Εξωγήινα μηνύματα μπροστά στα μάτια μας;

Θα μπορούσε να υπάρχει πιο γρήγορος τρόπος για την ανακάλυψη γειτονικών γαλαξιών που παρουσιάζουν ενδιαφέρον; Υπάρχει κάποιο σχέδιο για την ανίχνευση εξωγήινων που θα μπορούσε να λειτουργήσει γρηγορότερα από την προσπάθεια συντονισμού με τις εκπομπές ραδιοκυμάτων ή το κυνήγι των παλμών λέιζερ;

Θα μπορούσε να υπάρχει και για έναν απλό λόγο. Ο κόσμος είναι τρεις φορές γηραιότερος από τη Γη. Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της 14 δισεκατομμυρίων χρόνων ιστορίας του, το ηλιακό μας σύστημα δεν υπήρχε στην περιοχή. Παρολαυτά, το αρχαίο σύμπαν είχε το κατάλληλο υλικό για ζωή και περιλάμβανε κόσμους που ήταν εξίσου κατάλληλοι για την παραγωγή βιολογίας και νοημοσύνης όπως η δική μας.

Οι άνθρωποι υπήρξαν μόλις το τελευταίο 0,001 τοις εκατό του κοσμικού χρόνου. Κάτι που υποδηλώνει, ότι εάν αποκλείσουμε την πιθανότητα να είναι ο εγκέφαλος του Homo sapiens το μοναδικό παράδειγμα συλλογιστικού μηχανισμού, σχεδόν όλη η νοημοσύνη που βρίσκεται εκεί έξω ξεπερνά το επίπεδό μας. Και αυτή η νοημοσύνη δεν είναι απλώς λιγάκι πιο μπροστά από τη δική μας. Είναι ξεκάθαρο ότι, εκτός εάν τα σκεπτόμενα όντα αναπόφευκτα εξολοθρεύουν τον εαυτό τους λίγο καιρό αφού αναπτύξουν τεχνολογία, η εξωγήινη νοημοσύνη θα μπορούσε στις περισσότερες περιπτώσεις να είναι εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια χρόνια πιο προηγμένη από τη δική μας. Είμαστε λοιπόν τα 'ψαρωμένα' πρωτάκια του γαλαξία.

Αυτό εισηγείται και μια προσέγγιση για την εύρεσή τους που συχνά παραβλέπεται. Οι προηγμένοι σκεπτόμενοι μπορεί πιθανόν να είναι και σε μεγάλο βαθμό απρόσεκτοι. Ίσως οι πραγματικά φιλόδοξοι εξωγήινοι να 'διατάραξαν το σύμπαν' (η φράση προέρχεται από τον διάσημο Βρετανό φυσικό, Freeman Dyson) με τρόπους που είναι απευθείας ορατοί. Η διαταραχή μπορεί να έχει τη μορφή κατασκευής μεγάλων μηχανικών έργων, όπως για παράδειγμα τεράστιων τεχνητών δομών. Ίσως να έχουν επαναδιευθετήσει κάποια αστέρια σε εύκολα αναγνωρίσιμα μοτίβα. Ίσως να υπάρχουν εναπομείναντα συντρίμμια από μαζικά καταστροφικούς πολέμους.

Μπορεί να συμβουλευτεί κανείς την επιστημονική φαντασία για άλλα παραδείγματα που απαντούν στο τι θα μπορούσε να διασκορπίσει γύρω της μια υπερβολικά ανεπτυγμένη κοινωνία. Καθώς δεν μπορούμε να ξέρουμε περισσότερα σχετικά με αυτό, οι προβλέψεις της φαντασίας μπορεί να είναι πολύ εύστοχες. Πράγματι, το γεγονός ότι μπορούμε σχετικά εύκολα να προβλέψουμε στοιχεία που θα πρόδιδαν μια νοημοσύνη που βρίσκεται πολλές χιλιάδες έτη φωτός μακριά μας υποδηλώνει ότι μοιάζουμε με μυρμήγκια που προσπαθούν να ανακαλύψουν ανθρώπους. Ας αναρωτηθούμε: θα μπορούσαν άραγε τα μυρμήγκια να αναγνωρίσουν σπίτια, αυτοκίνητα ή πυροσβεστικούς κρουνούς ως το αποτέλεσμα προηγμένης βιολογίας;

Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε με προσοχή στις εικόνες που έχουμε συλλέξει (για οποιονδήποτε σκοπό) με τα τηλεσκόπιά μας και να αποφανθούμε για το εάν κάποιες από αυτές δείχνουν κάτι που φαίνεται περίεργο, κάτι που μοιάζει σα να έχει σχηματιστεί από σκόπιμο σχεδιασμό κι όχι από φυσικές διαδικασίες. Σε κάποιο βαθμό αυτού του είδους η άσκηση λαμβάνει χώρα, μολονότι ως τμήμα συμβατικής αστρονομικής έρευνας και όχι ως σκόπιμη προσπάθεια για την αποκάλυψη εξωγήινης αστρο-μηχανικής.

Πριν από μια δεκαετία, δύο Αυστριακοί αστρονόμοι, ο Ronald Weinberger και ο Herbert Hartl, ανέφεραν τα αποτελέσματά τους που προέκυψαν από την επένδυση πάνω από δύο δωδεκάδες χρόνια στην παρατήρηση φωτογραφιών από τηλεσκόπια στους ουρανούς του βόρειου ημισφαιρίου. Ανακάλυψαν 12 χιλιάδες αντικείμενα που πριν ήταν άγνωστα. Αλλά αναζητούσαν επίσης πράγματα που έδιναν την εντύπωση ότι είχαν κατασκευαστεί τεχνητά. Δυστυχώς, δε βρήκαν κανένα.

Πιο πρόσφατα, το πρόγραμμα Galaxy Zoo προσέλκυσε πάνω από 150 χιλιάδες εθελοντές με αποστολή να κοιτούν αστρονομικές φωτογραφίες από το Sloan Digital Sky Survey (όπως επίσης κι από άλλα τηλεσκόπια). Ο σκοπός είναι να ταξινομηθεί η μορφολογία των μυριάδων γαλαξιών που είναι ορατοί στις φωτογραφίες αυτές, μια δουλειά που την χειρίζονταν οι ίδιοι οι αστρονόμοι μέχρι που τα σύγχρονα τηλεσκόπια ξεκίνησαν να παρέχουν δισεκατομμύρια εικόνες από γαλαξίες. Και παρόλο που σ' αυτήν την κοσμική αφθονία έχουν προκύψει πολλά μη αναμενόμενα πράγματα, μέχρι στιγμής όλα γίνονται αντιληπτά ως φυσικά αντικείμενα.

Ο Richard Carrigan, φυσικός από το Fermilab του Illinois, δε μασάει καθόλου τα λόγια του σχετικά με αυτό: έχει ως σκοπό να ψάξει για εξωγήινες κατασκευές. Μελετά προσεκτικά αστρονομικά δεδομένα αναζητώντας αστρικά συστήματα που εκπέμπουν υπερβολικές ποσότητες υπέρυθρης ακτινοβολίας. Το υπέρυθρο θα μπορούσε να είναι η υπογραφή από διαφυγούσα θερμότητα που προέρχεται πιθανόν από τεράστια σμήνη δορυφόρων με ηλιακές κυψέλες, τοποθετημένα σε τροχιά γύρω από ένα αστέρι ώστε να μπορέσει μια προηγμένη κοινωνία να συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερη ενέργεια. Έχει ανακαλύψει κάποιες αρκετά ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει αναγνωριστεί κάτι ως ηλιακό σμήνος.

Σημαίνουν κάτι αυτές οι αποτυχίες στο να βρεθεί το γαλαξιακό ισοδύναμο του Μεγάλου Σινικού Τοίχους της Κίνας ή της διαγαλαξιακής οδού; Αποκαλύπτεται κάποια βαθιά αλήθεια από την απουσία οποιασδήποτε φανερής, υψηλής κλίμακας μηχανικής κατασκευής σε ένα απέραντο και αρχαίο σύμπαν; Ίσως να μας λέει ότι δεν υπάρχει τίποτε εκεί έξω. Από την άλλη μεριά, μια πραγματικά ανυπέρβλητη νοημοσύνη ίσως να μην κατασκευάζει δομές που να είναι τόσο μεγάλες ώστε να φαίνονται στις φωτογραφίες. Ίσως οι υψηλής τεχνολογίας κοινωνίες να στρέφονται προς την άλλη κατεύθυνση, να προτιμούνε δηλαδή τις μικροσκοπικές κατασκευές και όχι τις υπερμεγέθεις. Αλίμονο, μια τέτοια σκέψη αν και ενδιαφέρουσα, δεν θα μας βοηθούσε να πληροφορηθούμε.

Πάντως, επιτυγχάνουμε όλο και πιο λεπτομερείς τηλεσκοπικές εικόνες για λιγότερο από έναν αιώνα. Είναι ακόμα νωρίς για να αποφανθούμε ότι το διάστημα είναι άδειο, δεν το έχουμε ακόμα ελέγξει προσεκτικά. Επιπρόσθετα, η αναζήτηση εξωγήινων κατασκευών σαμποτάρεται από το γεγονός ότι δεν ξέρουμε για τι ακριβώς ψάχνουμε. Εκτιμώντας αυτό, είναι λιγότερο ελκυστικό από τα πειράματα του προγράμματος SETI, τα οποία αναζητούν στο ορατό και στο ράδιο φάσμα για σαφή, τεχνητά σήματα. Όπως όμως έγραψαν οι Weinberger και Hartl, τα ίχνη από εξωγήινες κατασκευές αποτελούν παγωμένα μηνύματα. Δεν χρειάζεται να ελπίζεις να χτυπήσει μια εξωγήινη εκπομπή τη Γη ακριβώς τη στιγμή που θα στρίψεις την κεραία ή το τηλεσκόπιο στο ακριβές σημείο του ουρανού. Και η αναζήτηση εξωγήινων κατασκευών μπορεί να εξυπηρετηθεί από μια πολύ μεγαλύτερη μερίδα ερευνητών, καθώς υπάρχουν χιλιάδες περισσότεροι αστρονόμοι απ' ότι ερευνητές του προγράμματος SETI.

Έτσι, ας μην αποκλείουμε την τυχευρεσία. Κάποιες φορές οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις έχουν γίνει από αυτούς που καν δεν έψαχναν.


ΠΗΓΗ