Ίσως έχετε έναν φίλο, έναν συνάδελφο ή ακόμη και ένα μέλος της οικογένειας που φαίνεται να μένει συνεχώς κολλημένος στους ίδιους κύκλους και να καταβάλλεται από τη ζωή αντί να συμμετέχει ενεργά σε αυτήν. Οι ψυχολόγοι συχνά περιγράφουν αυτό το μοτίβο ως νοοτροπία θύματος.
Δεν αφορά τις πραγματικές δυσκολίες. Εξάλλου, όλοι αντιμετωπίζουν δυσκολίες με κάποιον τρόπο. Αφορά το να παραχωρεί κανείς επανειλημμένα την εσωτερική του δύναμη χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι το κάνει. Οι λέξεις που επιλέγουμε είναι συχνά το πιο καθαρό παράθυρο προς τις πεποιθήσεις που κουβαλάμε.
Ορισμένες φράσεις τείνουν να εμφανίζονται ξανά και ξανά όταν κάποιος αισθάνεται ανίσχυρος. Ας δούμε ποιες είναι αυτές.
8 Εκφράσεις που αποκαλύπτουν ότι κάποιος κουβαλά την ψυχολογία του θύματος
- “Δεν μπορώ να κάνω τίποτα”
- “Γιατί πάντα σ’ εμένα;”
- “Δεν φταίω εγώ”
- “Οι άλλοι πάντα μ’ εκμεταλλεύονται”
- “Έτσι είμαι, δεν μπορώ ν’ αλλάξω”
- “Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει τι περνάω”
- “Ποτέ δεν μου πηγαίνουν καλά τα πράγματα”
- “Είμαι άτυχος/-η”
“Δεν μπορώ να κάνω τίποτα”
Αν υπάρχει μία φράση που μπορεί να σας προκαλέσει ανησυχία, είναι αυτή. Κάθε φορά που κάποιος λέει: «Δεν υπάρχει τίποτα που μπορώ να κάνω», αυτό που εννοεί είναι ότι οι διαθέσιμες επιλογές δεν του φαίνονται εύκολες ή άνετες.
Η ψυχολογία αναφέρεται σε αυτή τη νοοτροπία ως «μαθημένη θυματοποίηση». Είναι ένα μοτίβο όπου οι επαναλαμβανόμενες απογοητεύσεις πείθουν το άτομο ότι η προσπάθεια δεν έχει σημασία. Αλλά να η αλήθεια.
Σχεδόν πάντα υπάρχει κάτι που μπορούμε να κάνουμε, ακόμη κι αν είναι μικρό.
- Να προσπαθήσετε ξανά.
- Να ζητήσετε βοήθεια.
- Να μάθετε μια δεξιότητα.
- Να θέσετε ένα όριο.
Πολλοί είναι οι άνθρωποι που πέφτουν σε αυτή την παγίδα. Είναι εκείνοι που αποδέχονται τη φράση αυτή ως αξίωμα. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί συχνά αυτή τη γραμμή, συνήθως σημαίνει ότι έχει σταματήσει να αναζητά δυνατότητες. Και όταν σταματάτε να τις αναζητάτε, σταματάτε και να τις βλέπετε.
“Γιατί πάντα σ’ εμένα;”
Τη συγκεκριμένη φράση την ακούμε αρκετά συχνά. Παρουσιάζει τη ζωή σαν κάτι που δρα πάνω σας, αντί για κάτι στο οποίο συμμετέχετε. Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν «εξωτερικό τόπο ελέγχου». Είναι η πεποίθηση ότι τα αποτελέσματα καθορίζονται εξ ολοκλήρου από την τύχη, τη μοίρα ή άλλους ανθρώπους.
Η ίδια η ερώτηση είναι αθώα πού και πού. Το πρόβλημα αρχίζει όταν γίνεται η αυτόματη αντίδραση σε κάθε αναποδιά. Πέφτουν, ξαναπροσπαθούν και κάνουν πρακτικές ερωτήσεις όπως: «Πώς μπορώ να το κάνω καλύτερα την επόμενη φορά;»
Μπορεί κανείς σχεδόν να εντοπίσει το σημείο της ζωής στο οποίο αρχίζουμε να λέμε στον εαυτό μας ιστορίες ότι είμαστε άτυχοι. Κάποιος που το λέει αυτό, είναι συνήθως παγιδευμένος σε έναν κύκλο προσωπικής ατυχίας. Εστιάζει σε μοτίβα που δεν μπορεί να ελέγξει και παραβλέπει εκείνα που μπορεί.
“Δεν φταίω εγώ”
Αυτό ίσως είναι το πιο ξεκάθαρο σημάδι απ’ όλα. Μερικές φορές πράγματι δεν φταίμε εμείς. Η ζωή μπορεί να είναι απίστευτα άδικη. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν τα πάντα γίνονται ευθύνη κάποιου άλλου. Το αφεντικό. Ο/Η σύντροφος. Το σύστημα. Ο καιρός.
Στη ζωή, έχει μεγάλη σημασία η ανάληψη προσωπικής ευθύνης – αυτή είναι που χτίζει την ανθεκτικότητα. Αυτή η φράση είναι το ακριβώς αντίθετο αυτής της ιδέας. Είναι ένας τρόπος να αποφύγουμε τη δυσφορία του να αναγνωρίσουμε τον ρόλο μας σε μια κατάσταση.
Κάποιος που λέει «Δεν είναι δικό μου φταίξιμο» ξανά και ξανά συνήθως προσπαθεί να αποφύγει τη λογοδοσία. Και χωρίς λογοδοσία, η ανάπτυξη γίνεται αδύνατη.
“Οι άλλοι πάντα μ’ εκμεταλλεύονται”
Η φράση αυτή αυτόματα δίνει τον έλεγχο της ζωής σας στους άλλους. Αυτή η φράση προϋποθέτει δύο πράγματα. Πρώτον, ότι όλοι οι άλλοι είναι πιο ισχυροί. Δεύτερον, ότι το άτομο που τη λέει δεν έχει καμία ικανότητα να θέτει όρια.
Η ψυχολογική έρευνα συχνά συνδέει αυτό το μοτίβο με έλλειψη διεκδικητικότητας. Οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να πουν «όχι» μερικές φορές αισθάνονται ότι οι άλλοι τους πατούν κάτω, ακόμη κι όταν οι ίδιοι το επιτρέπουν. Πολλοί λένε “ναι” στους πάντες. Δουλειά. Οικογένεια. Γείτονες. Μετά ωστόσο, βράζουν μέσα τους από θυμό. Το πραγματικό ζήτημα είναι απλό. Δεν επικοινωνούν.
Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι δεν προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κανέναν. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί συχνά αυτή τη φράση, συνήθως έχει να κάνει περισσότερο με αδύναμα προσωπικά όρια παρά με «αρπακτικούς» ανθρώπους.
“Έτσι είμαι, δεν μπορώ ν’ αλλάξω”
Αυτή η φράση είναι ένα πολύ αποτελεσματικό «παραθυράκι διαφυγής». Όταν κάποιος ισχυρίζεται ότι δεν μπορεί να ελέγξει μια συμπεριφορά, κλείνει την πόρτα στη βελτίωση του εαυτού. Πριν από χρόνια, έπεσε στα χέρια μου ένα παλιό ψυχολογικό βιβλίο της δεκαετίας του ’70, το οποίο έλεγε ότι η ταυτότητα γίνεται κλουβί τη στιγμή που μπερδεύουμε τη συνήθεια με το πεπρωμένο.
Δεν έχω ξεχάσει ποτέ αυτή τη φράση. Αυτή η γραμμή εκπέμπει το μήνυμα ότι η αλλαγή είναι αδύνατη, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, η αλλαγή δεν είναι αδύνατη. Είναι άβολη. Αργή. Ή ξένη. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί αυτή τη φράση, συνήθως προσπαθεί να αποφύγει τον κόπο που απαιτεί η αλλαγή.
“Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει τι περνάω”
Υπάρχει μια δόση αλήθειας κρυμμένη μέσα σε αυτή τη φράση. Όλοι αισθανόμαστε παρεξηγημένοι κάποιες στιγμές. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν κάποιος επαναλαμβάνει αυτή τη φράση τόσο συχνά, που τελικά γίνεται εμπόδιο.
Αυτή η έκφραση κλείνει την πόρτα στην ενσυναίσθηση.
- Αποκλείει τη σύνδεση.
- Απομονώνει το άτομο από την υποστήριξη.
- Οι ψυχολόγοι συχνά συνδέουν αυτό το μοτίβο με την «προσωποποίηση».
Είναι η πεποίθηση ότι οι δυσκολίες σας είναι μοναδικά επώδυνες, μοναδικά περίπλοκες ή μοναδικά άλυτες. Όλοι παλεύουν αθόρυβα με τα ίδια συναισθήματα. Κάποιος που λέει «Κανείς δεν καταλαβαίνει» δυσκολεύεται να αφήσει τους άλλους να τον πλησιάσουν.
“Ποτέ δεν μου πηγαίνουν καλά τα πράγματα”
Αυτός ο τρόπος σκέψης πάντα φέρει ένα βαρύ συναίσθημα λύπης. Αντανακλά την πεποίθηση ότι το μέλλον είναι προκαθορισμένο και ήδη χαμένο. Είναι ένα κλασικό σκεπτικό λάθος γνωστό ως καταστροφολογία. Το μυαλό παίρνει ένα μόνο κακό γεγονός και το μετατρέπει σε μια δια βίου προφητεία.
Ένας χωρισμός γίνεται «Οι σχέσεις μας πάντα αποτυγχάνουν». Μια απόρριψη γίνεται «Δεν θα βρούμε ποτέ δουλειά». Κάποιοι που λένε συχνά κάτι τέτοιο ενισχύουν την ιδέα ότι η επιτυχία είναι σπάνια και η αποτυχία συνεχής.
Δεν χρειάζονται καμία διάλεξη για την θετικότητα. Χρειάζονται απόδειξη, μέσω πράξης, ότι τα μικρά επιτεύγματα είναι ξανά δυνατά.
“Είμαι άτυχος/-η”
Οι άνθρωποι που λένε πως είναι άτυχοι, ρίχνουν το φταίξιμο στην μοίρα. Η τύχη είναι ένα περίεργο πράγμα. Τη θεωρούμε σαν κάτι που μας έπεσε από τον ουρανό. Κι όμως, οι έρευνες δείχνουν ότι όσοι θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς συνήθως παίρνουν περισσότερες ευκαιρίες. Παραμένουν ανοιχτοί σε νέες εμπειρίες. Παρατηρούν δυνατότητες που άλλοι προσπερνούν.
Όταν κάποιος λέει «Είμαστε απλώς άτυχοι», βάζει τον εαυτό του στη θέση του επιβάτη στη δική του ζωή. Είναι μια παρηγορητική εξήγηση για την απογοήτευση, αλλά ταυτόχρονα εμποδίζει τη βελτίωση. Τα εγγόνια μας μερικές φορές λένε ότι είναι άτυχα μετά από ένα χαμένο γκολ στο ποδόσφαιρο στις βόλτες μας στο πάρκο.
Αλλά μόλις πάρουν μια ανάσα, εξασκηθούν και προσπαθήσουν ξανά, η μπάλα μπαίνει κατευθείαν στο τέρμα. Η τύχη επιστρέφει, πάντα.
Tips
Η νοοτροπία του θύματος δεν είναι ελάττωμα του χαρακτήρα. Είναι ένα σύνολο συνηθειών που εκφράζονται όταν η ζωή φαίνεται υπερβολική. Όλοι έχουν περάσει από αυτά τα μοτίβα. Η επίγνωση είναι αυτή που δημιουργεί δυνατότητες.
Μόλις αρχίσετε να συνειδητοποιήσετε αυτές τις φράσεις, τότε μπορείτε να τις αμφισβητήσετε και ν’ αποκτήσετε και πάλι τον έλεγχο της ζωής σας. Ποια από αυτές τις φράσεις λέτε επανειλημμένα; Και ποια μικρή αλλαγή θα μπορούσαμε να κάνουμε την επόμενη φορά που θα εμφανιστεί;
via enikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου