Η "Γουάσου" (Washoe): Το πρωτο πρωτευον θηλαστικο που έμαθε.... ανθρωπινη γλωσσα

Η "Γουάσου" (Washoe)

ήταν ένας θηλυκός χιμπατζής, ο οποίος έμεινε στην ιστορία. Ο χιμπατζής αυτός, αποτέλεσε το πρώτο ζώο παγκοσμίως που μπόρεσε αποδεδειγμένα να μάθει ανθρώπινη νοηματική γλώσσα και να καταφέρει μάλιστα να επικοινωνεί και με τους εκπαιδευτές του. Το πρόγραμμα "Γουάσου" όπως ονομάστηκε, ήταν ένα επιστημονικό πρόγραμμα που έλαβε χώρα το 1967 στις ΗΠΑ, προκειμένου να καταλάβουν οι επιστήμονες τον τρόπο επικοινωνίας των ζώων, αλλά και το πόσο είναι δυνατόν να μαθαίνουν γλώσσες. Τα αποτελέσματα του προγράμματος "Γουάσου", κατέπληξαν τους επιστήμονες. Μάθετε αρκετές λεπτομέρειες για αυτό.
Δείτε το ΒΙΝΤΕΟ


Το 1965, η αμερικανική αεροπορια είχε αιχμαλωτήσει (ή αγοράσει), ορισμένους χιμπατζήδες, προκειμένου να τους χρησιμοποιήσει σαν πειραματόζωα στα διαστημικά προγράμματα που αναπτύσσονταν εκείνη την εποχή απο τις ΗΠΑ.

 
Ανάμεσα σε αυτούς τους χιμπατζήδες, ήταν και ένας θηλυκός χιμπατζής η "Γουάσου", η οποία αιχμαλωτίστηκε στην δυτική Αφρική και στάλθηκε στην Νεβάδα των ΗΠΑ (η Γουάσου, πήρε το ονομά της απο μια περιοχή της Νεβάδα). Ενώ λοιπόν η αμερικανική αεροπορία χρησιμοποίησε άλλους χιμπατζήδες για τα πειραματά της, η Γουάσου θα είχε μια εντελώς διαφορετική μοίρα : Θα συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα, που δεν θα είχε καμία σχέση με το διάστημα.

Το πείραμα

Το 1967, ένα ζεύγος ερευνητών, οι Άλεξ και Μπεατρίξ Γκάρντνερ (Allen - Beatrix Gardner), του πανεπιστημίου της Νεβάδα, αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν ένα πείραμα, σχετικά με το πόσο ήταν εφικτό, ένα ζώο να μπορέσει να μάθει μια γλώσσα. Στο παρελθόν, είχαν ήδη πραγματοποιηθεί αρκετά πειράματα τέτοιου είδους, τα οποία όμως κατέληξαν σε παταγώδη αποτυχία. Ένα απο τα αποτυχημένα προγράμματα του παρελθόντος, ήταν και το πρόγραμμα "Gua", οταν το 1932 δύο ερευνητές αποφάσισαν να μεγαλώσουν (ταυτόχρονα με τον νεογέννητο γιό τους) και έναν νεαρό χιμπατζή. Παρά το γεγονός πως ο μικρός χιμπατζής αντιμετωπίζονταν ...

... σαν μέλος της οικογένειας, δεν μπόρεσε να μάθει λέξεις, να μιλήσει ή να επικοινωνήσει με τους ερευνητές. Το χειρότερο ήταν, πως όταν το μικρό αγόρι και ο μικρός χιμπατζής ήταν 16 μηνών, το αγόρι μπορούσε να μιλήσει και να επικοινωνεί ενώ ο χιμπατζής όχι. Ωστόσο, το μικρό αγόρι άρχισε σιγά-σιγά να αναπαράγει τους ήχους και την συμπεριφορά του χιμπατζή, οπότε το πείραμα ακυρώθηκε. Έχοντας στο νού τους λοιπόν την αποτυχία του 1932 (πρόγραμμα "Gua"), το ζευγος Άλεξ και Μπεατρίξ Γκάρντνερ αποφάσισαν να ακολουθήσουν μια διαφορετική μεθοδο : Να μεγαλώσουν έναν μικρό χιμπατζή αλλά να του μάθουν να επικοινωνεί με την νοηματική γλώσσα (νοηματική γλώσσα ΗΠΑ).

Σαν παιδί

Το 1967 και ξεκινώντας το πείραμα, το ζεύγος Γκάρντνερ παίρνει την "Γουάσου" με την άδεια της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας. Το ζεύγος συμπεριφέρεται στον χιμπατζή σαν να είναι παιδί τους : Του φορούν παιδικά ρούχα, τρώει μαζί τους στο τραπέζι, είχε το δικό της δωμάτιο, οδοντόβουρτσα, τουαλέτα, ενώ σε γενικές γραμμές έπαιρνε μέρος σε όλες τις δραστηριότητες της οικογένειας σαν κανονικό μέλος. Σκοπός του ζευγαριού των ερευνητών, ήταν να μάθουν να επικοινωνούν με το ζώο.
  
Έτσι, ξεκινούν να επικοινωνούν με τον χιμπατζή με την νοηματική γλώσσα, μαθαινοντάς του σιγά-σιγά και το νόημα των εκφράσεων. Τα πρώτα δύο χρόνια, μαθαίνουν στην "Γουάσου" την νοηματική, ενώ αποφεύγουν να επικοινωνούν μαζί της φωνητικά. Το ζεύγος βρίσκονταν συνεχώς κοντά του σαν να ήταν άνθρωπος, ενώ με αυτόν τον τρόπο ικανοποιούσαν και το αίσθημα του χιμπατζή για συντροφικότητα. Μετά την πρόοδο των δύο χρόνων, η "Γουάσου" άρχιζε επίσης να χρησιμοποιεί την νοηματική γλώσσα, απλώς παρατηρώντας το περιβάλλον γύρω της και περιγράφοντας διάφορες καταστάσεις. Ηταν ένα καλό σημάδι που σήμαινε πως η Γουάσου μάθαινε. Για παράδειγμα, το ζεύγος των ερευνητών, μάθαινε στον χιμπατζή (στην νοηματική) την περιγραφή της οδοντόβουρτσας όταν έπλεναν τα δόντια τους. Αν και αρχικά ο χιμπατζής δεν αντιδρούσε (ήταν αδιάφορος και απλώς κοιτούσε), παρατηρήθηκε πως αργότερα οταν έβλεπε μια οδοντόβουρτσα, την περιέγραφε με την αντίστοιχη νοηματική λεξη που του είχαν μάθει.

Μετά το πέρας 5 χρόνων ζωής με το ζεύγος των επιστημόνων, η "Γουάσου" είχε μάθει περίπου 350 λέξεις στην αμερικανική νοηματική γλώσσα. Όμως, η επιστημονική κοινότητα δεν ειχε ενθουσιαστεί : Οι υπόλοιποι επιστήμονες, για να θεωρήσουν πως η Γουάσου ειχε μάθει και χρησιμοποιούσε την νοηματική γλώσσα, θα έπρεπε να περάσει μερικά ειδικά τέστ, αλλά και να χρησιμοποιεί επι 14 συνεχόμενες ημέρες την νοηματική αυθόρμητα, χωρίς κάποιος να ξεκινάει να της δείχνει σημάδια επικοινωνίας περιγράφοντας τί βλεπει γύρω της. Πράγματι, η Γουάσου πέρασε με σχετική επιτυχία τα περισσότερα τέστ. Ηταν ένα ενθαρρυντικό σημάδι, που ωστόσο χρειάζονταν περισσότερη μελέτη.

 
Κατά την διάρκεια της παραμονή της εκεί, οι επιστήμονες έπρεπε να την τοποθετήοσυν μαζί με άλλους χιμπατζήδες. Ωστόσο, η "Γουάσου" υπέστη κρίση προσωπικότητας, όταν διαπίστωσε πως δεν ήταν άνθρωπος αλλά χιμπατζής (θυμίζουμε πως επι 5 χρόνια μεγάλωσε με ανθρώπους). Με το πέρασμα του χρόνου, αποδέχτηκε πως ήταν χιμπατζής και άρχισε να έρχεται σε στενότερη επαφή με τους υπόλοιπους χιμπαζήδες. Μια απο τις εντυπωσιακότερες ιστορίες που αναφέρουν οι επιστήμονες με την "Γουάσου", ήταν όταν κάποια ερευνήτρια του πανεπιστημίου έμεινε έγκυος και αναγκάστηκε να λείψει απο το πανεπιστήμιο για μερικούς μήνες. Δυστηχώς η γυναίκα απέβαλε και όταν επέστρεψε πίσω στο πανεπιστήμιο, ήρθε σε επαφή με την "Γουάσου" λέγοντας της (στην νοηματική) ΤΟ-ΜΩΡΟ-ΜΟΥ-ΠΕΘΑΝΕ. Ο χιμπατζής την κοίταξε για λίγο, στην συνέχεια κοίταξε στο πάτωμα και μετά απάντησε στην νοηματική, με την λέξη "ΚΛΑΙΩ",ενώ άγγιξε την ερευνήτρια στο μάγουλό της σχηματίζοντας ένα δάκρυ (σημειώνουμε, πως οι χιμπατζίδες δεν δακρύζουν). Το γεγονός αυτό, προκάλεσε εντύπωση στους επιστήμονες του πανεπιστημίου, καθώς ήταν φανερό πως η "Γουάσου" ανέπτυξε ιδιαίτερες εγκεφαλικές ικανοότητες και μάλιστα επικοινωνούσε κατά κάποιον τρόπο με τους επιστήμονες κάνοντας διάλογο.

Θάνατος / Επίλογος

Τα χρόνια που ακολούθησαν, η Γουάσου μεταφέρθηκε στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον των ΗΠΑ, παίρνοντας μέρος σε πολλά πειράματα καθως οι ερευνητές ήθελαν να μελετήσουν περισσότερο την περίπτωσή της, αλλά και να βεβαιωθούν για τις ικανότητές της. Η Γουάσου, πέθανε το 2007, σε ηλικία 42 χρόνων. Οι επιστήμονες, όλα αυτά τα χρόνια δεν διαπίστωσαν μόνο πως ο συγκεκριμένος χιμπατζής μπορούσε να επικοινωνεί με την νοηματική γλώσσα, αλλά και πως μπορούσε να αναπτύξει συναισθηματικούς και προσωπικούς δεσμούς με τους ανθρώπους που έρχονταν σε επαφή μαζί της. Η Γουάσου, αποτελεί το ένα απο τα πρώτα πρωτεύοντα θηλαστικά (εκτός του ανθρώπου) στην ιστορία, που μαθαίνει και χρησιμοποιεί την νοηματική γλώσσα και μαλιστα έχοντας την ικανότητα να επικοινωνεί κάνοντας διάλογο.Κλείνοντας αξίζει να σημειωθεί, πως μετά την Γουάσου ακολούθησαν αρκετά πειράματα με τον ίδιο σκοπό δηλαδή την εκμάθηση γλωσσών σε ζώα, τα οποία όμως απέτυχαν.


http://www.troktikaras.com/1981/01/blog-post_24.html