Η πρώτη ελληνική αυτοκρατορία… Πολεμιστές και έμποροι μέχρι τη Βρετανία

Υιούς Αχαιών, ονομάζει ο Μέγας Όμηρος τους ήρωες των επών του, οι οποίοι ξεκίνησαν από τη χώρα της πέτρας και του φωτός, την Ελλάδα, για να κατακτήσουν το θεϊκό Ίλιο, την ένδοξη πόλη του Πριάμου. Ποίοι όμως ήταν αυτοί οι υιοί των Αχαιών; Οι Αχαιοί ήταν φύλο αιολικό. Μελετητές υποστηρίζουν ότι το επίθετο δηλώνει την ανάμιξη των πρωτοελληνικών φύλων από τα οποία προήλθε η Αιολική φυλή.

Πρώτη κοιτίδα τους θεωρείτε η Ήπειρος και η εκεί παρουσία τους συνδέετε με το αρχαιότερο ελληνικό ιερό, αυτό της Δωδώνης. Σύμφωνα με ορισμένους Αχαιός ήταν ο άνθρωπος των ποταμών και των θαλασσών. Οι Αχαιοί ήταν άριστοι πολεμιστές. Γνώριζαν το άλογο και το είχαν εξημερώσει από νωρίς, από τότε τουλάχιστον που κατέβηκαν στη θεσσαλική πεδιάδα.
Οι Αχαιοί ήταν λαός ναυτικός. Σε τάφο του Ταφικού Κύκλου Α της ακρόπολης των Μυκηνών, ο οποίος χρονολογείτε μεταξύ του 1.600-1.500 π.Χ. βρέθηκαν χάντρες από ήλεκτρο, το οποίο υπήρχε μόνο στις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας.

Μυκηναϊκά όπλα βρέθηκαν σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, από την Πομερανία της σημερινής Γερμανίας, ως τη χερσόνησο της Γιουτλάνδης, στη Δανία, στις ουγγρικές πεδιάδες, στη σημερινή Τσεχία, στη Ρουμανία, στην Αλβανία, ακόμα και στα Βρετανικά νησιά.
Οι Μυκηναίοι έχοντας περάσει τα στενά του Βοσπόρου, είχαν φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα από την οποία προμηθεύονταν πολύτιμα μέταλλα και σιτηρά. Από εκεί, πλέοντας μέσα στον Δούναβη έφταναν μέχρι την καρδιά της κεντρικής Ευρώπης.

Εδραίωση και επέκταση

Από τον 17ο αιώνα π.Χ. οι Αχαιοί εξαπλώθηκαν σταδιακά σε όλη την Ελλάδα και ανέλαβαν τα ηνία της χώρας. Χρειάστηκε να περάσουν δύο σχεδόν αιώνες ώσπου να ανδρωθεί η μυκηναϊκή ισχύς και να αρχίσουν οι Αχαιοί να αμφισβητούν τα πρωτεία της θαλασσοκράτειρας Κρήτης.

Γύρω στο 1.400 π.Χ. οι Αχαιοί επεκτάθηκαν και στην Κρήτη χωρίς, όπως φαίνεται να χρειαστεί να αναλωθούν σε σοβαρούς αγώνες. Σχετικός με την αλλαγή καθεστώτος στο Αιγαίο είναι και ο μύθος του Θησέα και του Μινωταύρου.

Οι Αχαιοί από πολύ νωρίς θαλασσοπορούσαν. Η φήμη τους ως εμπόρων και πολεμιστών είχε εξαπλωθεί σε όλη την ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι οι γειτονικοί λαοί χρησιμοποίησαν Αχαιούς πολεμιστές στις μεταξύ τους διαμάχες και Αχαιούς εμπόρους.

Όταν η Αίγυπτος έδινε, στα μέσα του 16ου π.Χ., τον δικό της αγώνα ανεξαρτησίας για την απελευθέρωση από τους Υκσώς (ή Υξώς), φαίνεται ότι χρησιμοποίησε Αχαιούς στρατιώτες και ίσως και αχαϊκά πλοία για τις ανάγκες του αγώνα (η Αίγυπτος τότε δεν διέθετε αξιόλογο στόλο).

Η αχαϊκή Ελλάδα ήταν πολιτικά οργανωμένη σε έναν αριθμό πόλεων κρατών η κάθε μια από τις οποίες κυβερνάτο από τον τοπικό άνακτα (βασιλιά). Τον 14ο αιώνα π.Χ. εμφανίζονται δύο πόλοι εξουσίας, η Θήβα και οι Μυκήνες. Χρειάστηκαν σοβαροί αγώνες για να επικρατήσει ο άνακτας των Μυκηνών έναντι του Θηβαίου ομολόγου του, ώστε να κατορθώσει να συγκροτήσει, στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ. μια χαλαρή «αυτοκρατορία», στην οποία υπήχθησαν όλα τα μικρότερα βασίλεια.

Ο θρυλικός Αγαμέμνων ήταν μάλλον ο πρώτος Έλληνας «αυτοκράτορας», η εξουσία του οποίου δεν περιοριζόταν στα σημερινά στενά σύνορα της ελληνικής επικράτειας. Υπό την κυριαρχία του βρισκόταν το μεγαλύτερο τμήμα του Αιγαίου και τμήμα της μικρασιατικής ενδοχώρας.

Η χώρα της «Μιλαβάντα» (Μίλητος) ανήκε, σύμφωνα με τα χιττιτικά αρχεία στον άρχοντα της χώρας Αχιγιάβα (Αχαίας). Ο Χετταίος αυτοκράτορας μάλιστα, βάση των αρχείων, είχε απευθύνει διάβημα στον Αχαιό ηγέτη Αταρισίγια (Ατρέα;), γιατί ο τελευταίος είχε εισβάλει στη χώρα του.

Τα χιττιτικά αρχεία κατατάσσουν το κράτος των Αχιγιάβα μαζί με τα κράτη της Αιγύπτου, της Ασσυρίας και των Χάττι, ανάμεσα δηλαδή στις μεγάλες αυτοκρατορίες της εποχής.

Με την Αίγυπτο αντίθετα οι Αχαιοί, όπως αργότερα και οι Έλληνες των κλασικών χρόνων, διατηρούσαν παραδοσιακά καλές σχέσεις. Το κράτος της Αιγύπτου δεν συνιστούσε απειλή για τα ελληνικά συμφέροντα. Από τα βόρεια οι Αχαιοί δεν αντιμετώπιζαν απειλές, παρά μόνο από τον 13ο αιώνα π.Χ. και έπειτα όταν η επιρροή του κράτους της Τροίας επεκτάθηκε ως τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία.

Οι Δωριείς, που κατοικούσαν στην Ήπειρο και στη Μακεδονία, ήταν ελληνικό φυλό (γενάρχης τους ήταν ο Ηρακλής, ο μεγαλύτερος των Αχαιών ηρώων) και δεν απειλούσε, όπως και το θρακικό φύλο των Παιόνων. Οι Κίκονες της ανατολικής Θράκης, έγιναν επιθετικοί μετά τη συμμαχία τους με τους Τρώες. Δυτικά πάλι η κατάσταση ήταν υπό πλήρη έλεγχο. Στη Σικελία και στη νότια Ιταλία είχαν εμπορεία ήδη από τους Μινωίτες, η χώρα θεωρείτο φιλική και βρισκόταν στη σφαίρα επιρροής των Ελλήνων.
Τέλος οι Έλληνες της μυκηναϊκής εποχής είχαν οργανώσει μια από τις ισχυρότερες στρατιωτικές μηχανές στον τότε γνωστό κόσμο. Όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης στην εκστρατεία κατά της Τροίας το 1.200 π.Χ. περίπου, οι Αχαιοί κατάφεραν να συγκεντρώσουν πάνω από 100.000 άνδρες και 1.200 πλοία.

Ίσο αριθμό, περίπου, στρατιωτών συγκέντρωσαν οι Έλληνες στις Πλαταιές… ενώ ουδέποτε έχει καταγραφεί ανάλογος αριθμός πλοίων.