Ο πίθος με την Άλωση της Τροίας...

Οι Έλληνες είχαν νικήσει, και ήταν πολύ περήφανοι για τη νίκη τους. Τόσο, ώστε τον 5ο αι. π.Χ. σκηνές από τον Τρωικό πόλεμο κοσμούσαν τη ζωφόρο του Παρθενώνα. Ωστόσο, η μοίρα των Τρώων δεν αφήνει τους προγόνους μας ασυγκίνητους. Αψευδείς μάρτυρες, τραγωδίες όπως η «Εκάβη» και οι «Τρωάδες». Ακόμα και η «Έκτορος και Ανδρομάχης ομιλία» στην «Ιλιάδα». Και, στην περίπτωσή μας, ένα αρχαϊκό πιθάρι. Το καλοκαίρι του 1961 το άνοιγμα ενός πηγαδιού σε ένα μυκονιάτικο σπίτι έκρυβε μια έκπληξη: Έναν ταφικό πίθο με εντυπωσιακή ανάγλυφη διακόσμηση με ανθρώπινα οστά στο εσωτερικό του. Το αγγείο, που χρονολογείται το 670 π.Χ., έγινε γνωστό ως ο “Πίθος της Μυκόνου” και είναι το σημαντικότερο έργο της εποχής του, που απεικονίζει την Ιλίου Πέρσιν, δηλαδή την Άλωση της Τροίας. Ο πίθος αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου της Μυκόνου (το οποίο είναι κλειστό την φετινή καλοκαιρινή περίοδο, αλλά αναμένεται, επιτέλους, να ανοίξει αύριο). Φαίνεται ότι την Πρωτοαρχαϊκή περίοδο, οπότε γράφονται τα ομηρικά έπη, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, το ηρωικό παρελθόν εξακολουθεί να ανακαλείται και να αντλούνται από αυτό πρότυπα και αξίες που χαρακτηρίζουν τις κοινωνίες του αιγαιακού χώρου. Η διακόσμηση στον πίθο της Μυκόνου που εκτείνεται μόνο στο πρόσθιο μέρος, στον λαιμό και στο σώμα, διακρίνεται από μια μοναδικής ομορφιάς σύνθεση, η οποία χαρακτηρίζεται από τη λεπτότητα στην απόδοση των μορφών και την προσοχή στις λεπτομέρειες. Εκτός από το Δούρειο Ίππο και τους 14 Αχαιούς πολεμιστές που παριστάνονται σε όλη την επιφάνεια του λαιμού, παριστάνονται και 19 σκηνές σε τρεις επάλληλες ζώνες στο σώμα που αφηγούνται το ξεκλήρισμα των παιδιών των Τρώων και την αρπαγή των γυναικών ως λάφυρων πολέμου. Σε όλες τις σκηνές πρωταγωνιστούν γυναίκες-μάνες, αυτές που βάζουν και οι μεγάλοι τραγικοί ποιητές να αφηγούνται τις συμφορές της Τροίας σε διάσημες τραγωδίες, όπως οι “Τρωάδες” του Ευριπίδη (415 π.Χ.). Ο Ομηρος έχει βάλει άλλωστε τον Αγαμέμνονα να διακηρύξει πως θα θανατωθούν όλα τα αρσενικά παιδιά, ακόμα και όσα είναι ακόμα στην κούνια, προκειμένου να σβήσει η γενιά των Τρώων. Σε μια από σκηνές έχουμε την επανένωση Ελένης και Μενελάου, με τη βασίλισσα της Σπάρτης να στέκει ορθή και να είναι εντυπωσιακά ντυμένη, και καλυμμένη με πέπλο, σε αντίθεση με τις σκλαβωμένες Τρωάδες. Ο Μενέλαος, επίσης όρθιος, την έχει αρπάξει από το χέρι και τραβάει το σπαθί του. Είναι μια εν δυνάμει επικίνδυνη στιγμή για την άπιστη, η οποία έχοντας επίγνωση της ομορφιάς της, προσπαθεί να τραβήξει τον πέπλο που φορά, ώστε να την επιδείξει. Το βλέμμα του επισκέπτη πέφτει σε αυτή τη σκηνή αφού έχει δει άλλες, τρομακτικές, όπως η δολοφονία ενός παιδιού. Όπως λένε οι ειδικοί, αυτό ακριβώς κάνει ο πίθος. Δείχνει την τρομακτική όψη του πολέμου. Με αφορμή τον πίθο της Μυκόνου και το εύρημα των λίθινων ασπιδούχων πολεμιστών στην Ελεύθερνα της Κρήτης οργανώνεται για το 2017 μια έκθεση με τίτλο “Ο Όμηρος στο Αιγαίο”. Το εισαγωγικό πρώτο μέρος αυτής της έκθεσης με τίτλο “Η Άλωση της Τροίας. Ο... 

ΠΗΓΗ