Ο φόβος της δέσμευσης

O ελεύθερος χρόνος τείνει να αποτελέσει είδος... πολυτελείας, η ανθρώπινη επαφή για κάποιους φαντάζει η μόνη διέξοδος από τις απαιτήσεις της ζωής, ενώ για άλλους τροχοπέδη στο δρόμο για την επιτυχία, που αναχαιτίζει την προσωπική ανέλιξη.

Η παρατηρούμενη τάση παρουσιάζει τις γυναίκες χειραφετημένες, ανεξάρτητες και έτοιμες να διεκδικήσουν τη μερίδα του λέοντος τόσο στο χώρο εργασίας όσο και σε όλους εκείνους τους τομείς στους οποίους, μέχρι πρότινος, αντιμετώπιζαν στερεοτυπικά εδραιωμένες δυσκολίες αποδοχής. Το αποτέλεσμα είναι ο άντρας-«κυνηγός» να έχει χάσει την ταυτότητά του και να καλείται πλέον να επωμιστεί νέους ρόλους, με τους οποίους μάλλον δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένος.

Έτσι, η κρίση ταυτότητας έρχεται να πλήξει τα δύο φύλα, με συνέπεια πολλοί νέοι και νέες να μένουν αδέσμευτοι από φόβο ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στην άγνωστη πραγματικότητα που ξεδιπλώνεται μπροστά τους. Παράλληλα, όμως, φαίνεται να συντρέχουν κι άλλοι λόγοι, εξαιτίας των οποίων οι άνθρωποι φοβούνται να δεσμευτούν. Αυτοί οι λόγοι δεν σχετίζονται απαραίτητα με την έλλειψη συναισθημάτων ή την αδυναμία αφοσίωσης σε μια σχέση. Αντίθετα, συχνά ενέχουν το στοιχείο της χαμηλής αυτοεκτίμησης, όταν ο άνθρωπος καταδικάζει τον εαυτό του ότι είναι ανίκανος να πάρει σημαντικές αποφάσεις, να σταθεί αξιοπρεπώς σε μια σχέση, να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις που συνοδεύουν τη συναισθηματική δέσμευση, να κάνει οικογένεια, να ζήσει μια συντροφική ζωή.

Άλλοτε πάλι, ο φόβος της δέσμευσης βρίσκει αντίκρισμα σε άσχημες παιδικές εμπειρίες εντός της οικογένειας, όπως οι κακές σχέσεις μεταξύ των γονιών. Επίσης, άτομα τα οποία έχουν βιώσει ήδη από πολύ μικρή ηλικία κάποιον απρόσμενο αποχωρισμό από τη μητέρα τους, για παράδειγμα, λόγω θανάτου, ή έχουν αναγκαστεί να μεγαλώσουν με τρίτα πρόσωπα εκτός των γονιών, λόγω περιορισμένου γονεϊκού χρόνου, ενδέχεται να επιδείξουν φοβία σύναψης δεσμών. Το ίδιο παρατηρείται συχνά και σε παιδιά μητέρων οι οποίες είτε είναι ανώριμες είτε ψυχρές και συναισθηματικά απούσες.

Η αιτιολογία είναι σχεδόν προφανής. Όταν ένα άτομο μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου η έκφραση των συναισθημάτων είναι ανύπαρκτη, όταν δεν υπάρχει κάποιος που να φροντίζει για τις ανάγκες εκείνες που ως παιδί δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει μόνο του, όταν έρχεται αντιμέτωπο με ένα βίαιο αποχωρισμό που έχει εγχαράξει μέσα του βαθιές πληγές, η σύναψη σχέσεων φαντάζει οδυνηρή εμπειρία που ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανακινήσει μνήμες και να οδηγήσει στην αναβίωση δυσβάσταχτων στιγμών. Έτσι, το άτομο είναι πεπεισμένο ότι, εάν αφοσιωθεί σε μία σχέση, αυτή θα έχει την ίδια κατάληξη με εκείνη που έχει παγιωθεί στη μνήμη ή στο ασυνείδητό του.



Συμπεριφορές ατόμου που φοβάται τη δέσμευση

Ο φόβος της δέσμευσης φαίνεται να υποκινεί μια σειρά από συμπεριφορές στο άτομο, που δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την πραγματοποίηση μιας σχέσης. Αυτές έγκεινται στην αποφυγή της εγγύτητας, της τρυφερότητας και της οικειότητας, ενώ, σε περίπτωση που κάτι τέτοιο τείνει να λάβει χώρα, η αντίδραση μπορεί να είναι από απορριπτική, αδιάφορη έως και επιθετική.

Η ανάγκη για διατήρηση «απόστασης ασφαλείας» από το άλλο πρόσωπο συχνά οδηγεί το άτομο στην επισύναψη αμιγώς σεξουαλικών σχέσεων, τις οποίες είναι ιδιαίτερα εύκολο να διακόψει και να εκλογικεύσει, εάν ξεφύγουν από τον έλεγχό του.

Άλλες φορές πάλι, όταν, παρ’ όλ’ αυτά, βρίσκεται εντός μιας σχέσης, υιοθετεί συμπεριφορές που υποδηλώνουν ότι, ενώ έχει ανάγκη να αγαπήσει και να αγαπηθεί, εάν αυτό συμβεί, απομακρύνεται. Ενίοτε, προβάλλει τα δικά του αμφιθυμικά συναισθήματα στο/στη σύντροφό του, διατεινόμενο ότι το έτερον ήμισυ δεν το αγαπά. Έτσι, σε αυτές τις περιπτώσεις συχνά είναι τα ξεσπάσματα ζήλιας και τα συνεχή παράπονα για αδιαφορία, τα οποία ουσιαστικά εκδηλώνουν την απωθημένη ανάγκη του ατόμου να αγαπηθεί.

Από την άλλη, η έλλειψη ενσυναίσθησης που παρατηρείται συχνά στα εν λόγω άτομα είναι πιθανό να τα απαλλάξει από τις ενοχές που θα μπορούσαν να εμφανιστούν ως επακόλουθο της προβληματικής συμπεριφοράς τους απέναντι στο/στη σύντροφό τους ή και να τα οδηγήσει στη σκέψη ότι όλα περιστρέφονται γύρω από τους ίδιους και ότι μπορούν να ταυτίσουν τις εμπειρίες τους με οτιδήποτε λαμβάνει χώρα στον εκτός-του-εαυτού-τους κόσμο.

Κλείνοντας αυτή την ενότητα, είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι η κατηγοριοποίηση των ανθρώπων σε νόρμες και η «ταμπελοποίησή» τους αποτελούν διαδικασίες που σίγουρα δεν προωθούν τη γνώση ούτε βοηθούν στη διαχείριση οποιουδήποτε προβλήματος.

Γι’ αυτό το λόγο, η διατύπωση των ανωτέρω ψυχολογικών χαρακτηριστικών και συμπεριφορών δεν είναι απόλυτη και αποσκοπεί στον ενδεχόμενο εντοπισμό γνωρισμάτων για τον προσανατολισμό προς την εύρεση του καλύτερου τρόπου αντιμετώπισής τους.



«Τι να κάνω όταν ο άνθρωπός μου φοβάται τη δέσμευση;»

Η ζωή με έναν άνθρωπο που φοβάται τη δέσμευση μοιάζει με σκοτσέζικο ντους. Σαν να τίθεται σε λειτουργία ένας ισοπεδωτικός τροχός κάθε φορά που η σχέση βρίσκεται στα πρόθυρα της ουσιαστικής επαφής και της αμοιβαίας αποδοχής, που παίρνει στο πέρασμά του κάθε ψήγμα αγάπης, κάθε στιγμή εγγύτητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αντιμετώπιση της σχέσης είναι ένα ζήτημα που απαιτεί την προθυμία του ατόμου που κρατά αποστάσεις να ξεπεράσει το πρόβλημά του, τη διάθεσή του να εντοπίσει τις αιτίες του φόβου του και την τόλμη του να εμπλακεί συναισθηματικά, ώστε να αποδείξει τελικά στον εαυτό του ότι ο φόβος του αυτός δεν είχε εξαρχής λόγο ύπαρξης.

Από την άλλη, όμως, η κατάσταση απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και από την πλευρά, όλων εσάς που βιώνετε μια σχέση με κάποιον άνθρωπο που φοβάται τη δέσμευση, εφόσον είστε σε θέση να σταθείτε δίπλα του και να προσπαθήσετε να εδραιώσετε τη σχέση σας σε γερά θεμέλια.

Προκειμένου να γίνει αυτό:

•Μην αυτοενοχοποιείστε. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι συμπεριφορές και ο φόβος δέσμευσης του/της συντρόφου σας ενδέχεται να έχουν τις ρίζες τους σε προηγούμενες εμπειρίες και όχι στη δική σας αδυναμία.

• Δείξτε κατανόηση. Η ενσυναισθητική συμπεριφορά από την πλευρά σας θα αποτελέσει τρανή ένδειξη ότι η όποια τραυματική μνήμη του/της συντρόφου σας δεν θα επαναληφθεί και θα δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την έκφραση εμπιστοσύνης.

• Συζητήστε με όμορφο και μη προσβλητικό τρόπο τα παράπονά σας, τις αξιώσεις σας, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες σας, ανταλλάσσοντας τις σκέψεις σας για το πώς βλέπετε τη σχέση σας.

• Επιβεβαιώστε την παρουσία, την υποστήριξη και τη συμπαράστασή σας στη ζωή του/της στα δύσκολα και στα εύκολα. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχύσετε την αντίληψη περί αξιότητας του εαυτού του/της, την οποία και έχει ανάγκη.

• Ρωτήστε τι είναι αυτό που τον/την κάνει να φοβάται τη δέσμευση. Έτσι θα δώσετε την ευκαιρία να θέσει στον εαυτό του/της ένα ερώτημα ζωής, που ενδεχομένως να είχε αρνηθεί ή φοβηθεί να απαντήσει στο παρελθόν.

• Εστιάστε στη συναισθηματική πτυχή του χαρακτήρα του/της, δίνοντάς του/της την ευκαιρία να νιώσει ότι μπορεί να αισθανθεί, μπορεί να δώσει, μπορεί να δεσμευτεί.

Οι ανθρώπινες σχέσεις απαιτούν κατάθεση χρόνου, έκφρασης, συναισθήματος, ψυχής. Και έχουν ένα μυστικό: Είναι απλές, αλλά φαντάζουν πολύπλοκες. Αρκεί να το συνειδητοποιήσουμε.

Αξίζει! 

http://www.epikaira.gr