«Σπιναλόγκα, το νησί των δακρύων»

Η Σπιναλόγκα είναι μια βραχονησίδα, εκτάσεως 85 στρεμμάτων και βρίσκεται στην ΒΑ Κρήτη...

 στην είσοδο του κόλπου της Ελούντας. Το όνομα Σπιναλόγκα προέκυψε γύρω στο 13ο αιώνα με «νονούς» τους Ενετούς κατακτητές οι οποίοι αφού δεν είχαν εξοικείωση με την ελληνική γλώσσα παράφρασαν το τοπωνύμιο «στην Ολούντα» σε Stinalonde αρχικά, μετά σε Spinalonde, και τελικά σε Spinalonga. 

Μια άλλη ερμηνεία του ονόματος Σπιναλόγκα, το θέλει να έχει προκύψει από το σχήμα της νησίδας που θυμίζει μακρύ αγκάθι (spina=αγκάθι, lunga=μακρύ). Στις αρχές του 20ου αιώνα ο ύπατος αρμοστής της Κρητικής πολιτείας, πρίγκιπας Γεώργιος, θα αποφασίσει την ίδρυση λεπροκομείου στη Σπιναλόγκα με το όνομα «ʼγιος Παντελεήμων». Στις 30 Μαΐου 1903 υπογράφηκε η απόφαση και στις 14 Δεκεμβρίου 1904 μεταφέρθηκαν σ’ αυτό 251 ασθενείς από διάφορα μέρη της Κρήτης.

Ήταν η εποχή που ο κόσμος πανικοβάλλονταν από τη λέπρα και οι λεπροί έπρεπε να φορούν κουδούνια για να ειδοποιούν τον κόσμος να απομακρύνεται έγκαιρα από κοντά τους. 

Μετά το 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα και άρχισαν να στέλνουν ακόμα περισσότερους αρρώστους από όλη την Ελλάδα (συνήθως τους πιο «άτακτους» και «αντιδραστικούς»), ενώ αργότερα δέχτηκε ασθενείς ακόμα και από άλλες χώρες και χαρακτηρίστηκε σαν Διεθνές λεπροκομείο.

Οι ασθενείς εγκαταλείπονταν εκεί, περιμένοντας το θάνατό τους, με φρικτούς πόνους αβοήθητοι και παραμορφωμένοι. Οι συνθήκες ζωής των χανσενικών στη Σπιναλόγκα ήταν ιδιαίτερα δύσκολες.

Η σημαντική αλλαγή ήρθε τη δεκαετία του 1930 όταν στη Σπιναλόγκα μεταφέρθηκε ο Επαμεινώνδας Ρεμουνδάκης. Ο Ρεμουνδάκης, που ήταν τριτοετής φοιτητής της Νομικής όταν αρρώστησε, φαίνεται πως ήταν ο άνθρωπος που περιμένανε οι υπόλοιποι μέχρι τότε για να διεκδικήσουν ανθρώπινες συνθήκες ζωής.

Έτσι τα σπίτια ασβεστώθηκαν, άνοιξε ο περιμετρικός δρόμος, συστάθηκε υπηρεσία καθαριότητας, έχτισαν θέατρο, κινηματογράφο και από τα μεγάφωνα του δρόμου ακούγονταν συνεχώς κλασική μουσική. ʼνθρωποι ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν στη Σπιναλόγκα.

Έκαναν παιδιά, που μερικά απ΄ αυτά μεγάλωσαν μαζί τους χωρίς να αρρωστήσουν ποτέ. Λειτουργούσαν δικό τους κουρείο και καφενείο, είχαν την εκκλησία τους τον ʼγιο Παντελεήμονα, όπου λειτουργούσε ένας γενναίος ιερέας που χωρίς να είναι άρρωστος δέχτηκε εθελοντικά να μοιραστεί τη ζωή του με αυτή των εξόριστων λεπρών.




Το πιο σημαντικό ίσως που πέτυχε ο Ρεμουνδάκης, ήταν η τόνωση του αισθήματος της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Από το 1948 και μετά, ο αριθμός των λεπρών στη Σπιναλόγκα άρχισε να μειώνεται γιατί τότε ανακαλύφθηκε το πρώτο φάρμακο στην Αμερική. Το λεπροκομείο έμεινε ανοιχτό μέχρι το 1957, όποτε οι τελευταίοι 20 ασθενείς μεταφέρθηκαν σε λεπροκομείο στην Αθήνα.

Η νόσος του Χάνσεν. Η νόσος προκαλείται από ένα βάκιλο, ο οποίος ομοιάζει με εκείνον της φυματίωσης, το μυκοβακτηρίδιο της λέπρας (Mycobacterium leprae) ή το βάκιλο του Χάνσεν, καθώς πήρε το όνομά του από το Νορβηγό Ιατρό Γκέρχαρντ Αρμάουερ Χάνσεν που τον απομόνωσε το 1873. Στα αγγλικά η νόσος λέγεται Leprosy και ετυμολογικά η λέξη έχει Ελληνική προέλευση από το Λέπος=φλούδα, λέπι--> Λεπερός = ο έχων λέπια, φλούδες--> Λεπρός. Η νόσος του Hansen δεν είναι ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος.

Μεταδίδεται από τις ρινικές εκκρίσεις, το σάλιο, αλλά το 95% των ατόμων που είναι σε παρατεταμένη επαφή με το βάκιλο εμφανίζουν φυσική ανοσία και δεν εκδηλώνουν τη νόσο, ενώ συνήθως δεν προσβάλλονται παιδιά κάτω των 3 ετών. Η λοίμωξη εξελίσσεται με βραδύ ρυθμό, ενώ ο χρόνος επώασης της νόσου μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες έως 10 ή και 20 χρόνια.

Η εμφάνιση ανεπαίσθητων κηλίδων στο δέρμα είναι το πρώτο ορατό σύμπτωμα της ασθένειας. Διακρίνονται δύο μορφές της νόσου:
1. Η λεπρωματώδης μορφή που παρατηρείται σε άτομα με διαταραχή της κυτταρικής ανοσίας και έχει κακοήθη πορεία, οζώδεις δερματικές βλάβες, βραδεία συμμετρική προσβολή νεύρων, άφθονους βακίλους στην δερματική βιοψία, αρνητικό test λεπρομίνης.

Στους ασθενείς εμφανίζονται συμμετρικά δερματικά οζίδια, πλάκες ή διάχυτες διηθήσεις του δέρματος, ανάπτυξη λεόντειου προσωπείου, το οποίο στη συνέχεια υφίσταται απώλεια βλεφάρων, βλεφαρίδων. Η λεπρωματώδης μορφή είναι η σοβαρότερη μορφή λέπρας. Τα βακτηρίδια είναι σε μεγάλους αριθμούς στο δέρμα, εισβάλλουν στο αίμα και σε πολλά όργανα, προκαλώντας ποικίλες νευρικές παραλύσεις.

Επιπλοκές όπως νευρίτιδα, ραγοειδίτιδα, ορχίτιδα, σπειραματονεφρίτιδα, ηπατική βλάβη, έλκη, υποβαθμίζουν σημαντικά την ζωή των ασθενών. 2. Η φυματώδης μορφή που έχει καλοηθέστερη εξέλιξη, περιορίζεται γενικώς στο δέρμα και στα περιφερικά νεύρα στα οποία προκαλείται ασύμμετρη μεγέθυνση, υπαισθησία και μυοπάθεια. Παρατηρείται σε άτομα με φυσιολογική κυτταρική ανοσία και χαρακτηρίζεται από βλατιδώδεις δερματικές βλάβες, ασύμμετρη προσβολή νεύρων απότομης έναρξης, λίγους δερματικούς βακίλους, θετικό test λεπρομίνης.

Η μεταδοτικότητα της φυματώδους μορφής είναι χαμηλή. Υπάρχουν ενδιάμεσες μορφές της νόσου, οι οποίες μπορεί να έχουν περισσότερο «φυματώδη» ή «λεπρωματώδη» χαρακτηριστικά. Η μορφή της νόσου, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πρόγνωση, τις επιπλοκές, το είδος της θεραπείας. Η διάγνωση γίνεται με βιοψία δερματικών βλαβών και ανίχνευση του βακίλου. Η λέπρα σήμερα μπορεί να αντιμετωπισθεί με φάρμακα.

Η θεραπεία περιλαμβάνει διάφορα αντιβιοτικά που πρέπει να λαμβάνονται για μερικούς μήνες όπως η δαψόνη, η ριφαμπικίνη και η κλοφαιμίνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυνατότητα του ασθενή να μεταδίδει τη νόσο σε άλλους, χάνεται σε μερικές ημέρες έως μερικούς μήνες από την έναρξη της θεραπείας.

Η πρόληψη της λέπρας περιλαμβάνει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία που σταματούν την εξάπλωση της νόσου. ʼνθρωποι που ζουν στο ίδιο σπίτι με το άτομο που πάσχει και οποιοσδήποτε έρχεται σε στενή επαφή με μολυσμένο άτομο, πρέπει να εξεταστούν από γιατρό και να εξετάζονται από γιατρό κάθε χρόνο για τουλάχιστον 5 χρόνια.

Η νόσος του Χάνσεν σήμερα Είναι μεν ιάσιμη αλλά ακόμη προσβάλλει κάτι λιγότερο από μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο, σε πολλούς από τους οποίους η διάγνωση του λοιμώδους νοσήματος γίνεται πολύ αργά, με συνέπεια αυτοί να υποφέρουν από τα υπολείμματα που αφήνει η ασθένεια. Το 2003 καταγράφηκαν περίπου 600.000 νέα κρούσματα λέπρας (δηλαδή σχεδόν 1.700 άνθρωποι μολύνονταν κάθε μέρα) εκ των οποίων το 12% ήταν παιδιά, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ).

Η νόσος συνιστά ακόμη πρόβλημα δημόσιας υγείας σε περίπου 15 χώρες της Αφρικής, της Ασίας και Λατινικής Αμερικής όπου καταγράφεται τουλάχιστον ένα κρούσμα ανά 10.000 κατοίκους. Ωστόσο, σύμφωνα με την ΠΟΥ, η ασθένεια ενδημεί σε 60 άλλες χώρες.





rodiaki.gr/