μόνο σε διπλωματική καταγγελία.

Κατάθεση συντεταγμένων

Εάν η Άγκυρα επιχειρήσει να κλιμακώσει τις προκλήσεις στην περιοχή του Καστελόριζου για να δημιουργήσει τετελεσμένο, η ελληνική πλευρά –μεταξύ των άλλων– θα αντιμετωπίσει πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να πράξει αυτό που είχε αποφύγει πριν μερικά χρόνια: να καταθέσει στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Δεν υπάρχει λόγος να δοθούν για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Μπορεί να δοθούν οι συντεταγμένες των εξωτερικών ορίων της υφαλοκρηπίδας στο τόξο από τον Έβρο μέχρι και το Καστελλόριζο. Θα διευκρινίζεται, μάλιστα, ότι αυτή δεν ισοδυναμεί με μονομερή ιδιοποίηση θαλάσσιου χώρου, αλλά καθορίζει τον θαλάσσιο χώρο που η Ελλάδα θεωρεί ότι της ανήκει με βάση την αρχή της μέσης γραμμής.



ΠΗΓΗ

Let's block ads! (Why?)

πηγη