Ο αρχαιότερος Homo Sapiens στην Ευρώπη βρέθηκε σε αρχαίο σπήλαιο του Βάκχου της Θράκης και είναι 47.000 χρόνων! - Από την Θράκη εξαπλώθηκε σε όλην την Ευρασία! - ΠΕΡΙΕΡΓΑ

Ο αρχαιότερος Homo Sapiens στην Ευρώπη βρέθηκε σε αρχαίο σπήλαιο του Βάκχου της Θράκης και είναι 47.000 χρόνων! - Από την Θράκη εξαπλώθηκε σε όλην την Ευρασία!

Του Γιώργου Λεκάκη

Αναπαράσταση της ζωής στο Σπήλαιο του Βάκχου,
των Homo Sapiens, πριν 47.000 χρόνια,
όπως παρουσιάζεται στους επισκέπτες του σπηλαίου...

Σας το έχω ξαναπεί πολλάκις πως κοιτίδα του ανθρώπου είναι το γεωγραφικό «ζωνάρι» Μακεδονίας-Θράκης και ευρύτερα αυτό επεκτείνεται έως την Κρήτη, όπου ευρέθησαν ίχνη ανθρώπου 7.200.000 χρόνων (ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ) και 5.700.000 χρόνων (ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ), αντίστοιχα – τα δεύτερα μάλιστα ορθίας βάδισης!

Νέα στοιχεία τώρα και για το είδος μας Homo sapiens, που από εδώ φαίνεται να εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρασία:

Δύο μελέτες αναφέρουν νέα απολιθώματα Homo sapiens, από την τοποθεσία του "σπηλαίου του Κυρίου Βάκχου" (Bacho Kiro) στην νυν Βουλγαρία, τότε αρχαία Θράκη.

«Ο αρχαιολογικός χώρος του σπηλαίου του Βάκχου παρέχει αποδεικτικά στοιχεία για την πρώτη διασπορά του H. sapiens στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη της Ευρασίας. Οι πρωτοπόρες ομάδες Homo sapiens έφεραν νέες συμπεριφορές στην Ευρώπη και αλληλεπίδρασαν με τους εντόπιους Νεάντερνταλ. Αυτό το πρώιμο κύμα προηγείται σε μεγάλο βαθμό αυτό που οδήγησε στην τελική εξαφάνισή των Νεάντερνταλ στην Δυτική Ευρώπη 8.000 χρόνια αργότερα», λέει ο Jean-Jacques Hublin, διευθυντής στο Ινστιτούτο Max Planck for Evolutionary Anthropology της Λειψίας Γερμανίας.

Διεθνής ερευνητική ομάδα, με επί κεφαλής τον J.-J. Hublin, την Tsenka Tsanova και τον Shannon McPherron του Max Planck Institute, και τους Nikolay Sirakov και Svoboda Sirakova του Εθνικού Ινστιτούτου Αρχαιολογίας Μουσείου Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών στην Σόφια Βουλγαρίας, ξανα-έκαναν ανασκαφές στο σπήλαιο του Βάκχου το 2015. Τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα προέρχονται από ένα πλούσιο, σκοτεινό στρώμα, κοντά στην βάση των καταθέσεων. Εδώ η ομάδα απεκάλυψε χιλιάδες οστά ζώων, πέτρινα εργαλεία και οστά, χάντρες και μενταγιόν και τα λείψανα πέντε ανθρώπινων απολιθωμάτων.

Εκτός από ένα ανθρώπινο δόντι, τα ανθρώπινα απολιθώματα ήταν πολύ κατακερματισμένα για να αναγνωριστούν από την εμφάνισή τους. Αντ' αυτού, ταυτοποιήθηκαν με ανάλυση των πρωτεϊνικών αλληλουχιών τους – η παλαιοπρωτεϊνολογία είναι νέα επιστημονική μέθοδος για την οποία σας έχουμε ήδη ενημερώσει ΕΔΩ. «Τα περισσότερα οστά του Πλειστόκαινου είναι τόσο κατακερματισμένα που με το μάτι δεν μπορούσε κανείς να πει ποια είδη ζώων αντιπροσωπεύουν! Ωστόσο, οι πρωτεΐνες διαφέρουν ελαφρώς στην ακολουθία αμινοξέων τους από είδος σε είδος. Χρησιμοποιώντας φασματομετρία μάζας πρωτεΐνης, μπορούμε επομένως να αναγνωρίσουμε γρήγορα αυτά τα οστά», λέει ο Frido Welker, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης και ερευνητικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Max Planck.

Για να γνωρίσει την ηλικία αυτών των απολιθωμάτων και τις εναποθέσεις στο σπήλαιο του Βάκχου, η ομάδα συνεργάστηκε στενά με τον Lukas Wacker στο ETH Ζυρίχης Ελβετίας, χρησιμοποιώντας ένα φασματόμετρο μάζας επιταχυντή για μεγαλύτερη ακρίβεια από το κανονικό.

«Η πλειονότητα των ζωικών οστών που χρονολογήσαμε από αυτό το διακριτό, σκοτεινό στρώμα έχει σημάδια ανθρώπινης επίδρασης στις επιφάνειες των οστών, όπως σημάδια σφαγής, τα οποία, μαζί με τις άμεσες χρονολογίες των ανθρώπινων οστών, μας παρέχουν μια πραγματικά σαφή χρονολογική εικόνα του πότε ο Homo sapiens κατέλαβε για πρώτη φορά αυτό το σπήλαιο: Ήταν στο διάστημα από 45.820 - 43.650 χρόνια πριν, και ενδεχομένως ήδη από 46.940 χρόνια πριν», λέει η Helen Fewlass του Ινστιτούτου Max Planck.

ΠΡΙΝ 47.000 χρόνια...

Ορισμένοι ερευνητές λένε ότι ο Homo sapiens ίσως ήταν ήδη αλλά περιστασιακά στην Ευρώπη μέχρι τότε. Τα ευρήματα αυτής της εποχής συνήθως αποδίδονται στους Νεάντερνταλ. Για να μάθουμε ποια ομάδα ανθρώπων υπήρχε στο σπήλαιο του Βάκχου, οι Mateja Hajdinjak και Matthias Meyer της ομάδος γενετικής με επί κεφαλής τον Svante Pääbo στο Τμήμα Εξελικτικής Γενετικής στο Max Planck αλληλούχησαν το DNA από τα κατακερματισμένα απολιθωμένα οστά.

«Δεδομένης της εξαιρετικά καλής διατήρησης του DNA σε δόντι τραπεζίτη και τα θραύσματα των ανθρώπων που αναγνωρσθηκαν από την φασματομετρία μάζας πρωτεΐνης, καταφέραμε να ανακατασκευάσουμε πλήρη μιτοχονδριακά γονιδιώματα από 6 στα 7 δείγματα και να αποδώσουμε τις ανακτημένες αλληλουχίες μιτοχονδριακού DNA (mtDNA) και από τα 7 δείγματα σε Homo sapiens», λέει η Mateja Hajdinjak, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Francis Crick Institute Λονδίνου και ερευνητικός συνεργάτης στο Max Planck.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο Homo sapiens εισήλθε στην Ευρώπη και άρχισε να επηρεάζει τους Νεάντερνταλ πριν από περίπου 45.000 χρόνια – ίσως και ενωρίτερα. Έφερε στο σπήλαιο του Βάκχου υψηλής ποιότητας λίθους, από πηγές έως 180 χλμ. μακριά! Τους έκανε εργαλεία, όπως μυτερά μαχαίρια, για να κυνηγήσει και πολύ πιθανόν να σφαγιάσει ζώα, τα λείψανα των οποίων βρέθηκαν στην σπηλιά.

«Τα πιο συχνά ζώα που βρέθησαν στην τοποθεσία είναι βίσσωνες και κόκκινα ελάφια», λέει ο παλαιοντολόγος Ρόζεν Σπάσοφ από το Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο. Αυτά σφαγιάστηκαν εκτενώς, αλλά χρησιμοποιήθηκαν επίσης και ως πηγή πρώτων υλών. «Από την πανίδα προέρχεται επίσης και η εκτεταμένη συλλογή οστέινων εργαλείων και προσωπικών κοσμημάτων / στολιδιών», λέει ο ζωοαρχαιολόγος Geoff Smith από το Ινστιτούτο Max Planck. Τα δόντια της αρκούδας που βρέθηκαν στην σπηλιάς έγιναν μενταγιόν, μερικά από τα οποία ομοιάζουν εντυπωσιακά με στολίδια που αργότερα έφτιαξαν οι Νεάντερνταλ στην δυτική Ευρώπη.Στην ουσία μιλάμε για ένα περιδέραιο με δόντια… αρκούδας!

Οι ανασκαφές στο σπήλαιο Βάκχου ξεκίνησαν από την δεκαετία του 1930.

Ανθρώπινα λείψανα βρέθηκαν εκεί την δεκαετία του 1970, αλλά… χάθηκαν!

Οι ερευνητές χρονολόγησαν 95 τεμάχια οστών!

Συνολικά, το σπηλαίο του Βάκχου τεκμηριώνει την χρονική περίοδο στην Ευρώπη, όταν οι Νεάντερνταλ της Μέσης Παλαιολιθικής αντικαταστάθηκαν από τον Homo sapiens της Άνω Παλαιολιθικής (την λεγόμενη μεταβατική περίοδο). Τα πρώτα συγκροτήματα Homo sapiens είναι αυτά που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν Initial Upper Paleolithic. «Μέχρι τώρα, ο Aurignacian / Ωρινάκιος θεωρήθηκε ως η αρχή της Άνω Παλαιολιθικής στην Ευρώπη. Αλλά ο Initial Upper Paleolithic of Bacho Kiro Cave προσθέτει και άλλους τόπους στην δυτική Ευρασία, όπου υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη και αρχαιότερη παρουσία Homo sapiens», σημειώνει ο Nikolay Sirakov του Εθνικού Ινστιτούτου Αρχαιολογίας του Μουσείου Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών.

«Το σπήλαιο του Βάκχου της Πρώιμης Ανώτερης παλαιολιθικής είναι το αρχαιότερο από τα γνωστά Upper Palaeolithic σπήλαια στην Ευρώπη. Αντιπροσωπεύει έναν νέο τρόπο δημιουργίας πέτρινων εργαλείων και νέων συνόλων συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής προσωπικών κοσμημάτων, που είναι μια απόκλιση από όσα γνωρίζουμε για τους Νεάντερνταλ μέχρι σήμερα. Από το σπήλαιο Βάκχου ο Homo sapiens διασκορπίσθηκε γρήγορα σε όλη την Ευρασία έως την Μογγολία, και αντιμετώπισε, επηρέασε και τελικά αντικατέστησε τους υπάρχοντες αρχαιο-πληθυσμούς Νεάντερνταλ και Ντενίσοβαν», λέει η Τσένκα Τσάννοβα του Max Planck.

Όπως έκανε ο προ-πρόγονός του, Άνθρωπος των Πετραλώνων, 700.000 χρόνια ενωρίτερα, λέω εγώ… Ο δρ. Άρης Πουλιανός είχε και πάλι δίκιο…

Και κάτι ακόμη: Η χρονολόγηση των 45.000 χρόνων συμπίπτει πάνω-κάτω και με την εμφάνιση της λατρείας του Βάκχου στην Θράκη, που αργότερα συλλατρεύθηκε ως έκφανση του Διονύσου...

ΠΗΓΕΣ: Τα ευρήματα έχουν δημοσιευτεί στο Nature and Nature Ecology & Evolution:

Jean-Jacques Hublin, Nikolay Sirakov, […]Tsenka Tsanova «Initial Upper Palaeolithic Homo sapiens from Bacho Kiro Cave, Bulgaria» στο Nature, 11 Μαΐου 2020.

Helen Fewlass, Sahra Talamo, Lukas Wacker, Bernd Kromer, Thibaut Tuna, Yoann Fagault, Edouard Bard, Shannon P. McPherron, Vera Aldeias, Raquel Maria, Naomi L. Martisius, Lindsay Paskulin, Zeljko Rezek, Virginie Sinet-Mathiot, Svoboda Sirakova, Geoffrey M. Smith, Rosen Spasov, Frido Welker, Nikolay Sirakov, Tsenka Tsanova & Jean-Jacques Hublin «A 14C chronology for the Middle to Upper Palaeolithic transition at Bacho Kiro Cave, Bulgaria» στο Nature Ecology & Evolution, 11.5.2020. DOI: 10.1038 / s41559-020-1136-3.

Max Panck Society, 11 Μαΐου 2020. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.5.2020.

Abstract 1

The Middle to Upper Palaeolithic transition in Europe witnessed the replacement and partial absorption of local Neanderthal populations by Homo sapiens populations of African origin. However, this process probably varied across regions and its details remain largely unknown. In particular, the duration of chronological overlap between the two groups is much debated, as are the implications of this overlap for the nature of the biological and cultural interactions between Neanderthals and H. sapiens. Here we report the discovery and direct dating of human remains found in association with Initial Upper Palaeolithic artefacts, from excavations at Bacho Kiro Cave (Bulgaria). Morphological analysis of a tooth and mitochondrial DNA from several hominin bone fragments, identified through proteomic screening, assign these finds to H. sapiens and link the expansion of Initial Upper Palaeolithic technologies with the spread of H. sapiens into the mid-latitudes of Eurasia before 45 thousand years ago. The excavations yielded a wealth of bone artefacts, including pendants manufactured from cave bear teeth that are reminiscent of those later produced by the last Neanderthals of western Europe. These finds are consistent with models based on the arrival of multiple waves of H. sapiens into Europe coming into contact with declining Neanderthal populations.

Abstract 2

The stratigraphy at Bacho Kiro Cave, Bulgaria, spans the Middle to Upper Palaeolithic transition, including an Initial Upper Palaeolithic (IUP) assemblage argued to represent the earliest arrival of Upper Palaeolithic Homo sapiens in Europe. We applied the latest techniques in 14C dating to an extensive dataset of newly excavated animal and human bones to produce a robust, high-precision radiocarbon chronology for the site. At the base of the stratigraphy, the Middle Palaeolithic (MP) occupation dates to >51,000 yr BP. A chronological gap of over 3,000 years separates the MP occupation from the occupation of the cave by H. sapiens, which extends to 34,000 cal BP. The extensive IUP assemblage, now associated with directly dated H. sapiens fossils at this site, securely dates to 45,820–43,650 cal BP (95.4% probability), probably beginning from 46,940 cal BP (95.4% probability). The results provide chronological context for the early occupation of Europe by Upper Palaeolithic H. sapiens.