Ο μύθος και η ονομασία του Αιγαίου Πελάγους

Στο μύθο του Αιγαία του μυθικού βασιλιά της Αθήνας μαθαίνουμε ότι όταν ο Θησέας, έφυγε για την Κρήτη με σκοπό να σκοτώσει τον Μινώταυρο, του ζήτησε αν είχε καταφέρει να επιζήσει από το Λαβύρινθο,να αλλάξει τα πανιά του πλοίου του στην επιστροφή.

Ο Θησέας ταξίδεψε για την Κρήτη με μαύρα πανιά. Το σημάδι ότι σκότωσε τον Μινώταυρο θα ήταν να έχει άσπρα πανιά το πλοίο στην επιστροφή.Ο Αιγαίας, σύμφωνα πάντα με το μύθο, περίμενε στο Σούνιο να επιστρέψει ο γιος του από την Κρήτη και να μπορεί να δει το πλοίο από μακριά.Όμως, ο Θησέας, παρ’ ότι είχε σκοτώσει τον Μινώταυρο, ξέχασε να αλλάξει τα πανιά. Είδε ο Αιγαίας το καράβι να επιστρέφει με μαύρα πανιά και νόμισε ότι το ταυροκέφαλο τέρας είχε εξοντώσει τον Θησέα. Με αυτή τη σκέψη, χωρίς να περιμένει να προσεγγίσει το καράβι στην ακτή, έπεσε από τους βράχους του Σουνίου στη θάλασσα και πνίγηκε. Έκτοτε, η θάλασσα λέγεται Αιγαίο.

Ακόμη και σήμερα ,ο μύθος λέει, ότι το Αιγαίο πήρε το όνομά του από τον Αιγαία. Εκτός από αυτό το μύθο όμως υπάρχουν και άλλες εκδοχές, που μπορεί και να είναι οι πραγματικές.Η εκδοχή της Αιγηίδας μιλάει για τη μεγάλη στεριά που βρισκόταν στη θέση που καλύπτει σήμερα η θάλασσα του Αιγαίου.Στις αρχές του Μειόκαινου, οι γεωλογικές αναταράξεις κάνουν να αναδυθεί από τα νερά η Αιγηίδα. Και σε μια επόμενη φάση αναταράξεων, που κράτησε μερικά εκατομμύρια χρόνια, αυτή η μεγάλη, συμπαγής στεριά, η Αιγηίδα άρχισε να κατακερματίζεται και να δημιουργούνται στο σώμα της λεκάνες λιμνών ή να εισχωρούν θάλασσες, αλλάζοντας διαρκώς τη μορφολογία της περιοχής.

Οι αλλαγές συνεχίζονται μέχρι και το τέλος του Πλειόκαινου, δηλαδή μέχρι πριν από 12 εκατομμύρια χρόνια. Όλη εκείνη την περίοδο συμβαίνουν ως επί το πλείστον κατακρημνίσεις, που διαδέχονται η μια την άλλη σε μεγάλες χρονικές αποστάσεις μεταξύ τους.

Η τελική διαμόρφωση της περιοχής του Αιγαίου έγινε την περίοδο του Πλειστόκαινου (από το 2000000 π.Χ. μέχρι το 10000 π.Χ.).Σημαντικό ρόλο σ’ αυτές όλες τις μεταβολές έχουν παίξει οι εκρήξεις των ηφαιστείων, με πρώτο και καλύτερο αυτό της Σαντορίνης.Ωστόσο, αυτό που ενδιαφέρει στην προκειμένη περίπτωση είναι το όνομα. Και το όνομα Αιγηίς δεν διαφέρει στη ρίζα του από το όνομα Αιγαίο. Είναι προφανές ότι το όνομα Αιγηίς έχει δοθεί πολύ μετά αφ’ ότου συνέβησαν οι μεταβολές που διαμόρφωσαν το τοπίο.Όμως, ουδείς αμφιβάλλει ότι το όνομα Αιγαίο είναι προϊστορικό. Η καταφυγή στους μύθους είναι κι εδώ αναγκαία, τη στιγμή που δεν υπάρχουν άλλου είδους μαρτυρίες.Οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν ότι το όνομα Αιγαίο προέρχεται από τη λέξη Αίγα (Αίξ, αιγός, που θα πει: κατσίκα). Διαφέρουν ωστόσο οι εξηγήσεις που αιτιολογούν την προέλευση του ονόματος του Αιγαίου από τη λέξη αίγα.

Η εκδοχή που φτάνει βαθύτερα στο χρόνο, αγγίζοντας την προϊστορία, αναφέρεται στο μύθο της ανατροφής του Κρηταγενή Δία στη σπηλιά του Δικταίου Άντρου. Την τροφή του κυνηγημένου νεαρού Θεού από τον πατέρα του, τον Κρόνο την εξασφάλιζε μια Αίγα (μια κατσίκα), η Αμάλθεια. Κι όταν η Αίγα αυτή ψόφησε, ο Δίας πήρε την προβιά της, δηλαδή την Αιγίδα και τη φόρεσε. Να σημειωθεί εδώ ότι ακόμη και σήμερα στην Κρήτη οι κατσίκες λέγονται με το αρχαίο τους όνομα: αίγες.Η Αθηνά πήρε και από αυτό το μύθο την κατσικίσια προβιά του Δία και τύλιξε μ’ αυτή την ασπίδα της. Ωστόσο, ο ίδιος ο Δίας κράτησε δικό του το επίθετο Αιγίοχος!Η αίγα στη Μινωική Κρήτη είναι ένα από τα Ιερά ζώα.

Στο ρυτό της Κάτω Ζάκρου εικονίζονται αίγαγροι να επιστρέφουν ένα Ιερό Κορυφής, μαζί με τα Ιερά Διπλά Κέρατα. Και δεν είναι αυτή η μοναδική περίπτωση.Αργότερα, σε πολλές παράκτιες περιοχές του Αιγαίου υπάρχουν τα Αιγός Ιερά, που είναι τόποι λατρείας, αφιερωμένοι ως επί το πλείστον στον Ποσειδώνα, το θεό της θάλασσας. Αυτά τα Ιερά έδωσαν την ονομασία τους στη θάλασσα.Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή, που σχετίζεται και αυτή με τη λέξη αίγα. Αίγες έλεγαν τα μεγάλα κύματα, οπότε το όνομα Αιγαίο με αυτή την ερμηνεία είναι η «κυματώδης θάλασσα», αυτή δηλαδή που είναι και στην πραγματικότητα.Από αυτή την ίδια ερμηνεία, το ρήμα «επαιγίζω» σημαίνει «τρικυμίζω».

Σε πολλά νησιά ακόμη και σήμερα τα άσπρα «φυτίλια» που έχει στην επιφάνειά της η τρικυμισμένη θάλασσα λέγονται «κατσίκια» ή «προβατάκια».Η αίγα, εκτός από την ιερότητα που την περιβάλλει σαν ζώο στα προϊστορικά χρόνια, είναι και ατίθαση, όπως ακριβώς μια φουρτουνιασμένη θάλασσα. Ακόμη, η κίνηση ενός κοπαδιού αιγών, μοιάζει πολύ με την επιφάνεια μιας θάλασσας που έχει κυματισμό.Όλο και πλησιάζουμε, όπως φαίνεται στην ουσία των πραγμάτων.

Ο Σουϊδας στο λεξικό του γράφει: «Αιγαίον πέλαγος το φοβερώτατον» και είναι αλήθεια ότι αυτή η θάλασσα με τα πολλά στενά περάσματά της ανάμεσα στα νησιά είναι μια ορμητική θάλασσα.

Ήρθε λοιπόν η στιγμή να δούμε από πού παράγεται η λέξη «αίγα»: προέρχεται από το ρήμα «αϊσσω», που σημαίνει: κινούμαι με ορμή, πηδώ, σηκώνομαι όρθιος!Είναι φανερό ότι όλες οι ερμηνείες που δίδονται στο ρήμα αϊσσω ταιριάζουν απολύτως τόσο στα χαρακτηριστικά της αίγας, όσο και στα χαρακτηριστικά του Αιγαίου.Από τον μυθικό Αιγαία μέχρι την Ιερή Αίγα και το πραγματικό ρήμα «αϊσσω» οι αποστάσεις είναι τεράστιες. Είναι σαν να περνάς μέσα σε μα νύχτα την Μειόκαινο, την Πλειόκαινο και την Πλειστόκαινο, ξημερώνοντας στα Αιγός ιερά του Ποσειδώνα, με την Αιγίδα του Δία!Διαδρομές απειράνθου μέσα από θαύματα-θαυμάτων στα νερά της θάλασσας. Το Αιγαίο ταξιδεύει τα νερά του μέσα από μύθους μυστικούς, σιρίτια του ήλιου και κλωστές φωτός, που καταδύονται στα θαλάμια των χταποδιών για να γίνουν ύστερα τοιχογραφίες στην Ξεστή της Σαντορίνης.

ΠΗΓΗ