Που ήταν το μοναδικό ιερό στην αρχαία Ελλάδα αφιερωμένο στον Άδη

Το Μοναδικό Ιερό του Άδη στην Ελλάδα βρισκόταν στην Ηλειακή Πύλο (στην αρχαιότητα υπήρχαν τρεις πόλεις με την ονομασία «Πύλος». Η Μεσσηνιακή, η Τριφυλλιακή και η Ηλειακή). Μόνο οι Ηλείοι τιμούσαν τον Άδη. Οι όποιες τιμές του αποδίδονταν είτε ήταν μυστικές είτε ξεχάστηκαν γρήγορα.

Ο Ηλειακός Άδης δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Πλούτωνα, αφού οι Ηλείοι διαχώριζαν τις δύο αυτές θεότητες. Ανάμεσα στα άλλα ιερά και κτίσματα της Ήλιδας υπήρχε ιερός περίβολος και ναός του Άδη. Οι χώροι άνοιγαν μόλις μία φορά το χρόνο και για έναν μόνο ιερέα. Ποτέ άλλοτε και για κανένα λόγο δεν άνοιγε το ιερό, αφού θεωρούσαν ότι μόνο μία φορά πηγαίνει ο άνθρωπος στον Κάτω Κόσμο.

Ο λόγος που οι Ηλείοι είχαν ναό του Άδη σύμφωνα με τον Παυσανία είναι πως όταν ο Ηρακλής επιτέθηκε στην Ηλειακή Πύλο, είχε βοήθεια από την Αθηνά, οπότε ο Άδης που μισούσε τον Ηρακλή έσπευσε να βοηθήσει τους Πυλίους. Ο Όμηρος επίσης αναφέρει πως «ο Άδης ήταν μεταξύ αυτών που πληγώθηκαν, όταν ο γιος του ασπιδοφόρου Δία, χτυπώντας τον στην Πύλο, ανάμεσα στους νεκρούς, τον έκανε να πονάει». Πέρα από την εξήγηση σχετικά με τον Ηρακλή, υπάρχουν υπόνοιες πως η Πύλος πήρε το όνομά της επειδή ήταν Πύλη προς Τον Κάτω Κόσμο.
Ίσως δεν είναι τυχαίο που υπήρχαν περισσότερες από μία πόλεις με την ίδια ονομασία, ίσως οι Είσοδοι για τον Κάτω Κόσμο να ήταν αρκετές. Στην περίπτωση αυτή, ασφαλώς και θα λάτρευαν με κάποιο φανερό ή μυστικό τρόπο τον Άδη.

Ο περιηγητής Στράβωνας που επισκέφθηκε την περιοχή από την περιοχή το 175 μ.Χ, αναφέρει πως Ανατολικά της Πύλου είναι ένα βουνό με το όνομα Μίνθη. Το όνομα Μίνθη, το βουνό το πήρε από τη νύμφη Μίνθη, κόρη του Κωκυτού. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Μίνθη ήταν όμορφη και γύριζε στους δρυμούς του βουνού αυτού. Εκεί την είδε κάποια μέρα ο Πλούτωνας, ο θεός του Άδη, την αγάπησε παράφορα και την έκαμε ερωμένη του. Η Περσεφόνη, η γυναίκα του όταν το αντιλήφθηκε αυτό παραπονέθηκε στη μάνα της την Δήμητρα, τη θεά της γεωργίας η οποία την μεταμόρφωσε εις "κηπαίαν" Μίνθη, ένα αρωματικό φυτό της οικογένειας των χειλανθών που φυτρώνει εδώ και χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική. Ο Στράβωνας δίνει και άλλες πληροφορίες: Αναφέρει ότι στο βουνό αυτό υπήρχε ναός του Αδη, άλσος αφιερωμένο στη Δήμητρα και ιερό του Μακιστίου Ηρακλή.

ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΤΗΣ ΜΙΝΘΗΣ, ΜΕΓΙΣΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ 1.221 ΜΕΤΡΑ

Το βουνό της Μίνθης, ο γεωγράφος το συνδέει άμεσα με τον Αχέροντα(Ποτάμι που συνδέεται με τον κάτω κόσμο σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες) και τα ιερά που αναφέρθησαν στην περιοχή. Ο ποταμός Αχέρων πηγάζει από τα υψίπεδα της νότιας και ανατολικής πλευράς της Μίνθης και συμβάλλει στον Αλφειό αφού συναντηθεί με το ρεύμα του Διάγωντα.

ΑΧΕΡΩΝ

Άλλο υδάτινο ρεύμα πηγάζει από τη βόρεια πλευρά του ίδιου βουνού, περνάει μέσα από το χωριό Μίνθη και συμβάλλει στον Αχέροντα στο μέρος του λέγεται Γκρεμισμένη. Αυτό το ποταμάκι σήμερα το λένε Μπουντρούμι ή Κακάβα αλλά οι παλαιοί κάτοικοι το αποκαλούσαν Πυρνοπόταμο και το συνέδεαν με τις ψυχές των νεκρών. Ο Πυρνοπόταμος ίσως έδωσε και το όνομα Βαβνούκα στο βουνό από το βαυνός που σημαίνει φούρνος. Το ρεύμα αυτό είναι ο Πυρφλεγέθων του μύθου, παραπόταμος του Αχέροντα. Τέλος ένα άλλο υδάτινο ρεύμα που συμβάλλει στον Αχέροντα στο φαράγγι του Μεσοβουνιού αποκαλείται Μυζήλας. Η λέξη είναι παράγωγος του ρήματος μύζω που σημαίνει θρηνώ, αναστενάζω, μουγγρίζω( βλέπε λεξικό Πάπυρος).Αυτό το ρεύμα εικάζεται ότι είναι ο μυθικός Κωκυτός.

ΠΕΔΙΑΔΑ ΑΧΕΡΟΝΤΑ

Με την ονομασία Πλούτωνας, ο θεός ήταν πιο γνωστός και προσιτός στους πιστούς. Έξι είναι όλα κι όλα τα ιερά ανά την Ελλάδα που λάτρευαν τον υποχθόνιο θεό με την ονομασία αυτή και τα έξι βρίσκονταν στην Πελοπόννησο. Συνήθως λατρευόταν από κοινού με την Δήμητρα και την Περσεφόνη. Πλουτώνια (ή Χαρώνια) ονόμαζαν μέρη που πίστευαν ότι είχαν σχέση με τον θεό του Κάτω Κόσμου, όπως πηγάδια, βάραθρα, σπηλιές. Ταυτόχρονα, τα μέρη και τα ιερά θεωρούνταν τόποι σκοτεινών δυνάμεων και μαντικής τέχνης.

Τέτοια Νεκρομαντεία υπήρχαν στην Θεσπρωτία, στο Ταίναρο, στην Κύμη της Ιταλίας και στα Χαρώνια της Φιγαλείας. Πιστεύεται ότι Ηλείοι μετέφεραν τη λατρεία του Άδη και στη Δωδώνη, ιδρύοντας εκεί Νεκρομαντείο. Στην Ιλιάδα αναφέρεται πως για να επικαλεστούν τον θεό Άδη οι πιστοί χτυπούσαν τα χέρια και τα πόδια τους στη γη για να τους ακούσει ενώ θυσίαζαν και μαύρα πρόβατα. Ο σκύλος, το φίδι και ο λύκος από τα ζώα, το κυπαρίσσι από τα δέντρα και ο νάρκισσος από τα λουλούδια ήταν αφιερωμένα στον Άδη. Οι απεικονίσεις και τα αγάλματα του Άδη είναι ελάχιστα, αφού ο κόσμος φοβόταν ακόμα και να προφέρει το όνομά του. Σε αγγεία και ανάγλυφα εμφανιζόταν σκυθρωπός με μακρυά μαλλιά και γένια, ενώ το βλέμμα του ήταν απόκοσμο και απέπνεε φόβο.

ΠΗΓΗ