Μήπως είστε ψυχικά ασθενής; Αν πάρουμε κατά γράμμα τη νέα αμερικανική «βίβλο» των ψυχικών παθήσεων, ε, δεν μπορεί, από κάτι θα πάσχετε!

Τα άτακτα και φωνακλάδικα παιδιά μπορεί σύντομα να χαρακτηρίζονται ως ψυχικά ασθενή, σύμφωνα με την αμφιλεγόμενη νέα αναθεώρηση της «βίβλου» που...
ακολουθούν οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι

Έχετε μήπως παιδί ανυπάκουο που περνά πολλές ώρες στο Internet; Ε, τότε το τέκνο σας πάσχει όχι από μία αλλά από δύο ψυχικές διαταραχές. Μήπως κοκκινίζετε από ντροπαλοσύνη μπροστά στους άλλους; Ε, τότε πάσχετε και εσείς από ψυχική διαταραχή. Προσοχή επίσης σε περίπτωση που πενθείτε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο, να το πενθήσετε επί δύο εβδομάδες, διότι μεγαλύτερο από αυτό το διάστημα παραπέμπει σε ψυχική νόσο! Οχι, δεν σας τα γράφουμε όλα αυτά επειδή είμαστε ψυχικώς διαταραγμένοι, τουλάχιστον με τα σημερινά δεδομένα. Οι συγκεκριμένες αναφορές περιλαμβάνονται στο προσχέδιο της αναθεωρημένης πέμπτης έκδοσης του «ευαγγελίου» που ακολουθούν εκατομμύρια ειδικοί του τομέα της ψυχικής υγείας ανά τον κόσμο (πρόκειται για το αποκαλούμενο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών - Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM).

Το εγχειρίδιο της οργής

Αν είστε ντροπαλοί και κοκκινίζετε εύκολα, ίσως μελλοντικά να θεωρείστε ως άτομο με ψυχική διαταραχή!

Η πέμπτη έκδοση του DSM (DSM-5) που ετοιμάζεται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση (ΑΡΑ) προτού καν κυκλοφορήσει – η κυκλοφορία αναμένεται  τον Μάιο του 2013 – έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων ειδικών παγκοσμίως. Χιλιάδες υπογραφές έχουν συλλεχθεί εναντίον της, ενώ το θέμα παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις μέσα από τα ΜΜΕ ανά τον κόσμο. Και αυτό διότι η αναθεώρηση του συγκεκριμένου επιστημονικού εγχειριδίου δεν αφορά έναν απλό ακαδημαϊκό πόλεμο, αλλά όπως λένε πολλοί ειδήμονες απειλεί να «τρελάνει» τους ψυχιάτρους, τους ψυχολόγους, καθώς και εκατομμύρια ανθρώπους που χωρίς λόγο θα διαγιγνώσκονται με μια πιθανότατα «κατασκευασμένη» ψυχική διαταραχή για την οποία θα λαμβάνουν αφειδώς φάρμακα. Οι αντιδρώντες τονίζουν ότι από τη διαδικασία αναθεώρησης του εγχειριδίου που κρίνει την ψυχική υγεία του καθενός μας κερδισμένος δεν θα βγει ο πληθυσμός αλλά μάλλον μόνο ένα πολύ μικρό κομμάτι του που αφορά τον φαρμακευτικό κλάδο…

Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο Πίτερ Κίντερμαν, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας, επικεφαλής του Ινστιτούτου για την Ψυχολογία, την Υγεία και την Κοινωνία στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ που πρωτοστατεί στη Βρετανία σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις στην αναθεώρηση του DSM, το κύμα της δυσφορίας ενάντια στο DSM-5 συνεχώς γιγαντώνεται. «Υπάρχει ήδη ένα κείμενο διαμαρτυρίας που “γεννήθηκε” στις ΗΠΑ (σ.σ.: μπορείτε να το βρείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνσηhttp://www.ipetitions.com/petition/dsm5/) και υπογράφεται από περίπου 12.000 ειδικούς καθώς και από υπευθύνους περισσότερων από 45 οργανισμών ψυχικής υγείας του δυτικού κόσμου, ενώ ένα αντίστοιχο αίτημα διαμαρτυρίας έχει εκφραστεί από ευρωπαίους ειδικούς με “ορμητήριο” τη Βαρκελώνη (σ.σ.: βρίσκεται στη διεύθυνσηstopdsm.blogspot.com/2011/06/stop-dsm.html και είναι μόνο στα ισπανικά) και έχει συλλέξει περί τις 5.000 υπογραφές μέχρι στιγμής».

Γιατί χιλιάδες ειδικοί ενώνουν τη φωνή τους ενάντια σε αυτή την αναθεώρηση; Διότι σύμφωνα με τον καθηγητή Κίντερμαν «η αναθεώρηση του DSM αναμένεται να λειτουργήσει εις βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων. Οι διαγνωστικές κατηγορίες που τίθενται δεν βασίζονται επάνω στην επιστημονική κατανόηση των πραγματικών ψυχικών διαταραχών που “πλήττουν” τον πληθυσμό». Ο ειδικός συμπληρώνει ότι η αναθεώρηση του εγχειριδίου θα διευρύνει σημαντικά το φάσμα των προβλημάτων που θα εμπίπτουν πλέον στην κατηγορία της ψυχικής νόσου με αποτέλεσμα πάρα πολλά άτομα να θεωρούνται ψυχικά ασθενή χωρίς να είναι.

Μακριά από σερφάρισμα, πένθος και... αταξία

Ο Πίτερ Κίντερμαν, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ,είναι από τους ευρωπαίους ειδικούς που αντιδρούν στην αναθεώρηση του DSM

Ο καθηγητής Κίντερμαν εξηγεί ότι με βάση το καινούργιο κείμενο της ΑΡΑ η πολύωρη ενασχόληση με το Internet, οι ασυνήθιστες σεξουαλικές πρακτικές, η ντροπαλοσύνη, το πένθος για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, η ανυπακοή των μικρών παιδιών προς τους γονείς τους ή τα προβλήματα συγκέντρωσής τους θα αποτελούν πλέον ψυχικές νόσους με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το στίγμα που θα «κουβαλούν» τα συγκεκριμένα άτομα αλλά και για την αντιμετώπιση της υποτιθέμενης διαταραχής τους (πιθανότατα με φαρμακευτική αγωγή, μια τακτική που προφανώς θα “λατρέψουν” οι φαρμακευτικές εταιρείες). «Ολες αυτές οι συμπεριφορές, ανάλογα με την ένταση και τη συχνότητά τους, μπορούν να αποτελέσουν προβλήματα – τις περισσότερες φορές προβλήματα που είναι ήπια και εμπίπτουν στο φάσμα του φυσιολογικού –, δεν μπορούν όμως να θεωρηθούν εξαρχής ψυχικές νόσοι. Το DSM-5 δεν δίνει πραγματικές απαντήσεις σε πραγματικά προβλήματα. Αποτελεί μόνο μια λίστα διαγνωστικών κριτηρίων που δεν προσφέρει κάτι ουσιώδες στους ειδικούς και στους ασθενείς» σημειώνει ο επιστήμονας.

Ο δρ Κίντερμαν προσφέρει τρανταχτά παραδείγματα που όπως λέει μαρτυρούν τον… παραλογισμό της λογικής της ΑΡΑ. «Μια από τις “νεο-εφευρεθείσες” ψυχικές διαταραχές ονομάζεται Disruptive Mood Dysregulation Disorder (σε ελεύθερη μετάφραση Διαταραχή Διασπαστικής Απορρύθμισης της Διάθεσης). Μπορεί το όνομά της να είναι πομπώδες ωστόσο αυτό που περιγράφει είναι τα άτακτα παιδιά. Στο πλαίσιο του DSM-5 η συμπεριφορά αυτή, που αφορά ουσιαστικώς τα περισσότερα παιδιά του κόσμου, εντάσσεται στην κατηγορία των ψυχικών διαταραχών».

Ιδού και ένα δεύτερο παράδειγμα που αφορά και πάλι τα παιδιά: η αποκαλούμενη Οppositional Defiant Disorder (που χαρακτηρίζει παιδιά που έρχονται σε αντιπαράθεση με τους γονείς τους και είναι ανυπάκουα) ορίζεται με βάση τα εξής συμπτώματα: «Το παιδί ενοχλεί εσκεμμένα τους άλλους», «Αψιμαχεί με τους ενηλίκους» και «Είναι ευερέθιστο». Μήπως τα συμπτώματα αυτά σας θυμίζουν κάτι – για την ακρίβεια την πλειονότητα των παιδιών;

Χωρίς ισχυρή επιστημονική βάση περιγράφονται επίσης και άλλα νέα σύνδρομα στο DSM-5 όπως το «Σύνδρομο Απάθειας», το «Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης» ή το «Μετριασμένο Σύνδρομο Ψύχωσης»· σε ό,τι αφορά το τελευταίο πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι θα τεθούν κάτω από την «ομπρέλα» του όλα τα εκκεντρικά άτομα, εκείνα που ξεφεύγουν από τη νόρμα, λέει ο καθηγητής Κίντερμαν.

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια τα οποία θα ακολουθούνται στο πλαίσιο του νέου εγχειριδίου ώστε να διαχωρίζεται ένα πρόβλημα που εντάσσεται στο φάσμα του φυσιολογικού από μια ψυχική νόσο; «Ναι υπάρχουν» μας απάντησε ο βρετανός ειδικός σπεύδοντας να προσθέσει ωστόσο ότι «το κύριο ζήτημα είναι ότι στη νέα αναθεώρηση οι ειδικοί της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης έριξαν το “κατώφλι” των διαγνωστικών κριτηρίων με αποτέλεσμα να μπορούν να εμπίπτουν στην κατηγορία του ψυχικά ασθενούς πολύ περισσότερα άτομα. Το βασικότερο όμως θέμα στην πράξη είναι το εξής: ας πάρουμε για παράδειγμα ένα ανυπάκουο παιδί το οποίο θέλει να “περάσει” το δικό του, ενώ οι γονείς του το συμβουλεύουν να φέρεται σωστά. Πόσες φορές μέσα στην ημέρα θεωρούνται αρκετές ώστε να κριθεί αυτό το παιδί ως άτομο με ψυχική νόσο; Με τους νέους κανόνες της ΑΡΑ όλα τα παιδιά, όλου του κόσμου, θα θεωρούνται ψυχικά διαταραγμένα…».

Ο δρ Κίντερμαν δεν αρνείται ότι το DSM χρειάζεται αναθεώρηση. «Η τελευταία έκδοσή του, το DSM-4, εξεδόθη το 1994, και σίγουρα χρειάζεται επικαιροποίηση. Ωστόσο κατά τη γνώμη μου η κατεύθυνση που ακολουθεί η ΑΡΑ είναι πλήρως λανθασμένη». Αν ο δρόμος αυτός είναι ο λάθος, ποιος θα ήταν ο σωστός, είναι ένα εύλογο ερώτημα. Σύμφωνα με τον καθηγητή «κατ’ αρχήν οι διαγνωστικές κατηγορίες θα έπρεπε να μειωθούν αντί να αυξηθούν περαιτέρω. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν γυρίσουμε πίσω στον χρόνο θα δούμε ότι στην απογραφή του 1840 στις ΗΠΑ περιλαμβανόταν μόνο μία κατηγορία ψυχικής διαταραχής. Ως το 1917 η ΑΡΑ είχε ήδη αναγνωρίσει 59 διαφορετικές ψυχικές νόσους. Ο αριθμός τους ανέβηκε σε 128 το 1959, σε 227 το 1980 και σε περίπου 350 στην τελευταία αναθεώρηση. Πρέπει να αναλογιστούν οι υπεύθυνοι αν πράγματι χρειαζόμαστε όλες αυτές τις ταμπέλες…».

Ο καθηγητής Ντέιβιντ Ελκινς έχει ξεκινήσει αγώνα στις ΗΠΑ ενάντια στην αναθεώρηση του εγχειριδίου των ψυχικών διαταραχών που επιχειρείται από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση

Για δραματικές συνέπειες στη ζωή κυρίως των παιδιών, των εφήβων και των ηλικιωμένων από τη μελλοντική εφαρμογή των κανόνων του αναθεωρημένου εγχειριδίου κάνει λόγο μιλώντας στο «Βήμα» ο Ντέιβιντ Ελκινς, ομότιμος καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Πέπερντιν των ΗΠΑ και πρόεδρος της Εταιρείας Ανθρωπιστικής Ψυχολογίας που ανήκει στην Αμερικανική Ενωση Ψυχολόγων. Η συνομιλία μας με τον καθηγητή Ελκινς δεν είναι τυχαία: πρόκειται για τον πρωτεργάτη του αμερικανικού κειμένου διαμαρτυρίας προς την ΑΡΑ, ο οποίος ήταν και ο κύριος συγγραφέας ανοιχτής επιστολής που εστάλη προς τους αρμοδίους της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης στην οποία ζητείται η σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που θα αξιολογήσει τα καίρια και «επικίνδυνα» σημεία του εγχειριδίου. «Τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε πολλές άλλες χώρες του δυτικού κόσμου υπάρχει ήδη πρόβλημα με την υπερσυνταγογράφηση ψυχιατρικών φαρμάκων σε παιδιά, όπως αυτά με διαταραχή υπερκινητικότητας και διάσπασης της προσοχής, ακόμη και από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Την ίδια στιγμή ο παγκόσμιος πληθυσμός γηράσκει και η υπερδιάγνωση ψυχικών νόσων σε αυτόν θα δημιουργήσει ένα τεράστιο “κοινό” με υποτιθέμενες ψυχικές διαταραχές που θα λαμβάνει φαρμακευτικές θεραπείες οι οποίες συνδέονται ακόμη και με σοβαρές παρενέργειες, χωρίς να τις χρειάζεται».

Ρωτήσαμε τον καθηγητή Ελκινς την άποψή του σχετικά με τα κίνητρα των ειδικών της ΑΡΑ που οδηγούν σε αυτή την… ατελείωτη λίστα ψυχικών διαταραχών. Η απάντησή του ίσως δίνει πολλές εξηγήσεις: «Το ένα τρίτο των μελών της ομάδας εργασίας της ΑΡΑ που έχει αναλάβει την αναθεώρηση του DSM έχει δεσμούς με φαρμακευτικές εταιρείες. Υποπτευόμαστε λοιπόν ότι ως έναν βαθμό όλα αυτά γίνονται για χάρη των δισεκατομμυρίων δολαρίων που θα είναι το κέρδος από τη χορήγηση φαρμάκων – χωρίς βέβαια να αμφισβητούμε ότι η πλειονότητα των μελών της ομάδας εργασίας είναι σωστοί επαγγελματίες με επιστημονική ηθική. Και βέβαια μεγάλα είναι τα κέρδη από την πώληση σε παγκόσμιο επίπεδο του αναθεωρημένου DSM που κυκλοφορεί κάθε φορά – οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι αγγίζουν τα 100 εκατομμύρια δολάρια». Είναι λοιπόν πολλά τα λεφτά…

Από την πλευρά του ο καθηγητής Κίντερμαν «φωτίζει» άλλες δύο παραμέτρους σε ό,τι αφορά τα κίνητρα που οδηγούν σε αυτή τη «στρεβλή» όπως τη χαρακτηρίζει αναθεώρηση. «Εκτός από τα πιθανά οφέλη για τη φαρμακοβιομηχανία, μια επιθετική διαγνωστική τακτική είναι πολύ “χρήσιμη” και για το ίδιο το επάγγελμα του ψυχιάτρου, αφού το να χαρακτηρίζονται ως ψυχικά ασθενείς τόσο πολλοί άνθρωποι δημιουργεί μια τεράστια πελατεία. Ομως για να μην είμαστε τόσο καχύποπτοι, μπορεί πράγματι η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση να επιθυμεί να βοηθήσει τον πληθυσμό, αλλά εκτιμώ ότι το πράττει με λάθος τρόπο».

Η Αμερικανική Ψυχιατρική Ενωση θεωρεί βέβαια ότι ακολουθεί τον σωστό δρόμο για την αναθεώρηση. Ποια ακριβώς είναι η θέση της; Θα σας την παρουσιάσουμε μέσα από τις επίσημες απαντήσεις της Ενωσης προς τους αντιδρώντες καθώς παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές μας δεν μπορέσαμε να λάβουμε κάποια απάντηση στα ερωτήματά μας από τους ιθύνοντες – μια τακτική που όπως μας είπε ο καθηγητής Ελκινς είναι πάγια προς τον Τύπο.

Στα τέλη του περασμένου μήνα ο πρόεδρος της ΑΡΑ καθηγητής Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών στο Κολέγιο Ιατρικής Μπέιλορ Τζον Ολνταμ σε απάντησή του στην ανοιχτή επιστολή του καθηγητή Ελκινς με την οποία ζητείται η σύσταση ανεξάρτητης επιτροπής ειδικών που θα κρίνουν τις «γκρίζες ζώνες» του εγχειριδίου αναφέρει ότι «ήδη η επιτροπή που έχει συσταθεί περιλαμβάνει ειδικούς και ερευνητές που προέρχονται από περίπου 100 διαφορετικά ακαδημαϊκά και ιατρικά ινστιτούτα ανά τον κόσμο». Ο πρόεδρος της ΑΡΑ επισημαίνει ότι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης αναθεώρησης έχει γίνει η αναλυτικότερη μέχρι σήμερα ανάλυση των διαταραχών και των κριτηρίων που τις προσδιορίζουν με βάση τα τελευταία δεδομένα της ψυχιατρικής επιστήμης και προσθέτει ότι καθώς η έρευνα θα ρίχνει περισσότερο φως στις ψυχικές διαταραχές θα μπορούν πιθανώς να γίνουν αλλαγές στο αναθεωρημένο εγχειρίδιο και μετά την κυκλοφορία του. Συμπληρώνει ότι το έργο της ομάδας συνεχίζεται μέσα από έρευνες πεδίου που θα γίνουν σε ασθενείς προκειμένου να διαμορφωθούν τα τελικά κριτήρια και να διορθωθούν τα οποιαδήποτε λάθη.

Η στάση της ΑΡΑ σε οποιαδήποτε συνεργασία για την αξιολόγηση των διαγνωστικών κριτηρίων και των νόσων που περιλαμβάνονται στο DSM-5 είναι αρνητική μάς λέει ο καθηγητής Ελκινς και προσθέτει ότι «θεωρώ τη στάση αυτή αναμενόμενη. Οι αρμόδιοι της Ενωσης δεν θα μπορούσαν να δεχθούν ότι οι ειδικοί της επιτροπής που διερευνούν την αναθεώρηση έκαναν λάθος και δέχονται τώρα να κρίνουν το έργο τους άλλοι ειδικοί. Ωστόσο νομίζω ότι μέσα από αυτή τη δημοσιοποίηση του θέματος μπορεί να υπάρξει περισσότερη πίεση και ίσως και οι ίδιοι οι αρμόδιοι της ΑΡΑ σκεφτούν ξανά αν θα έπρεπε να προχωρήσουν σε αλλαγές. Εμείς πάντως θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας».

Ποια είναι τα επόμενα βήματα σε αυτόν τον αγώνα; Ο καθηγητής Ελκινς τονίζει ότι«συνεχίζουμε τη συλλογή υπογραφών ενώ προσπαθούμε να κάνουμε όσο περισσότερο γνωστό μπορούμε το ζήτημα. Εκτιμούμε ότι παρά τις αντιδράσεις είναι πιθανό να κυκλοφορήσει τελικώς το DSM-5 χωρίς ιδιαίτερες μεταβολές. Ωστόσο θεωρούμε ότι μέσα από τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης πολλοί επαγγελματίες ψυχικής υγείας θα είναι ενήμεροι και ίσως τελικώς γίνει ένα “μποϊκοτάζ” στο εγχειρίδιο».

Σε κάθε περίπτωση σύμφωνα με τον καθηγητή Ελκινς το συγκεκριμένο ζήτημα είναι πρωτίστως ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης και αντίδρασης στον κοινωνικό «ρατσισμό».«Πιστεύουμε ότι οι καινούργιες οδηγίες του DSM θα βλάψουν πάρα πολλούς ανθρώπους για αυτό και συνεχίζουμε ακάθεκτοι το έργο μας» λέει και καταλήγει γλαφυρά: «Με βάση τα νέα κριτήρια δεν θα υπάρχει σε λίγο κανένας άνθρωπος που να μη θεωρείται ψυχικά ασθενής!». Σας επιτρέπεται, προς το παρόν, να γελάσετε με αυτό το σχόλιο. Και λέμε προς το παρόν διότι μελλοντικά μπορεί και το γέλιο να ενταχθεί στις ψυχικές διαταραχές…

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Δύο είναι τα κύρια «ευαγγέλια» που χρησιμοποιούν σήμερα οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας παγκοσμίως για τη διάγνωση των ψυχικών νόσων, αναφέρει στο «Βήμα» ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας κ. Ι. Γκιουζέπας: «Το πρώτο είναι το Παγκόσμιο Ταξινομικό Σύστημα – η τελευταία έκδοσή του είναι η ICD10 – που εκδίδεται από την Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία. Η δέκατη έκδοση εξεδόθη βέβαια το 1994 και οδεύει και αυτή προς αναθεώρηση η οποία θα γίνει πιθανώς το 2015. Και υπάρχει βέβαια και το DSM4 της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης το οποίο βρίσκεται ήδη σε διαδικασία αναθεώρησης που συνοδεύεται από πολλές αντιδράσεις».

Ποιο «ευαγγέλιο» ακολουθούν όμως οι ειδικοί στη χώρα μας; «Τόσο στη δική μας χώρα όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές το ποιο σύστημα θα ακολουθήσει ο κάθε ψυχίατρος εξαρτάται από τη “σχολή” από την οποία προέρχεται. Το αμερικανικό σύστημα είναι συνήθως πιο αποδεκτό σε ό,τι αφορά τις δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά, ενώ στο πεδίο της δημόσιας υγείας και των διαγνώσεων σε ασθενείς ακολουθείται περισσότερο το ICD10. Ωστόσο τα δύο συστήματα δεν έχουν τεράστιες διαφορές, γίνεται προσπάθεια για σχετική ομοιομορφία» εξηγεί ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας. Ετσι κανένας δεν ξέρει εάν οι… αμερικανόφερτες αλλαγές του DSM5 θα συμπαρασύρουν μελλοντικά και την αναθεώρηση του «εγχειριδίου» της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Σε ό,τι αφορά τη νέα ταξινόμηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ο κ. Γκιουζέπας αναφέρει ότι οι τροποποιήσεις που προτείνονται δέχονται πράγματι έντονη κριτική σχετικά με το ότι η παρεκκλίνουσα συμπεριφορά θα μπορεί να θεωρείται αβίαστα ψυχική νόσος. Ο καθηγητής σημειώνει ότι η προσοχή σχετικά με τη νέα αναθεώρηση πρέπει να στραφεί κυρίως στα παιδιά, καθώς πολλές από τις νέες ψυχικές διαταραχές που εισάγονται στο εγχειρίδιο αφορούν τις «ευάλωτες» μικρές ηλικίες.

Science 
http://www.tovima.gr