Οι Γερμανοί διαβάζουν Ελληνικά βιβλία

Ποια είναι η πραγματική Ελλάδα; Διαφέρει από αυτήν που παρουσιάζεται στα διεθνή ΜΜΕ; Παράγει και κάτι άλλο εκτός από προβλήματα; Το βέβαιο είναι ότι...

πολλοί θέλουν σήμερα να γνωρίσουν καλύτερα τους Έλληνες. 

Η κρίση έχει κινήσει το ενδιαφέρον των ξένων, εκείνων τουλάχιστον οι οποίοι δεν αρκούνται στην εύκολη δημιουργία εντυπώσεων. 

Στη Γερμανία, όπου εκτιμάται ότι εντοπίζεται το επίκεντρο της κριτικής, στις προθήκες των βιβλιοπωλείων βρίσκονται βιβλία ελλήνων συγγραφέων, οι οποίοι είτε πραγματεύονται την κρίση, είτε εμπνέονται από αυτήν.

Η ελληνική οικονομική κρίση στο ιστορικό και πολιτισμικό της πλαίσιο είναι το αντικείμενο του βιβλίου του καθηγητή Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Πετράκη, «Η ελληνική οικονομία και η κρίση: προκλήσεις και απαντήσεις», το οποίο κυκλοφορεί στα αγγλικά από τον γνωστό γερμανικό εκδοτικό οίκο «Springer».

Το βιβλίο, όπως επισημαίνεται στην έκδοση, έχει ως στόχο να βοηθήσει τον αναγνώστη να σχηματίσει προσωπική άποψη για τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας.

«Μια κοινωνία η οποία επαναλαμβάνει ανά τους αιώνες ίδιου τύπου συμπεριφορές, δεν το κάνει εξαιτίας τυχαίων λαθών. Εμπεριέχει εγγενείς δυνάμεις που την επηρεάζουν και οι οποίες πρέπει να γίνουν κατανοητές προκειμένου να καταφέρουμε να οριοθετήσουμε τις μελλοντικές εξελίξεις», υπογραμμίζεται και αναφέρονται η οικονομία, η πολιτική, η κοινωνική και η οργανωτική ψυχολογία ως παράμετροι απαραίτητες για την ανάλυση.

Η πιο πρόσφατη κυκλοφορία είναι αυτή του καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας και Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάνη Βαρουφάκη, με το βιβλίο «Παγκόσμιος Μινώταυρος» («Der globale Minotaurus»), το οποίο εκδόθηκε στα γερμανικά από τον οίκο «Antje Kunstman».

Ο κ. Βαρουφάκης αναζητεί τα αίτια της κρίσης σε ένα «οικουμενικό έπος, οι ρίζες του οποίου ξεκινούν στη Μεγάλη Ύφεση του 1929 προτού επεκταθούν στη δεκαετία του ’70, τότε που, όπως οι Αθηναίοι είχαν αναγκαστεί να τρέφουν με απαίσιους “φόρους υποτέλειας” το έγκλειστο στον Λαβύρινθο κτήνος, έτσι και ο υπόλοιπος κόσμος, άρχισε να χρηματοδοτεί τον αδηφάγο Παγκόσμιο Μινώταυρο, τα αμερικανικά ελλείμματα».

Ο συγγραφέας θεωρεί την σημερινή κατάσταση ως επίπτωση «του θανάσιμου τραυματισμού, εν έτει 2008, του Παγκόσμιου Μινώταυρου» και επιμένει ότι, αν τα πραγματικά αίτια που επέβαλαν την κρίση σε ολόκληρο τον πλανήτη παραμείνουν κρυφά, «ελαχιστοποιούνται οι δυνατότητές μας ως Έλληνες, ως Ευρωπαίοι, να πάρουμε τις τύχες του τόπου στα χέρια μας» και μας καλεί να σκεφτόμαστε «οικουμενικά ώστε να μπορούμε να κρίνουμε τα της πολιτείας μας, να δρούμε τοπικά, να βελτιώνουμε ό,τι μπορούμε γύρω μας».


Η υποδοχή που επιφυλάχθηκε στον έλληνα οικονομολόγο από τα γερμανικά ΜΜΕ ήταν εντυπωσιακή, αν και δεν αφορούσε τόσο την βιβλιοκριτική, αλλά τις πολιτικές στήλες. 


Για «ένα βιβλίο που πρέπει οπωσδήποτε να διαβαστεί» κάνει λόγο η εφημερίδα «Sueddeutsche Zeitung», ενώ η κριτική στην «Die Tageszeitung» εκτιμά θετικά το γεγονός ότι ο κ. Βαρουφάκης δεν καταφεύγει στην ηθική, «δεν επικαλείται την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, ούτε καν στα σημεία όπου συμβουλεύει την γερμανική κυβέρνηση να διασώσει τα παραπαίοντα έθνη της ηπείρου για το δικό της συμφέρον», αλλά, αντί για αυτό, ζητεί αλλαγή πολιτικής.

Μια ευρωπαϊκή τραγωδία

Ο Βασίλης Ασβεστόπουλος είναι γνωστός στο γερμανικό κοινό από τις ανταποκρίσεις του για το περιοδικό “Focus” από την Αθήνα. Με το βιβλίο του «Ελλάδα: μια ευρωπαϊκή τραγωδία. 

Τα αίτια της ευρωκρίσης («Griechenland: eine EUROpaeische Tragoedie. Die Hintergruende der Eurokrise) από τις εκδόσεις «Ambition», επιχειρεί να εξηγήσει στους Γερμανούς την Ελλάδα, τους Έλληνες και τους λόγους που οδήγησαν στην σημερινή κατάσταση.

Ο συγγραφέας δίνει το λόγο τόσο σε αυτούς που εμπλέκονται όσο και σε αυτούς που επηρεάζονται από την κρίση, ενώ κατονομάζει εκείνους που θεωρεί υπεύθυνους.

Στο βιβλίο περιλαμβάνεται και η φράση ενός υπουργού του οποίου η ταυτότητα δεν αποκαλύπτεται: «διαπαιδαγωγήσαμε έναν εργατικό λαό και τον μετατρέψαμε σε έναν λαό που εισέπραττε επιδοτήσεις». Ο ίδιος ο Ασβεστόπουλος διαφωνεί με τον όρο «διαπαιδαγωγήσαμε». Το σωστό θα ήταν «τον χαλάσαμε», λέει.

«Ο δημοσιογράφος περιγράφει μια χώρα της οποίας τα προβλήματα που κρύβονταν πίσω από τον Αλέξη Ζορμπά, τις ρομαντικές διακοπές και το τζατζίκι η Ευρώπη δεν ήθελε επί μακρόν να αντιληφθεί», σημειώνεται σε κριτική του βιβλίου από την Ραδιοφωνία της Βόρειας Γερμανίας.

«Ληξιπρόθεσμα δάνεια»

Ούτε ο Πέτρος Μάρκαρης είναι βεβαίως άγνωστος στους γερμανούς αναγνώστες. Πολλά από τα βιβλία του με ήρωα τον αστυνόμο Κώστα Χαρίτο έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά και έχουν γνωρίσει σημαντική απήχηση. Ο αναγνωρισμένος συγγραφέας δεν θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος από την κρίση. 

Ήδη έχει κυκλοφορήσει τα δύο πρώτα βιβλία από την Τριλογία της Κρίσης, πάντα με πρωταγωνιστή τον αστυνόμο του.

Στα «Ληξιπρόθεσμα δάνεια» («Faule Kredite») που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στα γερμανικά από τον ελβετικό εκδοτικό οίκο «Diogenes», η Αθήνα είναι βυθισμένη στην κρίση, τα καταστήματα κλείνουν και στους δρόμους διαδηλώνουν εργαζόμενοι, συνταξιούχοι και άνεργοι. 

Η πρωτεύουσα έχει γεμίσει αφίσες που προτρέπουν όσους χρωστούν στις τράπεζες να μην πληρώσουν τις δόσεις των δανείων και των πιστωτικών καρτών τους.

Ο αστυνόμος Χαρίτος, με τον μισθό μειωμένο και φορτωμένος με τις αγωνίες του Έλληνα μισθωτού για το μέλλον, έχει να αντιμετωπίσει έναν δολοφόνο που αποκεφαλίζει με σπαθί τραπεζικούς και ανθρώπους του χρήματος. Η πόλη του Χαρίτου και του Μάρκαρη είναι τώρα διαφορετική. Ο συγγραφέας περιγράφει το νέο κοινωνικό τοπίο της Αθήνας, τις διαδρομές των υπερχρεωμένων Ελλήνων που βλέπουν πια εχθρικά τους πιστωτές τους.

«Ο Πέτρος Μάρκαρης, με την επιλογή των θεμάτων του, έχει αποδείξει ότι διαθέτει πολύ καλό ένστικτο. Ευτυχώς για τον αναγνώστη, δεν χάνεται σε σύνθετες τεχνικές οικονομικές λεπτομέρειες. Αντιθέτως, το γεγονός ότι ο αστυνόμος Χαρίτος δεν γνωρίζει ακριβώς τι είναι τα hedge funds, τον κάνει πολύ αγαπητό. Αυτό το αστυνομικό μυθιστόρημα είναι κατανοητό ακόμη και από τους άσχετους με τα οικονομικά, συναρπαστικό και πάρα πολύ επίκαιρο», έγραψαν για τα «Ληξιπρόθεσμα δάνεια» οι Financial Times της Γερμανίας, ενώ η εφημερίδα «Die Tageszeitung» περιγράφει τον Κώστα Χαρίτο ως τον «πλέον αυθεντικό ήρωα των σύγχρονων αστυνομικών μυθιστορημάτων».

«Η δυστυχία του να είναι κανείς Έλληνας»

Η περίπτωση του Νίκου Δήμου είναι μάλλον ασυνήθιστη. Πριν από λίγες εβδομάδες κυκλοφόρησε στην Γερμανία, από τον εκδοτικό οίκο «Antje Kunstman», το γνωστό βιβλίο του «Η δυστυχία του να είναι κανείς Έλληνας» («Ueber das Unglueck ein Grieche zu sein»), 37 χρόνια μετά την πρώτη έκδοσή του στην Ελλάδα. 

Το γεγονός αποδεικνύει είτε την αληθινή περιέργεια των Γερμανών να μας γνωρίσουν είτε το εμπορικό ένστικτο του συγγραφέα ή και τα δύο.

Η - κλασική πλέον - σάτιρα, αν και γράφτηκε αμέσως μετά το τέλος της δικτατορίας, παραμένει τουλάχιστον το ίδιο επίκαιρη, το ίδιο εύστοχη και το ίδιο πικρή. Σήμερα ίσως μάλιστα να μας είναι και πιο δυσάρεστη από ό,τι όταν γράφτηκε. Λογικό. 

Ο συγγραφέας περιγράφει με αμείλικτο τρόπο την διαχρονική αποστροφή του Έλληνα προς την πραγματικότητα, την επιμονή του στην υπερβολή, την απόλυτη αδυναμία του για αυτοκριτική και αυτογνωσία.

Ο Έλληνας, γράφει ο κ. Δήμου, «όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέπτη, αντικρίζει είτε τον Μεγαλέξανδρο είτε τον Κολοκοτρώνη είτε, τουλάχιστον, τον Ωνάση. Ποτέ τον Καραγκιόζη. Κι όμως, στην πραγματικότητα είναι ο Καραγκιόζης που ονειρεύεται τον εαυτό του σαν Μεγαλέξανδρο. Ο Καραγκιόζης με τα πολλά επαγγέλματα, τα πολλά πρόσωπα, την μόνιμη πείνα και την μία τέχνη: της ηθοποιίας».

Ο συγγραφέας έχει απόλυτη συναίσθηση του αντικειμένου που μελετά. Εξηγεί από την αρχή ότι ο ίδιος διακρίνει «Έλληνες που προβληματίζονται με τους εαυτούς τους και Έλληνες που δεν προβληματίζονται» και ξεκαθαρίζει ότι «οι σκέψεις αυτές αφορούν περισσότερο τους δεύτερους, είναι όμως αφιερωμένες στους πρώτους».

Τα γερμανικά ΜΜΕ υποδέχτηκαν το βιβλίο του κ. Δήμου σχεδόν με ενθουσιασμό, αναγνωρίζοντας ενδεχομένως στους αφορισμούς του μέρος της δικής τους κριτικής. Στην «Sueddeutsche Zeitung», είναι η πολιτική συντάκτρια Κριστιάνε Σλέτσερ που αναλαμβάνει την κριτική και όχι κάποιος βιβλιοκριτικός. Κάνει λόγο για διαχρονική επικαιρότητα του έργου και ζητεί από τους αναγνώστες της να αγνοήσουν «τις τυμπανοκρουσίες των λαϊκών ΜΜΕ Ελλάδας και Γερμανίας και το «γάβγισμα» των μπλογκ και να αναζητήσουν την βοήθεια του συγγραφέα».

Στην αυστριακή οικονομική εφημερίδα «Der Standard» ο δημοσιογράφος σημειώνει ότι «όποιος γνωρίζει (και αγαπά) την Ελλάδα, μπορεί να επιβεβαιώσει ότι ο Δήμου παρουσιάζει την ρίζα της σημερινής ελληνικής δυστυχίας, την άρνηση της πραγματικότητας ως εθνικό άθλημα».

Δεν λείπουν όμως και οι - ελληνικές - φωνές ανησυχίας για το ενδεχόμενο το βιβλίο να αξιοποιηθεί ως «επικύρωση μιας ήδη ειλημμένης απόφασης» ή ως «θωπεία της εύκολης κρίσης», όπως γράφει ο Σπύρος Μοσκόβου, διευθυντής της Ελληνικής Υπηρεσίας της «Deutsche Welle».

Ο ίδιος παραδέχεται ότι κάτι μέσα του αντιτίθεται σε αυτούς που θα αγαπήσουν τη γερμανική μετάφραση. Είναι, λέει, «το ίδιο που αντιτίθετο μέσα μας σε αυτούς που είχαν μισήσει το πρωτότυπο στην Ελλάδα πριν από τόσες δεκαετίες».




http://www.daypress.gr