ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Θα πάω με την πορεία σας λοιπόν.Ήδη σας απέδειξα στην σειρά των τριών προηγούμενων δημοσιευμένων άρθρων μου ότι τα περισσότερα κλικς θα τα έπαιρνε αυτό που σας έταζε πνευματικές οντότητες και όχι αυτά που ήταν σοβαρά διατυπωμένα και ασχολούνταν με ΑΛΗΘΙΝΑ ζητήματα της ανθρώπινης διανόησης.Κάποιος,στην θέση μου,θα έλεγε κάφρικα,ας ταΐσουμε σανό τις μάζες,αυτό ζητούν άλλωστε.Όμως,όσο και να εκτιμώ τον προηγούμενο τρόπο σκέψης,που μόνο καλό θα μου κάνει,ο προσωπικός μου εγωισμός δεν με αφήνει να εξευτελίζομαι για χάρη μερικών views.Οπότε,σε όλους εσάς εκεί έξω που μπήκατε γιατί νομίζατε ότι θα δώσω την ερμηνεία που ψάχνεται,για μία ακόμα φορά θα σας αφήσω ξεκρέμαστους.Σήμερα,μετά από αυτόν τον ανυπόφορα βαρετό μονόλογο,θα μιλήσουμε σύντομα για την πίστη των προγόνων μας σε πνευματικές οντότητες.

Τα γνωστά σε όλους μας φαντάσματα,εμφανίζονται για πρώτη φορά σε λογοτεχνικό κείμενο από τον Όμηρο,στα έργα του Ιλιάδα και Οδύσσεια.Εκεί,τα ομηρικά πνεύματα αναφέρονταν ως οντότητες του Άδη,που είχαν μικρή αλληλεπίδραση με τον κόσμο των ζωντανών.Περιοδικά,καλούνταν από τους ζώντες έτσι ώστε να δώσουν κάποιο χρησμό,προφητεία ή συμβουλή και δεν φαίνεται σε καμία έκφανση ότι ήταν αντικείμενο φόβου.Οι μορφές τους περιγράφονταν ως ατμός,καπνός ή και ακόμα πλήρως υλικοί,φαινόμενοι,μάλιστα,με το παρουσιαστικό τους που είχαν πριν πεθάνουν,ακόμα και με τις πληγές τους.

Μέχρι τον 5ο αιώνα,όμως,οι κλασσικοί Έλληνες είχαν αλλάξει τις ιδιότητες των πνευμάτων.Έτσι,η πίστη τους τα παρουσίαζε ως τρομακτικά πλάσματα και στοιχειά,τα οποία μπορούσαν να έχουν είτε καλούς είτε κακούς σκοπούς.Πιστεύονταν ότι τα πνεύματα των νεκρών «κατοικούσαν» κοντά στα σημεία ταφής των σωμάτων τους και τα αρχαία νεκροταφεία θεωρούνταν ως μέρη που έπρεπε να τα αποφεύγουν.Επίσης,οι νεκροί έπρεπε να θρηνηθούν(υπήρχε μάλιστα ο θεσμός των γοητών) μέσω δημόσιων τελετών,που περιλάμβαναν ειδικές τελετουργίες,σπονδές και θυσίες,διαφορετικά μπορεί να γυρνούσαν για να προξενήσουν κακό στους συγγενείς τους.Ακόμα,στην Αρχαία Ελλάδα λάμβαναν μέρος ετήσιες γιορτές για να τιμήσουν και να καθησυχάσουν τα πνεύματα των νεκρών,στις οποίες καλούνταν κιόλας τα οικογενειακά «φαντάσματα»,ενώ στο τέλος τους,η αποφώνηση τα προέτρεπε να φύγουν μέχρι την γιορτή του επόμενου χρόνου.Η Ορέστεια,ένα από τα πιο σπουδαία έργα του Αισχύλου,περιλαμβάνει μία τέτοια επίκληση στον τάφο του Αγαμέμνονα,τόσο από την κόρη του Ηλέκτρα προς εφησυχασμό του πνεύματος,όσο και από τον γιο του Ορέστη,έτσι ώστε το πνεύμα του πατέρα του να τον βοηθήσει στην αποστολή του για εκδίκηση απέναντι στην μητέρα του.

Υπάρχουν αρκετές ακόμα αναφορές πνευμάτων στην Κλασσική Ελλάδα.Ο Ηρόδοτος διηγείται την ιστορία του Περίανδρου,τον τύραννο της Κορίνθου,και του φαντάσματος της γυναίκας του.Ακόμα και ο δολοφονημένος Σπαρτιάτης Παυσανίας,θεωρούνταν ότι στοίχειωνε τον ναό της Αθηνάς.Τέλος,αξίζει να αναφερθεί και ο Στωικός Φιλόσοφος Αθηνόδωρος(74-7 π.Χ),ο οποίος,όπως έγραφε ο Ρωμαίος Πλίνιος ο Νεότερος(61-113 μ.Χ.),κατοικούσε σε στοιχειωμένο σπίτι.Ο ίδιος ο Αθηνόδωρος αντιλήφθηκε αυτήν την ιδιότητα του σπιτιού όταν είδε έντρομος αργά την νύχτα ένα φάντασμα με αλυσίδες.Ακολουθώντας το πνεύμα το βρήκε να στέκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο της αυλής,στο οποίο ανακάλυψε μετά από σκάψιμο έναν ανθρώπινο σκελετό με αλυσίδες.Μετά τον σωστό ενταφιασμό των οστών το στοίχειωμα τελείωσε.

Ως επίλογο,πρέπει να τονίσω την παρατήρηση ότι μελετώντας ιδιότητες των φαντασμάτων από άλλες εποχές και πολιτισμούς,το συμπέρασμα είναι ασφαλές.Δεν υπάρχει επαρκή ακολουθία.Η αντίληψη περί πνευμάτων αλλάζει από εποχή σε εποχή και από περιοχή σε περιοχή,μάλιστα ραγδαία.Οπότε,ναι η ανθρωπότητα αλλάζει,το ίδιο και οι οντότητές της.Το ερώτημα είναι γιατί;Και η απάντηση βρίσκεται ελάχιστα πίσω από την παραπάνω πρόταση.Περιέχει και την λέξη δημιούργημα.Αν δεν την βρήκατε ακόμα,υπάρχει πρόβλημα.

ΠΗΓΗ