Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ''ΝΙΚΗ'' ''ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ'' ΚΑΙ ''ΑΡΕΤΗ'' ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ''ΝΙΚΗ'' ''ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ'' ΚΑΙ ''ΑΡΕΤΗ'' ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ

Του
Αντωνίου Α. Αντωνάκου
Καθηγητού – Κλασσικού Φιλολόγου
Ιστορικού – Συγγραφέως

Αντιπροέδρου του Συνδέσμου των Απανταχού Λακώνων
«Ο ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ»
Β΄ Αντιπροέδρου της Επιτροπής Ενημερώσεως επί των Εθνικών Θεμάτων
Μας δίνεται σήμερα η δυνατότητα να μιλήσουμε για ένα θέμα σχεδόν απαγορευμένο τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Την εννοιολογική σχέση τριών λέξεων σπουδαίων, οι οποίες έχουν σήμερα πλήρως παραποιηθεί και διαστρεβλωθεί. Είναι οι λέξεις «Ελευθερία», «Αρετή» και «Νίκη» και η διαχρονική παρουσία τους στην ιστορική πορεία του Λακωνικού γίγνεσθαι.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Οι αρχαίοι μας πρόγονοι υπήρξαν οι πρώτοι διδάξαντες την Ελευθερία παγκοσμίως. Γι’ αυτόν τον λόγο φρόντισαν να καλλιεργήσουν το ήθος και την αρετή των πολιτών τους.
Οι λέξεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία, διότι μας δείχνουν την σχέση και την ταύτιση θεωρίας και πράξεως, την ταύτιση της γλωσσικής σημασίας και της εφαρμογής της στην διαχρονική ιστορική πορεία των Λακώνων και των απογόνων τους Μανιατών...
Η λέξη «ελευθερία» είναι μέρος των βασικών συστατικών του DNA των Λακώνων και κατ’ επέκταση και όλων των Ελλήνων. Επειδή σήμερα όλοι ομιλούν για ειρήνη, έχουμε να τονίσουμε ότι η Ειρήνη είναι μία ιδεατή κατάσταση, η οποία για να υπάρξει, θέλει να προϋπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις. Οι Έλληνες το γνώριζαν. Γνώριζαν ότι «Ειρήνη είναι ακήρυχτος πόλεμος»... καθώς και ότι «αν θέλεις ειρήνη να προετοιμάζεσαι για πόλεμο». Η ειρήνη λοιπόν είναι μία κατάσταση, η οποία επιβάλλεται από κάποιον ισχυρό ακριβώς λόγω της δυνάμεώς του. Είναι γνωστή η «Pax Minoica», την αρχαία εποχή, η «Pax Romana» την Ρωμαϊκή περίοδο, και σήμερα η περίφημη «Pax Americana». Όμως η καταξίωση έρχεται μέσα από τον αγώνα για την Ελευθερία.
Αν η ειρήνη είναι το παν, τότε γιατί πολεμάμε για ελευθερία λένε οι αρχαίοι Έλληνες. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΕΝ ΑΓΩΝΙΖΟΝΤΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ ΑΛΛΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Αν είχαμε ελευθερία προσπαθούσαμε και για την ειρήνη.
Γι’ αυτό και ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδος είναι «Ύμνος προς την Ελευθερία» και όχι «Ύμνος προς την Ειρήνη»
Το σύνθημα του Ρήγα την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ η ΘΑΝΑΤΟΣ»... Μόνο για τους Μανιάτες το σύνθημα ήταν «ΝΙΚΗ η ΘΑΝΑΤΟΣ», και τούτο διότι η Ελευθερία για τους Μανιάτες ήταν δεδομένη. Δεν υποτάχθηκαν ποτέ και τούτο δεν είναι άμοιρο των σπουδαίων χαρακτηριστικών των λέξεων που εξετάζουμε σήμερα.
Η λέξη «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ», λένε τα λεξικά, σημαίνει την ανεξαρτησία από κάθε βία η επίδραση και κατ’ επέκταση την εθνική η πολιτική ανεξαρτησία, την αυτοτέλεια: Σήμερα έχουν δώσει στην λέξη ιδιαίτερες σημασίες που δεν αντιπροσωπεύουν την ουσιαστική σημασία της. Για παράδειγμα τα λεξικά αναφέρουν ότι«ελευθερία» σημαίνει το σύνολο των δικαιωμάτων του πολίτη σύμφωνα με τα συνταγματικά θέσμια, την άνεση και ευκινησία αλλά και την έλλειψη ηθικού περιορισμού.
Όμως η λέξη «ελευθερία» προέρχεται από τον μέλλοντα «ελεύσομαι» του ρήματος «έρχομαι». Το Γουδιανόν Ετυμολογικόν Λεξικόν μας πληροφορεί ότι «ελευθερία· από του εάν ελεύθεσθαι ούπερ αν εθέλη τις, ο εστιν έρχεσθαι όπου βούλεται».
Υπάρχει όμως μία διαφορά. Ο μέλλων «ελεύσομαι» του ρήματος «έρχομαι» σημαίνει «θα έλθω». Επομένως «ελευθερία» είναι αυτή που «θα έλθει». Και «θα έλθει», μόνον εάν ο άνθρωπος αγωνισθεί για να την κατακτήσει. Ο εκ των εθνικών ποιητώνΑνδρέας Κάλβος όμως είχε γράψει: «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία». Και πράγματι. Για να έχεις Ελευθερία, πρέπει να έχεις Αρετή! Ο Πλούταρχος μας αναφέρει ότι «Λάκων ερωτηθείς τι επίσταται, είπεν «ελεύθερος είναι». (Πλουτάρχου «Λακωνικά Αποφθέγματα, 37), δηλαδή ένας Λάκων που ρωτήθηκε τι ξέρει να κάνει απάντησε: «Να είμαι ελεύθερος».
Την αξία της Ελευθερίας λοιπόν, για τους Λάκωνες την δείχνουν οι αγώνες τους την αρχαία περίοδο. Για τους απογόνους τους Μανιάτες το είπαμε. Η Ελευθερία ήταν δεδομένη. Όμως είναι καλό σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε και ένα απόσπασμα από τον Ηρόδοτο, για να κατανοήσουμε καλύτερα την σημασία της λέξεως ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ στο Λακωνικό γίγνεσθαι.
«Όταν, στην πρώτη εκστρατεία των Περσών, ο Δαρείος έστειλε κήρυκες στην Σπάρτη, όπως έκανε και σε όλες τις πόλεις της Ελλάδος, για να ζητήσουν «γην και ύδωρ», οι Λακεδαιμόνιοι τους πέταξαν σε ένα πηγάδι και τους καλούσαν να πάρουν από κει «γην και ύδωρ» και να τα παν στον βασιλιά τους.
Στους Λακεδαιμονίους, λοιπόν, ξέσπασε ο θυμός του Ταλθυβίου, του κήρυκα του Αγαμέμνονος. Γιατί στην Σπάρτη υπάρχει ναός του Ταλθυβίου, ζουν και οι απόγονοί του, οι ονομαζόμενοι Ταλθυβιάδες, που τους έχουν δοθεί ως τιμητικό προνόμιο όλες οι αποστολές κηρύκων που στέλνει η Σπάρτη. Εξ αιτίας όμως αυτού του γεγονότος, οι Σπαρτιάτες έκαναν θυσίες αλλά άδικα περίμεναν αίσια προμηνύματα. Κι αυτό κράτησε πολύ καιρό στην πόλη τους. Και καθώς οι Λακεδαιμόνιοι αγανακτούσαν και το θεωρούσαν μεγάλη συμφορά, συγκαλούσαν πολλές φορές συνέλευση των πολιτών τους κι ο κήρυκας φώναζε:Ποιος Σπαρτιάτης δέχεται με την θέλησή του να δώσει την ζωή του για την Σπάρτη; Τότε λοιπόν παρουσιάσθηκαν ο Σπερθίας, ο γιος του Ανηρίστου, κι ο Βούλις, ο γιος του Νικολάου, Σπαρτιάτες που κι από την φύση τους ήσαν προικισμένοι με χαρίσματα κι από την πλουσιότερη τάξη της πόλης, ανέλαβαν εθελοντικά να τιμωρηθούν από τον Ξέρξη για την θανάτωση των κηρύκων του Δαρείου στην Σπάρτη. Έτσι οι Σπαρτιάτες τους έστειλαν στους Πέρσες για να θανατωθούν.
Αξιοθαύμαστη στάθηκε και αυτή η τολμηρή πράξη των ανδρών αυτών, αλλά κοντά σ’ αυτήν και τα λόγια τους. Δηλαδή, στην πορεία τους προς τα Σούσα φθάνουν στην αυλή του Υδάρνη. Κι ο Υδάρνης, Πέρσης στην καταγωγή, ήταν διοικητής των στρατιωτικών δυνάμεων στα παραθαλάσσια της Μικράς Ασίας· αυτός τους φιλοξένησε κάνοντάς τους το τραπέζι· και πάνω στο τραπέζι, τους ρώτησε: Άνδρες Λακεδαιμόνιοι, γιατί δεν δέχεσθε να γίνετε φίλοι του βασιλιά; Να, βλέπετε πώς ξέρει ο βασιλιάς να τιμά τους άνδρες που έχουν αρετή, ρίχνοντας μία ματιά σε μένα και την θέση που κατέχω. Έτσι λοιπόν κι εσείς, αν γίνετε άνθρωποι του βασιλιά (γιατί έχει σχηματίσει την γνώμη πως είσθε άνδρες με αρετή), ο καθένας σας θα μπορούσε να εξουσιάζει μία περιοχή της Ελλάδος που θα του παραχωρούσε ο βασιλιάς.
Η απόκρισή τους ήταν η εξής: Υδάρνη, η συμβουλή που μας απευθύνεις στηρίζεται σε μονόπλευρη εμπειρία· γιατί μας συμβουλεύεις για δύο πράγματα, που το ένα τους το δοκίμασες, το άλλο όμως όχι· δηλαδή γνωρίζεις πολύ καλά πώς ζουν οι δούλοι, όμως δεν δοκίμασες έως σήμερα την ελευθερία, τι άραγε να ’ναι, γλυκό η όχι. Γιατί αν κάποτε την δοκίμαζες, θα μας συμβούλευες να αγωνιζόμαστε γι’ αυτήν όχι μονάχα με δόρατα, αλλά και με πελέκεις (με τσεκούρια). Αυτή την απάντηση έδωσαν στον Υδάρνη.»
Η συνέχεια είναι εξ ίσου εντυπωσιακή και σχετίζεται με την άλλη διαχρονική λέξη που εξετάζουμε, την αρετή.
«Κι από κει ανέβηκαν στα Σούσα· κι όταν παρουσιάσθηκαν στον βασιλιά πρώτα πρώτα, ενώ οι σωματοφυλακές του τους πρόσταζαν, ασκώντας βία, να πέσουν και να προσκυνήσουν τον βασιλιά, δεν δέχθηκαν με κανέναν τρόπο να το κάνουν, όσο κι αν εκείνοι τους έσπρωχναν το κεφάλι προς τα κάτω· γιατί, επέμεναν πως ούτε στον νόμο τους είναι γραμμένο να προσκυνούν άνθρωπο ούτε γι’ αυτό ήλθαν (ούτε γαρ σφι εν νόμω είναι άνθρωπον προσκυνέειν ούτε κατά ταύτα ήκειν), [Ηροδότου Ιστορία, βιβλίο 7ο, 136, 5-6]
Κι αφού με αγώνα απέφυγαν την προσκύνηση, κατόπιν λένε τα εξής και με το ακόλουθο περίπου περιεχόμενο: Βασιλιά των Μήδων, εμάς μας έστειλαν οι Λακεδαιμόνιοι ως αντιστάθμισμα για τους κήρυκές σας που θανατώθηκαν στην Σπάρτη, για να πληρώσουμε εμείς για τον θάνατό τους.»
Το στοιχείο αυτό μας βοηθά να συνδέσουμε το δεύτερο χαρακτηριστικό της Λακωνικής νοοτροπίας, του Λακωνικού χαρακτήρα. Την αρετή!
Για να υπάρξει ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ πρέπει να υπάρξει ΝΙΚΗ. Και για να υπάρξει ΝΙΚΗ πρέπει να υπάρξει ΑΡΕΤΗ.
ΑΡΕΤΗ
Ας γνωρίσουμε λοιπόν την δεύτερη ιδιαίτερη λέξη, που χαρακτηρίζει τον λακωνικό χαρακτήρα, την λέξη «αρετή».
Για να καταλάβουμε καλύτερα την σημασία που έδιναν οι αρχαίοι μας πρόγονοι στην λέξη «αρετή», αρκεί να δούμε τι σημαίνει αυτή σήμερα. «Αρετή είναι η ηθική ανωτερότητα, η υπεροχή» (Λεξικό Μπαμπινιώτη)
Σήμερα όμως, η σημασία τόσο της λέξεως «αρετή», όσο και του ονόματος «αγαθός», το οποίο σχετίζεται με την ιδιότητά της, έχουν διαστρεβλωθεί, παίρνοντας μία τελείως διαφορετική τροχιά από την πραγματικότητα.
Για να καταλάβουμε καλύτερα την σημασία που έδιναν οι αρχαίοι μας πρόγονοι στην λέξη «αρετή», ας παρακολουθήσουμε τι λένε γι’ αυτήν τα λεξικά τους.
Το «Etymologicum Magnum» τονίζει μεταξύ των άλλων:
Λέγεται δε και η κατά πόλεμον δύναμις, παρά τον Άρην, τον πόλεμον. Λέγεται δε αρετή και η εν παντί πράγματι υπεροχή· παρά το αιρώ, το προαιρούμαι. Σημαίνει την κατά πόλεμον ανδρείαν… Σημαίνει και την ψυχικήν αρετήν·»
Αν προσέξουμε δε με μεγαλύτερη προσοχή τα λεξικά, θα διαπιστώσουμε ότι εκτός των άλλων ετυμολογιών, η λέξη «αρετή», δηλώνει και την ιδιότητα του Άρεως. Την μαχητικότητα. Την ανδρεία. Και πράγματι πρέπει ο άνθρωπος να μάχεται για να κατακτήσει ο,τιδήποτε. Να μάχεται για να έχει καλές επιδόσεις. Να μάχεται για να βελτιώσει τον χαρακτήρα του. Να μάχεται για να είναι πιο δυνατός. Να μάχεται για να γίνει πιο ωφέλιμος στους συνανθρώπους του. Αυτές τις τέσσερις ιδιότητες τις συγκεντρώνουν τα τέσσερα παραθετικά του επιθέτου «αγαθός» (αμείνων, άριστος – βελτίων, βέλτιστος – κρείττων, κράτιστος – λώων, λώστος ), το οποίο από τον τύπο ήδη «αρείων (αμείνων)», «άριστος», σχετίζεται με την αρετή.
Διαπιστώνουμε λοιπόν από την μελέτη των επεξηγήσεων που δίνουν τα λεξικά ότι για τους αρχαίους πατέρες μας, η λέξη είχε διάφορες σημασίες: Σήμαινε την γενναιότητα, την ψυχική αρετή, την μαχητικότητα αλλά και την υπεροχή. Ήταν αυτή που επιθυμούσαν και επεδίωκαν οι πάντες.
Το «ταν η επί τας», για παράδειγμα, ήταν η αυτονόητη απαίτηση της πολεμικής αρετής του γιου της, από την Λάκαινα Μάνα, η οποίααπαιτούσε θάρρος στην αντιμετώπιση του κινδύνου, τόλμη στην διεκδίκηση της νίκης και αποτέλεσμα στον αγώνα. Θα κατανοήσουμε όμως καλύτερα την ιδιαίτερη αυτή σημασία από την εξήγηση ενός ιδιαιτέρως χαρακτηριστικού παραδείγματος!
Ο Λεωνίδας, όταν ο Ξέρξης του ζήτησε να παραδώση τα όπλα, του απήντησε το περίφημο «μολών λαβέ»! Το γεγονός ότι δεν γνωρίζουν πολλοί την ιδιαίτερη σημασία των λέξεων αυτών της ελληνικής, οδήγησε τους «μεταφραστές» να το αποδώσουν ως «έλα να τα πάρεις»! Οι ξένες μάλιστα πολεμικές ταινίες της μάχης των Θερμοπυλών το αποδίδουν ως «come and get them»!
Όμως ο Λεωνίδας δεν είπε αυτό. Διότι ήταν Λάκων και διότι εννοούσε το Λακωνικό αυτονόητο. Αν εννοούσε αυτό, που λένε ελαφρά τη καρδία οι μη σχετικοί με την γλώσσα, τότε θα έλεγε «ελθών λαβέ» και όχι «μολών λαβέ». Και θα εξηγήσω αμέσως τι εννοώ. Το ρήμα «μολώσκω», που τρέπεται σε «βλώσκω», έχει αόριστο «έμολον» και την μετοχή αορίστου «μολών».
Γνωρίζουμε βεβαίως ότι στην αρχαία ελληνική γλώσσα ουσιαστικά δεν υπάρχουν συνώνυμα. Για να δηλωθεί το ρήμα «έρχομαι» ή«πηγαίνω» υπάρχουν δεκάδες τύποι, εκ των οποίων ο καθένας είχε μία ειδοποιό νοηματική διαφορά από τον άλλο και δήλωνε κάτι λίγο διαφορετικό.
Έτσι το ρήμα «βλώσκω» σημαίνει έρχομαι κάπου, πηγαίνω κάπου, αφού όμως πρώτα βρίσκω τα ψυχικά αποθέματα, το θάρρος ψυχής. Όταν λοιπόν ο Λεωνίδας απάντησε στην απαίτηση του Ξέρξη «μολών λαβέ», δεν εννοούσε «έλα να τα πάρεις» αλλά«βρες πρώτα το θάρρος και έλα να τα πάρεις», «αν τολμάς, έλα να τα πάρεις»!
Η μετοχή βεβαίως είναι υποθετική και η φράση αποδίδει υποθετικό λόγο. Όμως το μήνυμα ήταν σαφές. «Αν σου κοτάει, έλα». Και φυσικά αυτή η επίδειξη θάρρους ήταν συνέχεια της ατειχίστου πόλεως, η οποία δήλωνε ότι τα τείχη είναι για τους άλλους. Για μας, τους Λάκωνες, «τείχη είναι τα σώματα των στρατιωτών μας»! Η πολεμική αρετή σε όλο της το μεγαλείο!
Το πόσο υπολόγιζαν την αρετή των ανδρών τους οι Λακεδαιμόνιοι το αναφέρουν οι συγγραφείς. Ο Αρχίδαμος ο Ζευξιδάμου, «ερωτηθείς δε δια τι μικροίς τοις εγχειριδίοις χρώνται "ότι των άλλων" έφη "τοις πολεμίοις έγγιον προσπελάζομεν"» [Ο Αρχίδαμος ο γιος του Ζευξιδάμου, όταν ερωτήθηκε γιατί χρησιμοποιούν(οι Λάκωνες) μικρά εγχειρίδια (σπαθάκια), είπε, «επειδή πλησιάζουμε τους εχθρούς περισσότερο από τους άλλόυς» (Λακωνικά αποφθέγματα, 218, c, 13-15)].
Ο Πλούταρχος πάλι, στο έργο του «Βασιλέων αποφθέγματα και στρατηγών» (191d,9), γράφει ότι ο «Αρχίδαμος ο Αγησιλάου καταπελτικόν βέλος ιδών τότε πρώτον εκ Σικελίας αχθέν ανεβόησεν "ω Ηράκλεις, απόλωλεν ανδρός αρετά"» [Ο Αρχίδαμος ο γιος του Αγησιλάου, όταν είδε βέλος από καταπέλτη, φερμένο τότε για πρώτη φορά από την Σικελία, ανεφώνησε: Μα τον Ηρακλή, χάθηκε η αρετή ( η γενναιότητα) των ανδρών].
ΧΟΡΟΣ
Ο συναγωνισμός αυτός της αρετής δεν υπήρχε μόνο μεταξύ των στρατιωτών αλλά και μεταξύ των ηλικιών.
Όπως μας έχει διασώσει ο Πλούταρχος οι Λακεδαιμόνιοι είχαν«επαγγελία τε και μεγαλαυχία προς αρετήν πρέπουσα ταις ηλικίαις». Είχαν δηλαδή «υποσχέσεις και λόγια υπερηφάνειας για την αρετή που ταίριαζε σε κάθε ηλικία».
Και αμέσως μετά μας λέει:
Καθώς λοιπόν υπήρχαν τρεις χοροί αντίστοιχοι στις τρεις ηλικίες, που συγκροτούνταν για τις γιορτές, ο χορός των γερόντων άρχιζε να τραγουδά (Τριών ουν χορών όντων κατά τας τρείς ηλικίας και συνισταμένων εν ταις εορταίς, ο μεν των γερόντων αρχόμενος ήδεν):
«Ήμασταν κι εμείς κάποτε παλληκάρια δυνατά»· (αμές ποτ’ ήμες άλκιμοι νεανίαι)
Έπειτα ο χορός των ανδρών στην ακμή της ηλικίας τους, απαντούσε". ( Είτα ο των ακμαζόντων ανδρών αμειβόμενος έλεγεν)
«Εμείς είμαστε τώρα. Αν θέλεις, έλα να δεις». (αμές δε γ’ ειμές· αι δε λής, αυγάσδεο·)
Τρίτος ο χορός των παιδιών έλεγε (ο δε τρίτος ο των παίδων)...
«Εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροι» (αμές δε γ’ εσσόμεσθα πολλώ κάρρονες)...
Το ελληνικό αυτό έθος των προγόνων μας Λακώνων και Μανιατών, πρέπει να συνεχίσουμε σήμερα. Και πρέπει να διδάξουμε τα παιδιά μας όχι μόνο να μας λένε αλλά και να μας δείχνουν ότι είναι από τρανή γενιά, πιστοποιώντας το «Εμείς θα γίνουμε πολύ καλλίτεροι».
Αυτό ευχόμεθα σήμερα για όλα για τους άριστους νέους των συγχρόνων Λακώνων, των συγχρόνων Μανιατών, των συγχρόνων Ελλήνων! Να μας ξεπεράσουν σε όλα!
ΝΙΚΗ
Και τελειώνουμε με την τρίτη ουσιαστική λέξη, η οποία έχει γίνει βασικό συστατικό της Λακωνικής και Μανιάτικης Νοοτροπίας. Το ρήμα «νικώ», στην ελληνική γλώσσα μπορεί να αποδοθεί με αρκετά ρήματα: «κρατώ», «υπερτερώ», «περιγίγνομαι», «αποκαίνυμαι», «ερέπτω», «θω», «καταβάλλω», «καταπολεμώ», «αιρώ», «περίημι», κ.λπ.
Για παράδειγμα:
Κρατώ = νικώ δια της σωματικής δυνάμεως, υπερτερώ = νικώ λόγω αριθμού δυνάμεως, ερέπτω = καταβάλλω, καταβάλλω = ρίπτω στο έδαφος (έστιν έρα η γη, εκ τούτου γίνεται ερέπτω, ό σημαίνει το εις γην καταβάλλω), αποκαίνυμαι = νικώ με φόνο (Αποκαίνυμαι: Το νικώ. Και Όμηρος, Απεκαίνυτο πάντας αρίστους. Κυρίως το φονεύειν. Από του καίνω, το φονεύω, γίνεται καίνυμι· και εκαινύμην, και απεκαίνυτο. Μεταφορική δε η λέξις. Κυρίως γαρ επί των φονευόντων και νικώντων λαμβάνεται). Θω = νικώ προκαλώντας ζημία. (παρά το θω ρήμα, ο σημαίνει το ζημιώ και καταβάλλω, γίνεται θωή· και ως φω φωή και ζω ζωή, ούτως και παρά το θω, το καταβάλλω και ζημιώ, γίνεται θωή, η ζημία). Αιρώ = το καταβάλλω και πορθώ.
Μόνο το «νικώ» σήμαινε νικώ με δύναμη που ξεκινά από το εύψυχον, την ευψυχία, την ψυχική δύναμη, το σθένος. (Αυτό εξηγεί και η Nike (=νίκη), αμερικανική εταιρεία αθλητικών ειδών).
Γι’ αυτό οι Μανιάτες είχαν στην σημαία τους το «ΝΙΚΗ η ΘΑΝΑΤΟΣ». Είχαν την διαχρονική λέξη των Λακώνων. Την Νίκη, που ξεκινούσε από την λεβεντιά τους και το διαχρονικό θάρρος ψυχής!
Το πόσο αυτή η λέξη καθόρισε την ζωή των Λακώνων φαίνεται από τα ονόματα που την περιλαμβάνουν ως α ή β συνθετικό, και τα οποία κατακλύζουν τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων.
Νικόβολος, Νικόβουλος, Νικοδάμας, Νικόδαμος, (Νικόδημος), Νικόδικος, Νικόδρομος, Νικόδωρος, Νικόθεος, Νικοθόης, Νικοκλής, Νικοκλείδης, Νικοκράτης, Νικοκρέων, Νικολάδας, Νικόλας, Νικόλεως (Νικόλαος), Νικόλοχος, Νίκαρχος, Νίκανδρος, Νικόμαχος, Νικομήδης, (Νικομηδαίος), Νικονίδας, Νικόξενος, Νικοποιός, Νικόπολις, Νικοπολίτης, Νικορέζος, Νικορόντης, Νικοσθένης, Νικόστρατος, Νικοτέλης, Νικοφάνης, Νικόφημος, Νικοφών, Νικοχάρης, Νικόφις, Νικόρτης, Νίκων, Αριστόνικος, Ανδρόνικος, Λεωνίκης και πολλά άλλα.
Εδώ διαπιστώνουμε ότι τα ονόματα Νικόλας και Νικόλεως (Νικόλαος), που χρησιμοποιούμε κατά κόρον σήμερα, είναι αρχαία Σπαρτιατικά!
Και τελειώνω με μία διαπίστωση μέσω της επιλογής κάποιων στίχων ενός ποιήματος... Την κάνει ο Σπαρτιάτης, ο Μανιάτης, ο Έλληνας... Τρία άτομα, που η εναλλαγή τους στις χωροχρονικές διαστάσεις του Ελλαδικού τόπου καταλήγει πάντα σε ύπαρξη του Ενός, ο οποίος διαθέτει τις αρετές και αγωνίζεται για τους σκοπούς και των Τριών...**
Η Μάνα Ελλάδα, η Μάνα Λακωνία είναι η Μάνα όλων μας. Και ο καθένας μας θα μπορούσε να πει αυτό, που ο βάρδος του Λακωνικού πνεύματος ψάλλει...
Με γέννησε μες στ’ άσπρα της και μες στα θαλασσιά της...
Κι ορίζοντας επάνω μου δυνάμεις του Πρωτέα,
με κάνει αμέσως σταυραετό, μου δίνει τα φτερά της...
και με μαθαίνει να πετώ μ’ εκείνηνε παρέα...
Πέτρα κι ελιά με βύζαξαν, με βγάλαν παλληκάρι...
Του θυμαριού η μυρωδιά, θέριεψε την καρδιά μου...
Αυτοί οι πύργοι οι πέτρινοι με κάνανε λιοντάρι,
θυμίζοντας βασιλική πως είναι η γενιά μου...
Κι όταν στον διάλογο, μπαίνει και ο Ήλιος, ο περιλαμβάνων το φως, τότε περνάμε σε άλλη διάσταση! Στην διάσταση της Δόξας! Γιατί μας δίνει τις τελευταίες συμβουλές, για κάθε Λακωνικό η Εθνικό Αγώνα...
Σε έναν αγώνα, στον οποίον συμπαρίστανται ο Ήλιος, η Μάνα με κάθε ιδιότητα (Μάνα πατρίδα, Μάνα φυσική), η Παναγία, με την ιδιότητα της Υπερμάχου Στρατηγού, ο φύλακας Χριστός, όλοι συμπαρίστανται για να στεφθεί ο Λάκων, ο Μανιάτης, ο Έλληνας, με τα φτερά της Δόξας, της Αρετής, της Νίκης!!!
Κι ο βάρδος του Λακωνικού στοχασμού καταλήγει...
Να ’χης εμένα οδηγό και την ευχή της Μάνας...
Της Παναγιάς μας το σπαθί, φύλακα τον Χριστό...
κι ορμώντας με την δύναμη που δίνει ο παιάνας,
θα φέρεις την Ανάσταση με τρόπο θαυμαστό...
Να μη ξεχάσεις μοναχά της Μάνας σου τις λέξεις...
« Να ’χης γι’ ασπίδα τα φτερά στον Άδη σαν πετάς »...
Κι όταν βρεθείς στον κίνδυνο θα πρέπει να διαλέξεις,
φωνάζοντας Σπαρτιατικά « η ΤΑΝ η επί ΤΑΣ»


* (Ομιλία του Αντωνίου Α. Αντωνάκου στο 63ο Συνέδριο της Παλλακωνικής Ομοσπονδίας Αμερικής – Καναδά, το οποίο έγινε στην Σπάρτη από 28 - 7 έως 1 - 8 – 2010).

** Οι στίχοι αυτοί αποτελούν απόσπασμα του βραβευμένου το έτος 1981 ποιήματος του Αντωνίου Α. Αντωνάκου με τίτλο «Πέτρα κι ελιά», το οποίο περιλαμβάνεται στην ποιητική μου συλλογή «Παραβλέποντας».


stelios-tsolakos

Let's block ads! (Why?)

πηγη