Φωτεινή έκρηξη σε μαύρη τρύπα

Οι ειδικοί παρατηρούν για πρώτη φορά μια μαύρη τρύπα ενώ καταπίνει ένα άστρο

Καλλιτεχνική απεικόνιση του άστρου ενώ πέφτει μέσα στη μαύρη τρύπα.

Μέχρι πρόσφατα γνώριζαν πώς γίνεται στη θεωρία, τώρα το είδαν και στην πράξη. Για πρώτη φορά οι αστροφυσικοί μπόρεσαν να παρατηρήσουν τις τελευταίες στιγμές ενός άστρου καθώς αυτό «καταπίνεται» από μια μαύρη τρύπα. Και το φαινόμενο είναι εντυπωσιακό από όλες τις απόψεις.
Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες και φωτεινότερες εκρήξεις που έχουν καταγραφεί ως σήμερα _ η ισχυρή ενέργειά της διέσχισε 3,8 δισ. έτη φωτός για να φθάσει ως τη Γη και τα σημάδια της εξακολουθούν να είναι ορατά δυόμισι μήνες μετά.
Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Γουόρικ εντόπισε σε αυτή το «κύκνειο άσμα» ενός άστρου το οποίο απορροφάται από τη μαύρη τρύπα του κέντρου ενός μακρινού γαλαξία και το περιγράφει «καρέ-καρέ» σε άρθρο της που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Science».

Επικίνδυνη πορεία
Το άστρο, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, πρέπει να παρεξέκλινε από την πορεία του, να βρέθηκε πολύ κοντά στη μαύρη τρύπα και να «πιάστηκε» από τις τεράστιες βαρυτικές δυνάμεις της.
Η ακτινοβολία που εξέπεμψαν οι τελευταίες στιγμές του συνελήφθη από το Τηλεσκόπιο Burst Alert του διαστημικού ερευνητικού σκάφους Swift, το οποίο «ειδοποιεί» τους ειδικούς για οποιαδήποτε έκρηξη ακτινοβολίας γ αντιληφθεί στον ουρανό. Οι εκλάμψεις που εντοπίζει συνήθως προέρχονται από την κατάρρευση κάποιου γηραιού άστρου _ είναι δηλαδή μεμονωμένες και σύντομες.
Το συγκεκριμένο συμβάν όμως, το οποίο καταγράφηκε στις 28 Μαρτίου και πήρε την κωδική ονομασία Sw 1644_57, είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το πιο περίεργο ήταν ότι παρουσίασε τέσσερις εκλάμψεις μέσα σε τέσσερις ώρες. 
Η δραστηριότητα αυτή έβαλε τους ερευνητές σε σκέψεις. «Ταίριαζε απόλυτα με αυτό που θα περιμέναμε να δούμε αν ρίχναμε ένα άστρο μέσα σε μια μαύρη τρύπα» δήλωσε στο BBC ο Αντριου Λίβαν, αστροφυσικός στο Πανεπιστήμιο του Γουόρικ και επικεφαλής της ομάδας.

Ορατές από … σπόντα
Σύμφωνα με τη θεωρία, μαύρες τρύπες θα πρέπει να υπάρχουν στο κέντρο των περισσότερων μεγάλων γαλαξιών. Ορισμένες περιβάλλονται από αέρια, οπότε μπορεί κανείς να παρατηρήσει εκπομπές φωτός όταν αυτά απορροφώνται μέσα στην τρύπα. 
Εκείνες όμως που βρίσκονται στο κέντρο των γαλαξιών δεν περιβάλλονται από αέρια, οπότε είναι αόρατες για εμάς _ εκτός και αν ένα αντικείμενο, όπως ένα άστρο, πέσει μέσα τους δημιουργώντας ισχυρές εκλάμψεις.
Όταν ένα άστρο «καταπίνεται» από μια μαύρη τρύπα υφίσταται τεράστιες βαρυτικές δυνάμεις που κυριολεκτικά το συνθλίβουν. Αρχικά επιμηκύνεται παίρνοντας «σχήμα μπανάνας» όπως λένε οι ειδικοί. Τότε η εσωτερική άκρη του _ αυτή που βρίσκεται προς την πλευρά της τρύπας _ περιστρέφεται πολύ πιο γρήγορα από την εξωτερική, με αποτέλεσμα το άστρο να επιμηκύνεται ακόμη περισσότερο και να παίρνει σχήμα δίσκου ο οποίος «τυλίγεται» γύρω από την τρύπα. 
Καθώς μέρος της μάζας του αρχίζει να πέφτει μέσα σε αυτήν, το άστρο συμπιέζεται ακόμη περισσότερο και απελευθερώνει τεράστια ακτινοβολία κάνοντας «ορατή» τη μαύρη τρύπα. Το φαινόμενο, το οποίο αποκαλείται μίνι-κβάζαρ, είναι εξαιρετικά σπάνιο _ υπολογίζεται ότι συμβαίνει μια φορά κάθε εκατό εκατομμύρια χρόνια σε έναν γαλαξία.

Απίστευτη ενέργεια
Κάτι τέτοιο παρατήρησαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γουόρικ στα χαρακτηριστικά της ακτινοβολίας που συνέλαβε το Swift. «Η μόνη εξήγηση που ταιριάζει στο μέγεθος, στην ένταση, στη χρονική κλίμακα και στη διακύμανση αυτού του γεγονότος είναι ότι μια τεράστια μαύρη τρύπα στο κέντρο του συγκεκριμένου Γαλαξία τράβηξε μέσα της ένα μεγάλο άστρο και το συνέθλιψε» επεσήμανε ο κ. Λίβαν σε σχετική πανεπιστημιακή ανακοίνωση.
Ο Γαλαξίας στον οποίο οι ειδικοί εντοπίζουν το γεγονός βρίσκεται προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Δράκοντα και απέχει 3,8 δισ. έτη φωτός από τη Γη. Ο κ. Λίβαν θεωρεί ότι το συμβάν έγινε ορατό σε εμάς μόνο και μόνο επειδή το ηλιακό μας σύστημα έτυχε να βρίσκεται προς την κατεύθυνση όπου εκτοξεύθηκε η ενέργεια. «Αφού συνέθλιψε το άστρο η στροβιλιζόμενη μαύρη τρύπα δημιούργησε δύο πίδακες ακτινοβολίας, ένας εκ των οποίων εκτοξεύθηκε κατ’ ευθείαν προς τη Γη».

http://www.tovima.gr

http://obelix7.blogspot.com