Άλαν Τούρινγκ: Ο κρυπτογράφος που έσπασε τον κώδικα των ναζί

Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο
Πρωτοπόρος, δεν δίσταζε να ξεπεράσει τα όρια και να προχωρήσει παραπέρα στην επιστήμη. Ο Άλαν Μάθισον Τούρινγκ, βρετανός μαθηματικός και θεμελιωτής της σύγχρονης πληροφορικής, ήταν ο άνθρωπος που αποκρυπτογράφησε τον κώδικα Enigma, τον οποίο χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί στις στρατιωτικές επικοινωνίες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Με αυτή του την κίνηση ο Τούρινγκ έσωσε εκατομμύρια ζωές συμβάλλοντας έτσι και στον ταχύτερο τερματισμό του πολέμου.
Τη συμβολή του Άλαν Τούρινγκ στην επιστήμη, τη μανία του για την επίλυση γρίφων, αλλά και την πολυσχιδή προσωπικότητά του επιχειρεί να αναδείξει η ταινία «Το παιχνίδι της μίμησης» του Μόρτεν Τίλντουμ, που κυκλοφορεί στις αίθουσες, με τον Μπένεντικτ Κάμπερμπατς σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Το να παρουσιάσει κανείς τον χαρακτήρα του Τούρινγκ δεν είναι, όμως, εύκολη υπόθεση. Η αφοσίωσή του στην επιστήμη, «κρυβόταν» πίσω από την εσωστρέφεια, την εκκεντρικότητα και την αντικοινωνικότητά του. Ήταν διακεκριμένος μαραθωνοδρόμος, άθεος, και δηλωμένα ομοφυλόφιλος σε μια Βρετανία που η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα ήταν παράνομη.

Από την εφηβική του ήδη ηλικία άρχισε να ξεδιπλώνεται το ταλέντο του στα μαθηματικά. Τότε ανακάλυψε και την ομοφυλοφιλία του με τον Τιούρινγκ να ερωτεύεται συμμαθητή του.
Στο σχολείο οι καθηγητές του δεν αναγνώρισαν την κλίση του στα μαθηματικά, ενώ δεν κατάφερε να κερδίσει υποτροφία στο κολέγιο Τρίνιτι του Καίμπριτζ πηγαίνοντας έτσι στο Κίνγκς Κόλετζ του Καίμπριτζ.
Το κοφτερό του μυαλό και η προχωρημένη σκέψη του, όμως, άνοιξαν τους ορίζοντες της επιστήμης όταν ο Τούρινγκ με άρθρο του ανέδειξε την περίφημη «μηχανή Τούρινγκ» , μια κατασκευή γενικής χρήσης, που αποτέλεσε τη θεωρητική βάση για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η καινοτομία της μηχανής έγκειται στο ότι θα μπορούσε να εκτελέσει το έργο οποιασδήποτε κατασκευασμένης για την επίλυση ειδικών προβλημάτων μηχανής .
Ο Τούρινγκ ήταν ο πρώτος που εξέταζε πώς να προμηθεύει προγράμματα σε μια μηχανή υπό μορφή «δεδομένων» τα οποία μπορούν να επεξεργάζονται πολλοί ταυτόχρονα. Η μηχανή Τούρινγκ θεωρήθηκε, μάλιστα, ως μια από τις μεγαλύτερες καινοτομίες του 20ου αιώνα στη Μεγάλη Βρετανία.
Η ιδιοφυΐα που ακούει στο όνομα Τούρινγκ έδωσε τα φώτα του και στη Σχολή Κωδίκων και Κρυπτογραφίας της βρετανικής κυβέρνησης σε μια περίοδο που οι Γερμανοί είχαν σπάσει τον αγγλικό κώδικα μετάδοσης σημάτων. Οι Ναζί χρησιμοποιούσαν το σύστημα κωδικοποίησης Enigma, και οι Βρετανοί δεν έβρισκαν τρόπο να σπάσουν τους κώδικες. Η συνεισφορά, όμως, του Τούρινγκ στην ομάδα ήταν καταλυτική με αποτέλεσμα το «σπάσιμο» του κώδικα. Έτσι, «εξουδετερώθηκε» ο ραδιοφάρος Knickebein, που κατηύθυνε τα γερμανικά βομβαρδιστικά στην Αγγλία, με την επιχείρηση «Θαλάσσιος Λέων» να καθίσταται ανενεργή.
Ο Τούρινγκ ήταν σε θέση να σπάει τους γερμανικούς κώδικες επικοινωνίας χρησιμοποιώντας ένα πρώιμο είδος υπολογιστή, ενώ οι Βρετανοί είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν τα σχέδια για επίθεση στα Βαλκάνια και την Ρωσία.
Ο Τσόρτσιλ απέκτησε πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες για τις επικείμενες κινήσεις των αντιπάλων του, για τα σχέδια εναντίον της Ελλάδας, ακόμη και για την Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα.
Μετά τον Πόλεμο, δέχτηκε την πρόταση του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ για την κατασκευή ενός υπολογιστή με τη μεγαλύτερη χωρητικότητα μνήμης για εκείνη την εποχή, του MADAM.
«Εθνικός ήρωας», «τρομερή φιγούρα», «πατέρας της επιστήμης των ηλεκτρονικών υπολογιστών», είναι μερικές από τις φράσεις με τις οποίες οι Βρετανοί εγκωμιάζουν το έργο του Τούρινγκ, δίνοντάς του, παράλληλα, τον «τίτλο» του ατόμου που έσωσε περισσότερες ζωές από οποιονδήποτε άλλο στην ιστορία.
Ο Τούρινγκ ήταν αισιόδοξος όσον αφορά στην εξέλιξη της επιστήμης, ενώ ήταν υπέρμαχος της θεωρίας σύμφωνα με την οποία θα μπορούσαν να κατασκευαστούν υπολογιστές με ικανότητα σκέψης, ανοίγοντας ουσιαστικά το δρόμο για την τεχνητή νοημοσύνη.
Ο δρόμος προς το τέλος της ζωής του ξεκίνησε όταν κλέφτες διέρρηξαν το σπίτι του Τούρινγκ στο Μάντσεστερ. Ο 19χρονος εραστής του ήταν ένας από τους «εγκεφάλους» της ληστείας, ενώ μέσα από τη διάρρηξη και την καταγγελία του Τούρινγκ, βγήκε στην επιφάνεια η ιστορία της ομοφυλοφιλίας του, και του επιρρίφθηκε κατηγορία για την ομοφυλοφιλία του.
Ο Τούρινγκ βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα της φυλάκισης ή της ορμονικής θεραπείας. Γλίτωσε τη φυλακή, επιλέγοντας αντ' αυτής τον χημικό «ευνουχισμό». Υποβλήθηκε σε μια σειρά εμβολιασμών που θα κατέστειλαν τις σεξουαλικές του ορμές. Έβλεπε όμως το στήθος του να μεγαλώνει με τις αλλαγές στο σώμα του να τον βυθίζουν στο βούρκο της κατάθλιψης.
Ο Τούρινγκ αποκλείστηκε από τον επιστημονικό χώρο και για πολλούς αυτή η απομόνωση έβαλε τέλος στη ζωή του. Το 1954 σε ηλικία 41 ετών αυτοκτόνησε τρώγοντας ένα μήλο «πασπαλισμένο» με κυάνιο. Το μισοφαγωμένο, μάλιστα, μήλο στο κομοδίνο του λέγεται ότι βρίσκεται πίσω από το λογότυπο της Apple, η οποία θέλησε να αποτίσει φόρο τιμής στον πατέρα της πληροφορικής.
Ο θάνατός του προκάλεσε σειρά από σενάρια συνωμοσίας. O καθηγητής Τζακ Κόπλαντ στο Πανεπιστήμιο του Canterbury και διευθυντής του Turing Archive (History of Computing), για παράδειγμα τονίζει ότι το μήλο ποτέ δεν εξετάστηκε για κυάνιο.
Το «σενάριο» αυτό ήρθε στο φως το 2012. Ο καθηγητής Κόπλαντ παρουσίασε μια άλλη εκδοχή που δεν οδηγούσε στο συμπέρασμα της αυτοκτονίας. Παρά το γεγονός ότι η καταδίκη για την ομοφυλοφιλία στάθηκε εμπόδιο στην καριέρα του, ο Τούρινγκ το αντιμετώπιζε με χιούμορ, είχε υποστηρίξει ο καθηγητής. Θεώρησε πιο πιθανό ότι ο θάνατος προήλθε από ατύχημα, συνέπεια της απροσεξίας του Τούρινγκ κατά τη διενέργεια πειραμάτων χημείας.
Ο σπουδαίος επιστήμονας, όμως, άργησε να λάβει «φόρο τιμής» για το έργο του, τόσο γιατί μεγάλο μέρος του ήταν, μέχρι πρόσφατα, απόρρητο, αλλά και λόγω της ομοφυλοφιλίας του.
Χάρη, μετά θάνατον, προσέφερε το 2013 η βασίλισσα Ελισάβετ στον μαθηματικό και κρυπτογράφο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ όπως είχε δηλώσει ο Ντέιβιντ Κάμερον : «Η δράση του έσωσε αμέτρητες ζωές.».
Προς τιμήν του έχει θεσπισθεί το Βραβείο Τούρινγκ , το οποίο απονέμεται από τον Σύλλογο Μηχανημάτων Υπολογισμού σε έναν επιστήμονα κάθε χρόνο, από το 1966 και μετά, «για τις τεχνικές συνεισφορές του στην κοινότητα του υπολογισμού» και θεωρείται το Νόμπελ της Πληροφορικής.
ΠΗΓΗ