Περίεργα Φαινόμενα της Αρχαιότητας

Η παρακάτω συνοπτική μελέτη γράφτηκε πριν από αρκετό καιρό, με κάπως διαφορετική μορφή.
Αν και σε αυτήν την καινούργια εκδοχή έχω επιφέρει ορισμένες τροποποιήσεις, ωστόσο το κυρίως περιεχόμενο παραμένει σχεδόν ως είχε.Κατά βάση, το κείμενο αποτελεί μια συλλογή αναφορών για περίεργα περιστατικά, τις οποίες κατά καιρούς συναντούσα σε διάφορα βιβλία. 

Βασικό κριτήριο επιλογής σε κάποιες περιπτώσεις ήταν το ενδιαφέρον που παρουσίαζαν, όσον αφορά στο ειδικό περιεχόμενό τους. Σε άλλες, το ότι δεν ήταν τόσο ευρέως γνωστές. Στο τελευταίο μέρος παρατίθεται σχετική βιβλιογραφία για όσους φίλους αναγνώστες, με αφορμή το παρόν, θελήσουν να ασχοληθούν περισσότερο με το θέμα.

1) Αναστάσεις: Η ανάσταση των νεκρών δεν ήταν κάτι το άγνωστο στον προχριστιανικό κόσμο.
Εκτός από τους θεούς, ένας πολύ δημοφιλής ήρωας της ελληνικής μυθολογίας που ανέσταινε τους νεκρούς ήταν ο θεάνθρωπος Ασκληπιός. Ο Ασκληπιός ανέστησε πάρα πολλούς ανθρώπους. Παραδοσιακά αναφέρεται ότι για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούσε το αίμα από την δεξιά φλέβα της Μέδουσας. Στο τέλος ο Δίας τον σκότωσε ρίχνοντάς του κεραυνό.
Εκτός από τον Ασκληπιό, αναφέρεται ότι και ο Πολύειδος, ένας μάντις από την Κόρινθο, κατάφερε να αναστήσει ένα μικρό παιδί. Συγκεκριμένα, ο βασιλιάς Μίνως της Κρήτης είχε μόλις χάσει τον γιο του Γλαύκο. Θέλοντας να τον επαναφέρει στην ζωή, διέταξε να πιάσουν τον σοφό μάντι Πολύειδο, να τον βάλουν στον ταφικό θάλαμο μαζί με τον πρόσφατα νεκρό Γλαύκο και να μην τον αφήσουν να βγει αν πρώτα δεν αναστήσει το παιδί.
Ευτυχώς, ο Πολύειδος ήταν πράγματι έξυπνος, διότι έκανε το εξής: παρατήρησε ένα ζευγάρι φίδια που βρίσκονταν εκεί όπου ήταν κλεισμένος και σκότωσε το ένα. Αμέσως το άλλο έφυγε και μετά από λίγο επέστρεψε φέρνοντας ένα βότανο, το οποίο άφησε πάνω στο σκοτωμένο του ταίρι. Δεν πέρασε πολύ ώρα και το νεκρό φίδι ξανάζησε. Την γνώση αυτή του φιδιού χρησιμοποίησε και ο Πολύειδος για να αναστήσει τον Γλαύκο και να σώσει και την δική του ζωή.
Ο Σίσυφος, επίσης Κορίνθιος και βασιλιάς της πόλης, φημιζόταν και αυτός ως γνώστης πολλών μυστικών και κατόρθωσε το ακατόρθωτο: όταν ο Δίας του έστειλε τον Θάνατο αυτοπροσώπως να τον πάρει, ο Σίσυφος κατάφερε να τον αλυσσοδέσει με άλυτα δεσμά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι μαζί με τον βασιλιά δεν πέθαινε και κανείς άλλος. Στο τέλος ο Σίσυφος αναγκάστηκε να ελευθερώσει τον Θάνατο και ήταν ο πρώτος που πέθανε.
Παρόλ’ αυτά, ο Κορίνθιος δεν τό ‘βαλε κάτω και κατόρθωσε να το σκάσει ακόμα και από τον Άδη και να ξαναγυρίσει στον πάνω κόσμο ζωντανός. Εδώ έχουμε κυριολεκτικά μια περίπτωση αυτοανάστασης. Η παράδοση λέει ότι κάποια στιγμή ο Σίσυφος πέθανε οριστικά σε βαθύ γήρας.
2) Αναλήψεις, μυστηριώδεις εξαφανίσεις και εμφανίσεις

Ούτε η ανάληψη στους ουρανούς ήταν φαινόμενο άγνωστο στην αρχαιότητα. Αναμφισβήτητα το πιο θεαματικό περιστατικό ανάληψης είναι αυτό με τον (εξίσου θεάνθρωπο) Ηρακλή: όταν φόρεσε τον δηλητηριασμένο από τον Νέσσο χιτώνα υπέφερε τόσο πολύ, ώστε διέταξε να του ετοιμάσουν μια μεγάλη πυρά και ανέβηκε πάνω με πρόθεση να θέσει ο ίδιος τέλος στο μαρτύριό του. Μόλις οι φλόγες άρχισαν να φουντώνουν, μια τρομερή βροντή έσχισε το στερέωμα και την ίδια στιγμή ένα μεγάλο σύννεφο ήρθε και άρπαξε τον Ηρακλή, μεταφέροντάς τον στον ουρανό («επί των νεφελών»), με τελικό προορισμό τις θεϊκές διαμονές.
Αντίστοιχη τύχη, όμως, αναφέρεται ότι είχε και ο Μενέλαος, ο άντρας της ωραίας Ελένης. Ο Μενέλαος λέγεται ότι δεν πέθανε στο Άργος, αλλά αναλήφθηκε με την μεσολάβηση των θεών και μεταφέρθηκε στις εσχατιές της γης, στα Ηλύσια Πεδία.
Πέρα από τις περιπτώσεις αυτές, έχουμε και ανεξήγητες εξαφανίσεις ηρώων. Έτσι, σύμφωνα με μια παράδοση, ο Οιδίπους δεν πέθανε, αλλά χάθηκε μυστηριωδώς από την γη. Κάτι αντίστοιχο παραδίδεται και για τον αρχαίο ήρωα Εύθυμο, ο οποίος αφού έζησε για πολλά χρόνια, εξαφανίστηκε από την γη χωρίς να πεθάνει.
Άλλη μία περίπτωση αινιγματικής εξαφάνισης, είναι αυτή του Κλεομήδη από την Αστυπάλαια. Αυτός, λόγω ενός τρομερού εγκλήματος που είχε διαπράξει, κατέφυγε στον τοπικό ναό της Αθηνάς και κλείστηκε μέσα σε ένα κιβώτιο. Όταν το άνοιξαν, το βρήκαν εντελώς άδειο. Η περίπτωση αυτή εξαφάνισης φαίνεται ότι προβλημάτισε τόσο πολύ τους ντόπιους κατοίκους, ώστε έστειλαν αντιπροσωπεία στο μαντείο των Δελφών για να μάθουν τί είχε συμβεί. Ο χρησμός της Πυθίας, όπως συνέβαινε κατά κανόνα, ήταν διφορούμενος και δεν απαντούσε ευθέως στο ερώτημα: ο Κλεομήδης, σύμφωνα με τον χρησμό, ήταν ο τελευταίος του ηρωικού γένους και από εκείνη την στιγμή και ύστερα έπρεπε να του αποδίδουν τιμές ήρωα.
Άλλο ένα παρόμοιο συμβάν είναι και αυτό με τον Αριστέα τον Προκοννήσιο, τον μάντι από το νησί Προκόννησο της Προποντίδας (Μαρμαρά). Σύμφωνα με την αρχαία μαρτυρία, αυτός πέθανε μέσα στο εργαστήριο ενός υφαντουργού, ο οποίος αμέσως μετά έφυγε κλειδώνοντας την πόρτα και έτρεξε να ειδοποιήσει τους συγγενείς του Αριστέα. Μόλις, όμως, επέστρεψαν όλοι μαζί, βρήκαν τον χώρο άδειο και το σώμα άφαντο. Η ιστορία, όμως, έχει και συνέχεια: επτά χρόνια μετά ο Αριστέας εμφανίζεται ολοζώντανος και εξίσου μυστηριωδώς, όπως εξαφανίστηκε, στην Προκόννησο. Στην διάρκεια της σύντομης παραμονής του, συνέγραψε το έργο «Αριμάσπεια Έπη» και κατόπιν εξαφανίστηκε και πάλι. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν ότι ο θεός Απόλλων τον ξαναπήρε μαζί του στην χώρα των Υπερβορείων.
Η περίπτωση του Ιππολύτου συνδυάζει την ανάσταση με την ανάληψη. Ο ήρωας αυτός ήταν ευνοούμενος της θεάς Αρτέμιδος. Όταν έπεσε από το άρμα του και πέθανε, η Άρτεμις παρακάλεσε τον Ασκληπιό να τον αναστήσει. Μετά απ’ αυτό, τον πήρε μαζί της και τον μετέφερε στο ιερό της στην ιταλική λίμνη Νέμι. Εκεί ο Ιππόλυτος πήρε την προσωνυμία «Βίρμπιους», δηλαδή ο άνθρωπος που ξανάζησε.
Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, παρά το ότι υπήρχαν δύο υποτιθέμενοι τάφοι του Ιππολύτου, ο ένας στην Τροιζήνα και ο άλλος στην Αθήνα, οι Τροιζήνιοι δεν παραδέχονταν ότι όντως πέθανε, ούτε έδειχναν κανέναν τάφο σε όποιον ρωτούσε. Αντιθέτως, η απάντησή τους ήταν ότι ο Ιππόλυτος αναλήφθηκε στους ουρανός και έγινε ο αστερισμός του Ηνιόχου.
Με το όνομα Γλαύκος, εκτός από τον γιο του Μίνωος που είδαμε πιο πάνω, αναφέρονται και άλλα δύο πρόσωπα. Ο ένας λέγεται ότι ήταν γιος του γνωστού για τα κατορθώματά του βασιλιά Σισύφου. Ο Γλαύκος αυτός, λοιπόν, μια μέρα ήπιε νερό από μια πηγή που χάριζε την αθανασία. Κάποια στιγμή βαρέθηκε τους πάντες και αποφάσισε να μετακομίσει στο υδάτινο βασίλειο, πέφτοντας στο πέλαγος. Εκεί μεταμορφώθηκε σε θαλάσσιο θεό.
Η ιστορία του άλλου Γλαύκου μας θυμίζει το περιστατικό με τον Πολύειδο. Αυτός ο Γλαύκος, σύμφωνα με μία εκδοχή, ήταν ένας απλός ψαράς. Μια μέρα, όπως περπατούσε στο δρόμο φορτωμένος τα ψάρια που είχε ψαρέψει, κάθησε να ξαποστάσει, αφήνοντας το φορτίο του στην γη. Τότε, ένα μισοπεθαμένο ψάρι έφαγε ένα βότανο και ξαναζωντάνεψε. Βλέποντάς το αυτό ο Γλαύκος, έφαγε και εκείνος από το ίδιο βότανο, αλλά αυτός δεν έχασε χρόνο όπως ο συνονόματός του, παρά πήδηξε κατευθείαν στη θάλασσα. Εκεί, τον υποδέχτηκαν οι αντίστοιχες θεές, τον καθάρισαν από κάθε φθαρτό στοιχείο και τον έκαναν και αυτόν θεό.
Μια άλλη εκδοχή αναφέρει τον Γλαύκο όχι ως ψαρά, αλλά ως κυνηγό. Αυτός κυνηγούσε για ώρες έναν λαγό στο όρος Ορεία της Αιτωλίας. Μετά από το πολύωρο κυνήγι, ο λαγός, καθώς κόντευε να πεθάνει από την εξάντληση, έφαγε από κάποιο βότανο και αναπλήρωσε εντελώς τις δυνάμεις του. Η συνέχεια είναι η ίδια όπως και στην πρώτη εκδοχή.
Η μυθολογική παράδοση αναφέρει το βότανο αυτό με την ονομασία, άγρωστις των θεών, και θεωρείται ότι το είχε πρωτοφυτέψει ο Κρόνος. Η άγρωστις φύτρωνε σε μεγάλη ποσότητα στα Νησιά των Μακάρων.
3) Θεάνθρωποι

Η έννοια του θεανθρώπου, δηλαδή ενός όντος που να συνδυάζει ταυτόχρονα ανθρώπινη και θεϊκή φύση, ήταν διαδεδομένη ήδη από την πολύ μακρινή αρχαιότητα. Εκτός από τον Ασκληπιό και τον Ηρακλή, η μεγάλη πλειοψηφία των ηρώων της αρχαιότητας ήταν θεάνθρωποι, καρποί του έρωτα ενός θεού και μιας θνητής γυναίκας (σπανιότερα θεάς και θνητού άνδρα).
Όμως, ακόμη και οι απόγονοι των θεανθρώπων φαίνεται ότι έφεραν και αυτοί μέρος από το θεϊκό στοιχείο του γονιού τους. Σε αυτήν την κατηγορία σαφώς κατατάσσονται οι δύο γιοι του Ασκληπιού, ο Μαχάων και ο Ποδαλείριος. Αυτοί συνέχισαν την παράδοση του πατέρα τους στον τομέα της ιατρικής και φημίζονταν για το ταλέντο τους. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα μας πληροφορεί ότι εκτός από πολεμιστές, υπήρξαν και οι γιατροί των Αχαιών στην Τροία.
Ως γιοι του θεού της ιατρικής, είναι σίγουρο ότι κατείχαν πολύτιμα μυστικά, όσον αφορά στην θεραπευτική πρακτική. Πράγματι, διασώζεται η εξής μαρτυρία για τον Μαχάονα: όταν μια οχιά δάγκωσε τον Φιλοκτήτη, τον μετέφεραν στην Λήμνο για να τον περιθάλψουν οι εκεί ιερείς του Ηφαίστου. Ωστόσο, η παρέμβαση του Μαχάονα ήταν απαραίτητη. Ο Φιλοκτήτης έπεσε πρώτα σε λήθαργο που του προκάλεσε ο θεός Απόλλων. Κατόπιν, ο Μαχάων απέκοψε τις νεκρωμένες σάρκες γύρω από την πληγή, έριξε πάνω κρασί και τέλος κάλυψε το τραύμα με ένα επουλωτικό βότανο. Σε αυτήν την πολύ αρχαία μαρτυρία διαφαίνονται ήδη οι βάσεις της επιστημονικής ιατρικής, με χρήση της νάρκωσης και της αντισηψίας.
Ένας άλλος θεάνθρωπος ήταν ο Ωρίων, γιος του θεού Ποσειδώνος και της κόρης του Μίνωος Ευρυάλης. Ο γιγαντόσωμος αυτός ήρωας και ο πιο φημισμένος κυνηγός της αρχαιότητας, είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του την ικανότητα να περπατά πάνω στο νερό. Την ίδια ικανότητα είχε και ο Αργοναύτης Εύφημος, γιος και αυτός του θεού Ποσειδώνος και της Ευρώπης.
Ο Ίφικλος, η καταγωγή του οποίου κρατούσε από τον θεό των ανέμων Αίολο, μπορούσε να τρέχει αιωρούμενος ακριβώς πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και από τις κορυφές των σταχυών, έτσι ώστε να φαίνεται ότι σχεδόν πατάει πάνω τους. Με τον τρόπο αυτό μπορούσε να κινείται γρηγορότερα και από τον άνεμο. Μία ενδεχόμενη εξήγηση είναι ότι πετούσε δημιουργώντας ένα είδος κενού, φτάνοντας έτσι σε απίστευτες ταχύτητες.
Ένας άλλος ήρωας από την γενιά του Αιόλου ήταν ο γνωστός Αργοναύτης Λυγκεύς. Αυτός διέθετε τόσο διαπεραστική όραση, ώστε μπορούσε να βλέπει δια μέσου των στερεών σωμάτων, ακόμη και μέσα στα έγκατα της γης.

ΠΗΓΗ